"Алаш айнасы" республикалық-қоғамдық саяси апталық
Компьютербастылық абырой ма, әлде қатер ме?
Бірнеше жыл бұрын Мұхтар Шахановтың «Компьютербасты жарты адамдар» өлеңінің елді елең еткізгенін білеміз. Өлеңдегі ақсақалдан «неше балаңыз бар?» деп сұрағанда, ғылым қуған үш ұлын «бір жарым» деп айтуынан кереғар пікір туды. Бүтін бір бала санайтын ұлы өлеңде ұлтының техника саласына еңбек сіңіріп жүр, ал екеуі шетел асып, білім қуғандықтан, әкесіне жақпады. Ақынның «мониторкөз», «компьютербас» дегені, қазіргі қазақшаға шорқақ, шет тіліне жүйрік, ғылым мен техниканы игерген білімді жас болар. Міне – қайшылық. Техникаға еңбек еткен адам мен ақпараттық технологияны игерген адам – екеуі де нақты ғылым саласы емес пе? Мәселе – ғылымның тілінде емес, адамның білімінде. Ел дамуына ауадай қажеті де – техникаға жетік адам. Ел дамуының кілті де – сонда. Ендеше, дәл қазір біздің компьютербастыларға мұқтаж болып тұрғанымыз – шындық.
Ғалымқайыр МҰТАНОВ, техника ғылымының докторы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің ректоры:
– Барлық тірлігімізді сапалы деңгейге көтерген – ақпараттық технология. Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде «Информатика және басқару» кафедрасын ашып, Nokia-ға мамандар, ғылыми жобалар дайындайтын Финляндияның Йоенсуу университетімен (Joensuun yliopisto) бірлесіп маман дайындау мәселесін шештік. Студенттер қалған екі жылын Финляндияда оқыды. Соны бітірген талантты балалар қазір Nokia және басқа компанияларға шақыртылып, әлемдік деңгейде жақсы қызмет атқарып жүр. Қазақстандағы ақпараттық технологияға келсек, Қазақтелеком, Beeline, Kcell сынды үлкен монополиялар бізге мүмкіндік бермей отыр. Шетелде жақсы технология шықса, дамиды. Олар жаңа технологияларды жібермей ұстап, содан пайда тауып отыр. Бізде тариф тым жоғары. Шетелде, Еуропаның бірде-бір елінде мұнша қымбат емес. Қытайда тіпті тиын. Біз 3G-ға әлі көше алмай жатырмыз. Елбасы айтқандай, 4G-ға көшу қажет. Оған көшсек, жаңа деңгей қалыптасады. Сол кезде ауыл балалары, шалғайдағы адамдар ақпараттық кеңістікке өзінің ұялы телефонымен шығу мүмкіншілігін алады. Қазіргі ұялы телефондардың компьютерге жақындап келе жатқанын білесіз. Мектептерге болашақта планшет қою арқылы, ешкімнің рұқсатынсыз, тікелей орта қалыптастыруымыз керек. Мүмкіндік – сол ортаға кіретін жүйеде. 4G-ға көшіп, тарифтерді түсіретін болсақ, ақпараттық технология мәселесі шешіледі.