Кітаптың тұсаукесері "Мәдениет кенептері"

2021 жылы 29 қаңтарда әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-ның Шығыстану факультетінде Үндістан Республикасының Қазақстан Республикасындағы Елшілігі сонымен қатар Нұр-Сұлтан қаласындағы С. Вивекананда атындағы Үнді мәдени орталығымен бірге, «Мәдениет кенептері» кітабының оффлайн / онлайн тұсаукесері өтті. Ашылу салтанатында Үндістан Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Прабхат Кумар мырза, ЮНЕСКО-ның Қазақстандағы, Қырғызстандағы және Тәжікстандағы өкілі Криста Пиккат ханым, Нұр-Сұлтандағы С.Вивекананда атындағы Үнді мәдени орталығының директоры PhD доктор Санджай Гарг, Шығыстану факультеті деканының халықаралық қатынастар жөніндегі орынбасары д-р К.Габдуллин. Прабхат Кумар мырза мен Криста Пиккат ханымның құттықтау сөздерінде әлемдегі мәдениеттер тілқатысу мен өзара әрекеттесуді, атап айтқанда Орталық Азия мен Үндістан арасындағы қарым-қатынасты дамыту үшін жинақтың тақырыбы мен мазмұнының маңыздылығы атап өтілді. Сонымен бірге 2019-2020 жылдары әлемде 150 жылдық мерейтойы әлемде кеңінен аталып өткен Махатма Гандидің мұрасы бейбітшілік пен тұрақты дамуды сақтау жолындағы маңызды үлес болып табылады. Шығыстану факультеті деканының халықаралық қатынастар жөніндегі орынбасары, доктор К. Габдуллин құттықтау сөзімен қарсы алып, барлық қатысушылармен, оның ішінде Үндістанмен де ұзақ мерзімді ынтымақтастыққа үміт білдіріп, жемісті жұмыс тіледі. Санджай Гарг осы кітаптың цифрлық пішімін ұсынды, оның онлайн нұсқасы келесі сілтеме бойынша қол жетімді:  https://online.fliphtml5.com/skzwy/fvco/

Бұл жинақтың ғылыми редакторлары - тарих ғылымдарының докторы, Шығыстану факультетінің доценті Лаура Ерекешева және Үндістан ұлттық музейінің Өнер тарихы, консервациясы және музеология институтының проректоры, профессор Анупа Панде - ұсынылған басылымның мазмұны, тақырыптары, 2018 жылғы «Иіру өнері өмір салты ретінде» атты мәдениет фестивалінің (халықаралық конференция, артефактілер көрмесі және фотосуреттер көрмесі) қорытындылары бойынша қазақстандық және үнді зерттеушілері дайындаған ғылыми мақалалары туралы айтып өтті. Іс-шараға қатысқан белгілі ғалымдар, Үндістаннан, Ресейден, Қазақстанның жетекші зерттеушілері, атап айтқанда, проф. Әбдсаттар қажы Дербісәлі, проф. Сушмита Панде, проф. Клара Хафизова, проф. Мариетта Степанянц, проф. Рисалят Каримова, проф. Чимиза Ламажаа, проф. Гюльчехра Сеидова, доктор Лаура Турарбек, доктор Гүлнар Жуваниязова, доктор Наталья Баженова, Людмила Глущенко, оқытушылар, сонымен қатар Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-ның, Абай атындағы ҚазҰПУ-ның философия, саясаттану, дінтану факультеттерінің студенттері, магистранттары мен докторанттары, Ә.Қастеев атындағы өнер мұражайы, Н.К. Рерих, Ресей Ғылым Академиясының Философия институты (Ресей), ЮНЕСКО кафедрасы, Дағыстан мемлекеттік университеті, Тува Республикасы Үкіметінің Гуманитарлық және қолданбалы әлеуметтік-экономикалық зерттеулер институты (Ресей) және т.б. Кездесуді жүргізген модератор доктор Салтанат Джакубаева, аудармашы докторант Балауса Мырзабекова (шығыстану факультеті). Тұсаукесерге қатысқан зерттеушілер өз жұмыстарының мазмұны туралы қысқаша айтып, сонымен бірге мақалалар мен зерттеу тақырыптарынан алған әсерлерімен бөлісті. Әбсаттар Дербісәлі өзінің ізденістерінің нәтижелері мен Үндістандағы Түркістаннан шыққан ортағасырлық ойшылдардың рөлі мен маңызына байланысты қысқаша таныстырды. Ол ортағасырлық араб, парсы және үнді жазбаша дереккөздеріне сүйене отырып, 10-17 ғасырларда Ясы қаласында (қазіргі Түркістан) дүниеге келген, бірақ бүкіл ересек өмірін Үндістанда, атап айтқанда, Кашмирде өткізген ойшылдардың, ғалымдардың және діни көшбасшылардың тағдыры туралы айтты. Сушмита Панде Хань әулеті кезеңінен (б.з.д. 2 ғ.) Басталған Ұлы Жібек жолының «ресми» басталуынан әлдеқайда бұрын Орта Азия мен Үндістан арасында болған біртұтас мәдени және рухани мұралар туралы айтты. Зерттеуші атап өткендей, бұл өзара әрекеттесудің жол көрсеткіші Үндістаннан Ауғанстан арқылы Тохаристан мен Согдияға тараған буддизм болып табылды. Клара Хафизова өз сөзінде мәдениеттер мен өркениеттер арасындағы өзара іс-қимылды ескерусіз мүмкін емес болып табылатын саяси диалог тақырыбына тоқталды. Зерттеуші бұл аспектіні Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Қытай Гоминдан партиясы мен Үндістан ұлттық конгресі басшыларының арасындағы қатынастарды орнату мысалында келтірді. Мариетта Степанянц өзі зерттейтін мәдениетаралық философия тақырыбы тұрғысынан «Мәдениет кенептері» жинағында көрсетілген мәдениетаралық өзара әрекеттесу тақырыбын зерттеудің маңыздылығын атап өтті. Осы тұрғыдан зерттеуші Л.Тұрарбектің жинақта жарияланған мақаласын дәуірдің кеңістіктік ойлау моделі және / немесе мәдениеті - көшпелі және отырықшы бойынша қалыптастыру және олардың өзара байланысы туралы мақаласын ерекше атап өтті. Рисалят Каримова өз мақаласының тақырыбын ұйғыр көркемөнеріндегі тоқыма, атап айтқанда, жүн, мақта және жібек маталар, қадалар мен түктерсіз кілемдер өндірісінде тоқу туралы ұсынды. Ол Шығыс Түркістан технологияларының ерекшеліктері, декордың негізгі композициялары туралы жалпы айтып өтті және де басқа да көркемөнер түрлерімен салыстырғанда, кілем тоқу өнері сыртқы ықпалға ұшырағанын атап өтті. Чимиза Ламажаа жинақтың рецензенті ретінде өзінің пікірімен бөлісе отырып, бұл басылым ғылыми конференциялардың қорытынды жинақтарының ең жақсы дәстүрлерінде, ғылыми пікірталас жақсы ойластырылған және әр түрлі көзқарастағы мамандар жүргізгенін айтып өтті. Сонымен қатар зерттеуші қатысушыларды Тува мәдениеті мен Тува қоғамын зерттеуге арналған «Туваның жаңа зерттеулері» атты журналының құрылтайшысы, бас редакторы ретінде жетекшілік ететін жобасымен таныстыра отырып жиналғандарды оған қатысуын ұсынды. Кітаптың тұсаукесері аясында жинақта қолданылған суреттердің фотокөрмесі де ұйымдастырылды, олардың көпшілігі авторлық туындылар, алғаш рет көпшілік назарына ұсынылды. Фотокөрме ұйымдастырушысы Фикрет Торк мырза, Дильназ Таированың қолдауымен. «Мәдениет кенептері» кітабы - Махатма Гандидің 150 жылдығы аясында дайындалған бірлескен үнді - қазақстандық жоба. Мақалалар жинағында тарих, мәдениет, дін, өнер, философияның әр түрлі аспектілері мысалында Орталық Азия мен Үндістан халықтары мәдениеттерінің өзара байланысы мен тоғысу мәселелерін қарастырылады. Негізгі лейтмотивке айналған кенеп пен жіптер метафорасын қолдана отырып, кітап ЮНЕСКО-ның «Біз бәріміз әртүрліміз, бәріміз бірдейміз» деген ұранын көрсете отырып, осы өзара әрекеттесуді ғылыми зерттеулер мен рефлексия арқылы бейнелеуге және ұсынуға тырысады. Мақала авторлары - Қазақстан мен Үндістанның зерттеушілері ғылыми айналымға осы өзара әрекеттестіктің бұрын белгісіз немесе нашар зерттелген бірқатар аспектілерін енгізеді. Жинақ 2018 жылдың қараша айында Алматы қаласында Қазақстан-Үндістан қоры ұйымдастырған М.К. Гандидің 150 жылдығына арналған халықаралық конференцияға қатысушылардың сөйлеген сөздері негізінде дайындалды. Бұл суретпен бай безендірілген кітап сөзсіз Қазақстан, Орта Азия, Үндістан тарих, мәдениет, дінтану, өнер, философия салаларындағы мамандарға, оқытушыларға, студенттерге және қызығушылық танытқандардың барлығына пайдалы болады. Бұл жинақ Нұр-Сұлтан қаласындағы Үндістан Республикасының Қазақстан Республикасындағы Елшілігінің Свами Вивекананда атындағы Үнді мәдени орталығының қаржылық қолдауымен жарыққа шықты.

Кітаптың тұсаукесері туралы бейнежазбаны оператор Ерсұлтан Серікбайұлы жасады (шығыстану факультеті) және келесі сілтеме бойынша қол жетімді: https://drive.google.com/file/d/1HGpm0zE6uy-sTCAJiZfPukqfSd3ExBeX/view?usp=drive_web