Қазақстан–Америкалық цитоматрицаны зерттеу орталығы
Қазақстан–Америкалық цитоматрицаны зерттеу орталығы (әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) — АҚШ-тағы доктор Шайкен Таттымның ғылыми орталығымен «айна зертхана» қағидаты бойынша бірлескен зерттеулер жүргізуге және халықаралық ғылыми ынтымақтастықты дамытуға арналған ғылыми-білім беру алаңы. Орталықтың негізгі бағыты — цитоматрицаның қасиеттері мен сипаттамаларын, сондай-ақ қатерлі жасушалардың биологиясын зерттеу арқылы ісіктік ауруларға қарсы инновациялық тәсілдерге ғылыми негіз қалыптастыру. Орталықта студенттер, магистранттар және докторанттар теориямен қатар практикалық дағдыларды меңгереді. Орталықтың ресми ашылуы 2025 жылғы 27 қарашада ҚазҰУ-дың биология және биотехнология факультеті базасында өтті.
Курманбаева Меруерт Сакеновна - Биология ғылымдарының докторы, профессор
«Цитоматрицаны зерттеу жөніндегі Қазақстан–Америкалық орталық» НАО «әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті» жанынан университет Ғылыми кеңесінің 2024 жылғы 10 мамырдағы №10 шешімі және Университеттің Басқарма төрағасы – Ректорының 2024 жылғы 6 маусымдағы №279 бұйрығы негізінде құрылды.
Орталық биология және биотехнология, медицина және денсаулық сақтау, химия және химиялық технология факультеттерінің қатысуымен жұмыс істейді. Орталық аясында АҚШ-тағы доктор Шайкен Таттымның ғылыми орталығымен «айна-зертхана» (mirror laboratory) форматы бойынша халықаралық ынтымақтастық дамытылып, цитоматрицаның қасиеттері мен сипаттамаларын зерттеуге бағытталған бірлескен ғылыми жұмыстар жүргізіледі.
Доктор Шайкен Таттым командасының АҚШ-тағы зерттеулері цитоплазманың бұрын бөлініп алынбаған эластикалы қатты фазасы – цитоматрицаны анықтауға және талдауға, сондай-ақ жасуша биологиясы мен онкология саласына қолдануға болатын бірқатар инновациялық технологияларды әзірлеуге алып келді (iScience, 2023; PMID: 36824274). Бұдан бөлек, мұздатылған ісік үлгілерінен қатерлі жасушаларды бөліп алудың жылдам әрі сезімтал технологиясы әзірленген (АҚШ патенті 20210348993 A1).
Америкалық тараптың үйлестірушісі - Шайкен Таттим
Қазақстандық тараптың үйлестірушісі - Курманбаева Меруерт Сакеновна
НАО «әл-Фараби атындағы ҚазҰУ» жанындағы «Цитоматрицаны зерттеу жөніндегі Қазақстан–Америкалық орталық» құрылымдық бөлімшесіне қатысты Ереже әзірленіп, бекітілді.
НАО «әл-Фараби атындағы ҚазҰУ» мен Peri-Nuc Labs LLP (АҚШ, Техас, Хьюстон) арасында өзара түсіністік туралы меморандум жасалып, қол қойылды. Сондай-ақ меморандумнан кейін екі тарап арасында ғылыми ынтымақтастық туралы шарт дайындалып, жасалды. Құжаттар жасуша биологиясы, цитоматрицаны зерттеу және ісіктік ауруларға қарсы терапиядағы инновациялық тәсілдер бағытындағы бірлескен зерттеулерді көздейді.
Сонымен қатар НАО «әл-Фараби атындағы ҚазҰУ» мен Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институты арасында өзара түсіністік туралы меморандум жасалып, қол қойылды. Бірлескен жұмыс қатерлі ісік ауруларының даму механизмдерін зерттеуге, қатерлі ісіктердің пайда болу себептерін анықтауға және ерте диагностиканы жақсартуға бағытталады.
Ғылыми кадрларды даярлау шеңберінде Хьюстон университеті мен Бэйлор медицина колледжінің профессоры, PhD Шайкен Таттымның зертханасында тағылымдамадан өту үшін «Болашақ» стипендиялық бағдарламасының «500 ғалым» бағыты бойынша конкурсқа қатысуға үміткер кандидаттар іріктелуде.
.jpeg)