Цианобактериялар негізінде биосутегін алу технологиясы (ТДМ 7. Қымбат емес, сенімді, тұрақты және заманауи энергия көздерінің барлығы үшін жаппай қолжетімділігін қамтамасыз ету)
Биотехнология кафедрасының қызметкерлері цианобактериялардың перспективалы штамдарынан биосутегін өндірудің инновациялық технологиясын әзірлеуге бағытталған AP09260785 (0123РК00131) зерттеу жобасын сәтті аяқтады. Бұл жоба көміртегі шығарындыларын азайтуға және қоршаған ортаға жүктемені азайтуға қабілетті экологиялық таза және жаңартылатын энергия көзін ұсына отырып, биоэнергия саласында айтарлықтай қадамдар жасауға мүмкіндік берді.
Жұмыс барысында Қазақстанның әртүрлі экожүйелерінен, соның ішінде ыстық бұлақтардан, су айдындарынан және күріш алқаптарынан оқшауланған цианобактериялардың штамдары іріктеліп, зерттелді. Күн энергиясын сутегіге тиімді айналдыра алатын фотосинтетикалық микроорганизмдерге ерекше назар аударылды. Нәтижесінде цианобактериялардың 8 аксеникалық дақылдары анықталды, олардың арасында Anabaena variabilis және Synechococcus sp., жоғары биомасса жинақтау және биосутегінің өнімділігімен ерекшеленді. Сутегінің ең үлкен шығымдылығына Anabaena variabilis А-1 штаммы қол жеткізді, ол қараңғыда 8,67 мкмоль H2/мг хл/сағ сутегі өндірді — бұл жарық жағдайындағы көрсеткіштен 17 есе жоғары болды.
Тәжірибелер барысында ғалымдар BG0-11 қоректік ортасына HEPES және натрий бикарбонатын қосу Anabaena variabilis A-1 штамында сутегінің өнімділігін арттыратынын анықтау арқылы өсіру жағдайларын оңтайландырды. Сондай-ақ, BG0-11-S ортасының тиімділігі анықталды, ол биосутегінің шығуын 9,82 мкмоль H₂/мг хл/сағ дейін қамтамасыз етті, бұл басқа орта модификацияларымен салыстырғанда бірнеше есе жоғары көрсеткіш.
Жоба қорытындысы бойынша биосутегіні зертханалық жолмен алу регламенті әзірленді және 28.02.2023 жылғы № 8167 пайдалы модельге патент алынды, ол биоотынның перспективті көзі ретінде Anabaena variabilis A-1 штаммының бірегей қасиеттерін сипаттайды.
Бұл жоба биоэнергетикада цианобактерияларды пайдаланудың жоғары маңыздылығы мен өзектілігін растайды және биосутегі жаһандық энергия жүйесінің маңызды бөлігі бола алатын тұрақты болашаққа жол ашады.