ҚазҰУ ғалымдары Сорбоннадағы XVII Халықаралық конгресте

ҚазҰУ ғалымдары Сорбоннадағы XVII Халықаралық конгресте

2025 жылғы 25-30 тамыз аралығында Парижде, Сорбонна университетінің қабырғасында славистердің XVII Халықаралық (кезектен тыс) конгресі өтті – бұл славян филологиясы, лингвистика және мәдениеттану саласындағы ең ірі оқиға. Конгресс тілдік байланыстардың, тарихи жадының, әлеуметтік лингвистиканың және мәдениетаралық диалогтың өзекті мәселелерін талқылау үшін ондаған елдердің жетекші ғалымдарын жинады.

Қазақстан атынан әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің ғалымдары қатысты: профессор, тіл саясаты және әлеуметтік лингвистика саласындағы сарапшы Элеонора Дюсеновна Сүлейменова, профессор, ҚазҰУ түркітану және алтайтану ғылыми-зерттеу институтының атқарушы директоры Нұрсұлу Жамалбекқызы Шаймерденова, профессор, шетел филологиясы және аударма кафедрасының меңгерушісі Малика Мұратқызы Аймағамбетова.

Конгресстің ашылуы Еуропаның жүрегі Парижде 2025 жылдың 25 тамызында Сорбонна университетінің Малешерб орталығында интеллектуалды диалогтың бір түрі болды.

Салтанатты пленарлық отырыста Халықаралық қатынастар жөніндегі вице-президент Гийом Фике құттықтау сөз сөйледі. Пленарлық баяндамаларды көрнекті гуманитарлық сала мамандары – Борис Акунин, Джованна Броги, Джордж Ниват және Александр Лома ұсынды, олар славян әлемінің әдеби жады, тілдік сәйкестігі және мәдени трансформация тақырыптарын қозғады.

Профессор Элеонора Сүлейменова "Әлеуметтік лингвистика" сессиясында "Қазіргі Қазақстанның тілдік процестері және тіл саясаты" атты баяндама жасады. Ол Қазақстандағы тілдік ахуалға талдау жасап, көптілділік, жаһандану және цифрландыру жағдайындағы теңдестірілген тіл саясатының маңыздылығын атап өтті. Оның сөйлеген сөзі тіл қақтығыстары, суржик спикерлерінің өмірбаяны және соғыстың тілдік сәйкестікке әсері талқыланған панельге біркелкі сәйкес келді.

Профессор Нұрсұлу Шаймерденова "Славян емес тілдер мен түрлі тілдік отбасылардың ықпалы" сессиясында сөз сөйледі. Түркітану және алтайтану ҒЗИ-нің атқарушы директоры және жетекшісі, сондай-ақ "Қоғамның рухани жаңғыруы жағдайындағы Қазақстанның түркі тілдері: графикадан эпикалық мәтінге" [ИРН AP23486380] (2024-2026 жылдар) ҚР ҒжЖБМ гранттық қаржыландыру шеңберінде ғылыми жобаның жетекшісі ретінде ол сөзін түркі-славян тілдік байланыстарын көрсететін түркі тілдері мен жазба ескерткіштерін талдауға бағыттады. Оның жұмысы глосстардың Еуразиядағы мәдени және лингвистикалық диалогтың маркері ретінде қалай қызмет ететінін көрсете отырып, тілдік өзара әрекеттесудің терең механизмдерін ашады.

"Славян тілдерінің формальды синтаксисі мен фразеологиясы" сессиясында "Қазақстанның орыс тілді газеттерінің тақырыптарындағы трансформацияланған фразеологиялық бірліктер" атты баяндама жасаған профессор Малика Аймағамбетова форум қатысушыларымен өз әзірлемелерімен бөлісті және қазіргі Қазақстанның әлеуметтік-мәдени шындықтарын көрсете отырып, фразеологизмнің медиа кеңістікте қалай бейімделетінін қарастырды. Оның баяндамасы Хорватия, Литва және Словакиядағы ұқсас тақырыптарда жұмыс істейтін әріптестерінің қызығушылығын тудырды.

Конгреске Австралия, Австрия, АҚШ, Албания, Әзірбайжан, Беларусь, Бельгия, Болгария, Босния және Герцеговина, Венгрия, Германия, Греция, Израиль, Испания, Италия, Қазақстан, Канада, Қытай, Латвия, Литва, Молдова, Нидерланды, Норвегия, Польша, Ресей, Румыния, Сербия, Словакия, Словения, Солтүстік Македония, Украина, Үндістан, Ұлыбритания, Өзбекстан, Финляндия, Франция, Хорватия, Чехия, Швейцария, Швеция, Эстония, Жапония сияқты әлемнің 40 елінен 1000-нан астам славистер келді.

ҚазҰУ-дың үш профессорының осындай беделді іс-шараға қатысуы – бұл жай ғана абырой емес, Қазақстандық гуманитарлық ғылымның жоғары деңгейін растау. ҚазҰУ мәдениетаралық диалог, тілдік әртүрлілік және академиялық ұтқырлық идеяларын ілгерілете отырып, ғылыми күн тәртібін қалыптастыруда шешуші рөл атқаруды жалғастыруда.

Каиржанова Адия,

Докторант КазНУ имени аль-Фараби