"Айқын" республикалық қоғамдық-саяси күнделікті газет

«2050 стратегиясы» – мерзімінен бұрын орындалатын бағдарлама

Сағындық САТЫБАЛДИН, экономика ғылымдарының докторы, ҰҒА академигі, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ профессоры

– Ұлт Көшбасшысы «2050 стратегия­сын» жариялағаннан кейін, осыдан тура бір жыл бұрын cіз «Айқын» газетінде мақа­лаңызды жариялап, онда «бұл мерзімінен бұрын орындалатын нақты жоспар» деген едіңіз. Сонда келтірген мысалыңызда жылдық ішкі жалпы өнімнің орташа өсімін 4 пайыз мөлшерінде қарастырғаны­ңыз белгілі. Сондай-ақ өмір ақиқатында бұл көр­сеткіштің 7 пайыз шамасында болатынын да ескертіп едіңіз. Президентіміздің 17 қаңтардағы Жолдауында да дәл осы көр­сеткіштер аталды. Бұл сәйкестік пе, әлде «астары бар» сандар ма?
– Иә, Нұрсұлтан Әбішұлы биылғы Жолдауында 2050 жылға дейінгі жыл­дық ішкі жалпы өнімнің өсімі кемі 4 пайыз болуы керектігін ескертті. Сонымен бірге алғашқы баспалдақ жылда, яғни биыл оның 6-7 пайыздан кем болмауын Үкімет­ке тапсырды. Былай қараған адамға құр ғана сәйкестік. Сондай-ақ бұл сәйкестік менің «көріпкел» екенімді де білдірмейді. Турасын айтқанда, бұл сәйкестік менің тұңғыш Президентіміздің «командасын­да» егемендіктің алғашқы кезеңінде жұ­мыс істеп, ұлт Көшбасшысының қан­дай ұстаныммен қызмет ететінін білгендік­тің жемісі. Нұрсұлтан Назарбаев ешқашан да ұшқары сөйлеуді білмейтін, жоспарла­­ры мен бағдарламаларын үнемі ғылыми негізде жасайтын және соның өзінде ең төменгі мөлшерді ғана жариялайтын аса сақ қимылдың адамы. Сондықтан да оның сөзі мен ісінің арасында алшақтық жоқ. «Қазақстан-2030» стратегиялық даму бағ­дарламасының мерзімінен бұрын орын­далуы менің осы сөзімді дәлелдеп тұр емес пе? Ескерте кетейін, өзіңіз айтып өткен «Айқын» газетіндегі мақаламда мен «2050 стратегиясы» да мерзімінен бұрын орын­далатын бағдарлама. Бұл жолғы Жолдау­да мемлекеттің және жекеменшік иелері­нің, жастың және кәрінің, тәртіп сақшыла­ры мен әлеуметтік сала қызметкерлерінің, мұғалімдер мен дәрігерлердің өндіріс пен ғылым-білімнің, діни ұстанымдар мен ұлты бөлек отандастардың, шетелдік инвестор мен Қазақстанның мүддесін бір нүктеде түйістірген, өмірдің барлық саласын қамтыған бір тұжырым жасалды, ол – Мәңгілік ел Қазақстанның табиғи, географиялық, адами, ғылыми құнды­лық­тарын пайдалана отырып, бірге даму, бірге көркею. Жолдауға қатысты пікірлерін талайлар әлі айтар, бірақ солардың бәрі де ұлт Көтшбасшысы ұстанымы мен ұсы­нысын қолдайтынына сенемін.
– Былтыр жыл бойы атқарушы билік­тегі лауазымды тұлғалар Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев тапсырмаларын орын­дап жатырмыз, «2050 стратегиясын» жүзеге асырудамыз, деп даурыққан еді. Бірақ жыл соңына қарай Президентіміз атқарушы биліктегі лауазымды тұлғаларды «сілкілеп-сілкілеп» алғанын көзбен көрдік.Кейбіреу­лері «сөгіс алса», кейбіреулері жоғары қызме­тінен кетті. Осы жайт сізге «ештеңе» демей ме?
– Кейіннен Президентіміздің өзі айт­қанындай, ұрыс, сөгіс дегендер басшы та­рапынан қателіктер мен сылбырлық­қа жол берген бағыныштыларға бағыттал­ған тәртіпке шақырудың бір тәсілі ғой. Пре­зидент командасында жұмыс істеп жүр­гендермен алда да осы командада бол­ғы­сы келетіндер ондайға өкпелемей, керісін­ше, іскерлік әрекетке, білімді де пайдалы қызметке бар мүмкіндігін жұмылдыруға тиіс. Ал Елбасымыз одан әрі жұмыс істеуге болмайтындармен қош айтысты емес пе? Бұл жағын қазбалап жатудың қажеті жоқ. Дегенмен «Мемлекет басшысын рен­жітпеу үшін не істеу керек?» деген сұраққа жауап беруге болады. Жалпы, бұл сұрақтың жауабын алыстан іздеудің қажеті жоқ. Нұрсұлтан Әбішұлының қызмет жолына көз жүгірткен кез келген адам Прези­дентіміздің нені талап ететінін біле алады. Айталық, Нұрсұлтан Әбішұлы – прези­денттікке дейін қызметтің барлық саты­сынан ойдағыдай өтіп, білімін ұдайы жетілдіріп, зор тәжірибе жинақтаған адам. Ал біздің қазіргі әкімдер мен министр­лер, ведомоство басшылары жайлы осын­дай сөз айта аламыз ба? Кейбіреуі тіпті сөздің тура мағынасында «білегі көтере ал­майтынды беліне қыстырғандар» болып шығып, олармен Мемлекет басшысы қош айтысқанын да көрдік. Демек, министр немесе әкім болу «таққа отыру» деген сөз емес. Жоғары қызметке тағайындалдың екен, сол сәттен бастап қалың жұртшы­лықпен «киімнің ішкі бауындай» арала­сып, олардың мұң-мұқтажын зертте, біліміңді көтер, тәжірибеңді молайт. Те­лефонмен бұйрық беру, қағазбастылық Нұрсұлтан Әбішұлы ұнататын іс емес. Сон­дай-ақ Елбасымыздың ұдайы айтатын сөзі «біздің қызметіміздің нәтижесі хал­қымыздың күнделікті тұрмысынан көрі­ніс тапсын» деген ұстаным екенін білетін шығарсыз. Мұны сіз бен біздің білуіміз маңызды емес, ал лауазымды тұлғалар­дың естен ешқашан шығармауы басты шарт. Өйткені қашан да болсын ұлт Көшбас­шысы «біздің қай-қайсымыз да халықтан жиналған бюджеттен жалақы алып отыр­ғандықтан халыққа қызмет етуге тиіспіз» деген басты талабын ескертіп отыраты­нын ұмытпау қажет. Сондықтан да осы Жол­дауында Мемлекет басшысы барлық саладағы, барлық буындағы мемлекеттік қызметкерлердің жауапкершілігін кү­шей­туге ерекше тоқталды. Айталық, құқық қорғау саласының қызметкерлеріне, сот жүйесіне берген тапсырмалары – осы сөзімнің нақты дәлелі.
– Елбасымыз сыбайлас жемқорлық­пен, парақорлықпен күресті ширата түсу жайлы көптеген нұсқау мен тапсырмалар беріп жүргенін баршамыз білеміз. Бірақ өмір ақиқатында нәтиже сезінерліктей емес. Бұған не дейсіз?
– Әңгімені «қоздырғыш вирустан» бастасақ, дерттің болуы – «заңды құ­былыс». Сонау ерте заманда-ақ Карл Маркс капитализмді билеуші тап пен езілген таптың антоганистік күресі қал­майтын кеселді қоғам екенін атап көр­сеткен болатын. Демек, бұл «дертті» тен­дерді жақынына ұтқызған әкімнен немесе көшеде кетіп бара жатқан автокөлік жүргізушісін тоқтатып, одан жол жүру тәртібін бұзғанын «бүркемелеу» үшін пара талап ететін МАИ қызметкерінен ушы­ғып тұр деп ойлау мүлде адасушылық. Ка­питалистік қоғамда ежелден өмір сүріп келе жатқан мемлекеттердің өзінде бұл «дерт» бар. Ертеректе бай десе бай, Такуэ Танако Жапония секілді қуатты мем­лекеттің премьер-министрі қызметінде жүріп-ақ пара алғаны үшін түрмеге отыр­ғызылды ғой. Ал қазіргі кезде бүкіл әлем табысын жасырып, салық төлеуден қа­шып, жүргендермен күресіп жатыр десем, артық айтқандық емес. Қысқасы, бізде бар дерт басқа жақта да бар. Ал оны бол­дырмаймыз десек, баршамыз болып Президентімізді қолдауға тиіспіз. Қазақта «інген көзін сүзбесе, буыршын бұйдасын үзбес» деген мақал бар. Ендеше, параны ұсынушы жақ ең алдымен бұл әдеттен арылуы керек. Егер пара ұсынушыны да кінәлі деп тапсақ, онда Қазақстан қыл­мыскерлерді қамайтын түрме салып үл­гере алмас. Олай болса, әуелі бұқараның өзі дұрыс жолмен жүруі тиіс. Айталық, қазіргі таңда Халыққа қызмет ету орталықтары көп жерде жұмыс істеп жатыр. Бұларға келушілер саны көп. Қызметкерлер үлгере алмайды. Міне, осыны көрген кейбір пы­сықайлар «шаруасын тез тындыру үшін» мұндағыларға «бірдеңе» ұсынуды әдетке айналдырғандай. Демек, бұқараның өзі мемлекеттік қызметкерді қылмыс істеуге үйрете бастады деу керек шығар.
– Сіздің мысалдарыңыз бен пікірлері­ңіз шынымен-ақ ойландырады. Солай бола тұрса да, шенділер Америкада, Еуропада сый-құрметке ие де, бізде керісінше секілді. Мұныма не дейсіз?
– Заң және құқық қорғаушылардың «мемлекеттік қызметкер» лауазымына лайық болуын осы Жолдауында Елбасы­мыз арнайы айтып өтті ғой. Олардың кәсіпкерлерге қоқан-лоқы жасап, іске кедергі келтіріп жүргенін де Елбасымыз бұған дейін айтқан болатын. Басқасын былай қойғанда, халықтың қорғаны болу міндетін құлқынның қамына айналдырып жібергендер де Елбасы тарапынан сын-ескертпелер естіген еді. Бірақ әлі де сең бұзыла қоймағандай. Демек, бұл мәселеге Елбасымыз қайта оралып тұрса, онда бұл бағытта екі жолмен жүру керек секілді. Біріншісінде құқық қорғау орындарының қызметін күшейтетін және шектейтін шепті заңмен нақтылау керек. Сонымен бірге бұл қызметке тамыр-таныстықпен кім көрінгеннің еніп кетуіне жол бермеуге тиіспіз. Құқық қорғау қызметкерлері кә­сіби білімді тұлғалар болуы керек. Қазір төменгі буындағылардың, яғни халықпен қоян-қолтық жұмыс істейтін топта­ғылардың білім деңгейі көңіл көншіт­пейді. Міне, осы жағын реттесек, онда сөз жоқ, шенділер халықтың құрметіне ие болады. Қарқынды дамып, біз елімізде орнатамыз деп отырған жаңа қоғам бұл топтағылардың солай болуын қажет етеді.
– Дұрыс-ақ. Әңгімеміздің басында өзіңіз айтып кеткеніңіздей, мұндай жағдайда баршаның мүддесі бір нүктеде түйіседі ғой. Жалпы, сіз Президентіміздің бұл Жолдауын мүдделерді тоғыстырған құжат дедіңіз. Осы­ны қалың оқырманға түсінікті тілмен баяндап берсеңіз екен.
– Елбасымыз Жолдауында зиялы топтың көптен көкейінде жүрген мәселесі ұлттық идеология Мәңгілік ел ұстаны­мымен қабысуы керек деп тұжырымда­ды. Әдемі-ақ ұсыныс емес пе? Бұл баршаның, яғни байдың да, кедейдің де, лауазымды тұлғаның да, қарапайым жұмысшы ша­руалардың да, жастың да, кәрінің де, барлық діндегілердің де, барлық ұлт өкілдерінің де мүдделеріне сай келеді де­сем, ешкім маған «мұның қате» дей алмас. Солайы солай бола тұрса да, Нұрсұлтан Әбішұлы осы Жолдауында әр топ­та­ғылардың мүддесін қолдайтын тұстарды атап-атап көрсетіп шықты ғой. Мәселен, мүгедектерге қамқорлық жайлы берген тапсырмаларын еске алайықшы. Бұрын бұл іспен тек Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі ғана айналысып келді. Оның өзінде аталған топтағы отан­дас­тардың мүдделері ішінара ғана қор­ғалды десек, қателеспейміз. Енді осы Жолдау­дан кейін бүкіл билік, бүкіл қоғам бұл мәселені түбегейлі шешуге қатынасатын болады. Тіпті кәсіпкерлерге де мүгедек отандас­тарды жұмысқа тартуға тапсырма берген мұндай нұсқау бұған дейін мен білетін әлемнің бірде-бір мемлекетінде бірінші басшы тарапынан айтылмаған сөз. Ал мен АҚШ, Англия, Франция, Германия, Испания, Италия, Жапония, Оңтүстік Корея, Вьетнам, Малайзия, Сингапур, Индонезия мемлекеттерінде болып, олардың экономикалық өсу жолдарына ғылыми талдау жасаған адаммын. Посткеңестік аумақтағы мемлекеттердің қазірге дейінгі жағдайын бес саусағым­дай білемін. Өзіміздің басшымыз жұмылдыр­ған бұл істің құндылығы жайлы ойымды түсіну үшін осы елдердің мысалдары да жеткілікті. Олардың бірде-бірінде мүге­дектерге осындай қолдау көрсету ешбір құжатта заңдастырылмаған. Демек, біріншіден, біздің ұлтымыздың Көш­басшысы ең нашар қорғалатын осынау әлсіз топтың мүддесін қорғаушыға айна­лып тұр. Екіншіден, студенттердің шәкірт ақысын 15 пайызға өсіру Елбасының Мәң­гілік ел болашағын қамқорлыққа алуы деп білемін. Үшіншіден, халық ден­саулығының сақшысы саналатын меди­цина қызметкерлерінің жалақылары 28 пайызға өсірілсе, мұны мүдденің қорғалуы демей, не дерсің?! Мәңгілік ел болудың басты тірегі – бала тәрбиесі және білім жүйесі. Осы Жолдауында Нұрсұлтан Әбішұлы мектеп жасына дейінгі балаларды 100 пайыз мектепке дейінгі балалар меке­мелерімен қамтамасыз етуді 2020 жылға дейін толық шешуді Үкіметке тапсырды. Сондай-ақ елімізде ең көп дегенде балалар екі ауысымды мектептерде оқуын қам­тамасыз ету мәселесін толық шешуге нұсқау берді. Білім беру жүйесінде арнайы мамандықтар беру қажеттігін де атап көрсетті. Сондай-ақ ұстаздар жалақысын 29 пайызға өсіруге Үкіметті міндеттеді. Мінеки, үлкен ауқымды, нақтырақ айтсақ, тұтастай ұлт мүддесінің, ұлт болашағының мүддесіне қызмет ету деп осыны айт. Президент Н.Назарбаев – тіпті еліміз үшін аса қиын кезеңнің өзінде жастар тәр­биесіне, білім-ғылымға ерекше қамқорлық жасаған Мемлекет басшысы. Оның тіке­лей нұсқауымен өмірге келген «Болашақ» бағдарламасының түлектері бұл күндері туған Қазақстанымыздың көркеюіне сүбелі үлес қосып жүрген топ. Осының өзінен-ақ біздің Елбасымыз Мәңгілік ел мұраттарына жұмыс істеуді ертеде-ақ бастаған ба деп ойлайсың. Мен жоғарыда атап өткен Жолдаудағы нақты нұс­қаулардың барлығы да қалың бұқара­ның мүддесі қорғалғандық болып табылады. Ал енді мемлекеттегі инфляцияны биыл­дың өзінде 3-4 пайызбен шектеу жөніндегі тапсырмасы бұқара мүддесін қорғау емей, немене?! Елдің, ең алдымен ірі қала­ла­рымыздың қоғамдық тасымалдау жү­йесіндегі автокөліктер ауаны ласта­майтын жаңа қуатпен жүретіндер бо­луын қам­тамасыз ету жөніндегі тапсырма да ха­лық мүддесін қорғаудың нақты бір саласы емес пе?! Біз баршаның мүддесі бір нүктеде тоғысқан Жолдау болды дедік қой, ендеше, соны одан әрі дәлелдей түсейік. Қазір­дің өзінде Қазақстан – еліміздегі бизнестің қорғалуы, бизнес жүргізудің қолайлы­лығы жағынан әлемдік рейтингте жоғары саты­да тұрған елдердің бірі. Бұл, әрине, Президентіміздің осы уақытқа дейінгі
осы мәселе төңірегінде атқарушы билікке берген нақты тапсырмаларының орын­далу көрсеткіші десе де болғандай. Дегенмен ұлт Көшбасшысы мұны қана­ғат етпейтінін осы Жолдауында тағы да атап көрсетті. Бизнестің өркен жаюына кедергі келтірушілермен күрес жалғаса бер­мек. Айталық, Елбасының осы Жолдауын­дағы жылдық ішкі жалпы өнімдегі шағын және орта кәсіпкерліктің үлесін 50 пайызға дейін жеткізу жөніндегі нақты нұсқауы – осы сөзіміздің бір дәлелі. Сонымен бірге ауыл шаруашылығы өнімдерін ешқандай кедергісіз тұтынушыға жеткізу жөнін­дегі нақты тапсырма және айтылды. Бұлар­ға қоса, бізде кәсіпкерлікті қорғау және шетелдік инвестицияны қорғау туралы заңдарымыз өндірісте бар. Демек, халық тұрмысын жақсартудың жалғыз жолы – экономиканы дамыту десек, оның басты тірегі кәсіпкерлердің мүддесін де Елба­сымыз осы Жолдауында көздің қара­шығындай қорғауды атқарушы биліктегі лауазымды тұлғаларға ерекше тапсырды. Енді Жолдаудағы мына бір тұстарға назар аударайықшы. Нұрсұлтан Әбішұлы жаңа мұнай өңдеу зауытының құрылысын кешеуілдетпей бастау туралы билікке арнайы міндет жүктеді. Сонымен қатар Қазақстан ядролық отын өндірісі мен экспорты жағынан әлемдік көшбастау­шы мемлекет болып тұрған шақта, тұтастай Еуропа мен Жапонияның өзі де атом электр стансаларынан бас тартпай тұрған шақта, дүниежүзі түгелдей дерлік атом энергиясы болашақтың қуат көзі екенін біліп, жұмыс істеп жатқан шақта, біздің «Фукусимо синдромы» дертімен ауруымыз мүлде қателік екенін атап айтып, АЭС құрылысын да жеделдетіп қолға алу қажеттігін Үкіметтегі лауазымды тұлғаларға ерекше тапсырма ретінде жүктеді. Бұдан шығатын қорытынды ұлт Көшбасшысы ел дамуын, халық дамуын бөле-жара қарамай, тұтас кеңістікте қарастырған деген тұжырым. Елбасының осы Жол­дауындағы барлық нақты тапсырмала­ры бірін-бірі дамытушы, бірін-бірі қолдаушы, қорғаушы қызмет істеп тұрғандай. Ай­талық, әлгінде ғана мысал ретінде алған жаңа мұнай өңдеу зауыты жұмыс істесе, ядролық энергияны елімізде өндіре бастасақ, онда тұтастай қуат бағасы тұ­рақтанады, кейбір тұстарда шегінеді. Бұл дегеніңіз, бұқараның арқасына ауыр жүктей бататын коммуналдық қызмет ақысын тұрақтандырып қана қоймай, сонымен бірге қазақстандық өнімнің өзіндік құнын түсіріп, бәсекелестігімізді арттыратын бір тұс емес пе?! Қысқасы, бұл Жолдау әркімді және баршаны қана­ғат­тандыратын, барлық бүгінгі түйткілдер мен кедергілерді жоятын кешенді жұ­мыс жоспары десе де болғандай. Сондықтан да болса керек, бұл жолы да ұлт Көшбасшы­сы баршаға бірдей еңбек қоғамын құру жайлы пікірін нақтылай түсті. Әркім және баршамыз «мынау басқаның міндеті» демей, қоғамымызды түзеуге, дамытуға атсалысуға тиіспіз. Өйткені Мәңгілік ел біреудің емес, баршаның игілігі. Билік те, бұқара да тұтастай алғанда бүкіл қоғам Мәңгілік Қазақстан үшін жұмыс істеуі керек. Солай істей алсақ, әркімнің және баршаның өз игілігі үшін жұмыс істегені.
– Талдауыңыз көптің көкейінен шыға­ды деп ойлаймын. Десек те, «кедергілердің» бары ақиқат. Оның біразын сіз де білесіз, оқырман да біледі. Сол кедергілермен кү­рескелі қашан, бірақ халықтың ортайған көңілі әлі орнына келген жоқ. Өйткені «кедергілер» деп жүргеніміз кейбіреулер үшін пайдалы, жемісті тұс болып тұр. Бұған не дейсіз?
– Иә, дұрыс айтасыз, «кедергілер» бел­гілі бір топ үшін пайда көзі болып келді. Сондықтан да оны жою баяу жүруде. Айталық, инфляция тауар мен қызмет бағасының өсуі арқылы пайда болатын бір құбыжық. Ал бағаның өсуі кімге пайдалы екенін түсіндіріп жатудың қажеті жоқ шығар. Кей жағдайда бұл мәселеде жергілікті аймақтар басшылығы кінәлі екені даусыз. Олардың бюджеті де, өзіндік «нәпақасы» да сауда капиталы арқылы жасақталады. Демек, инфляцияны тіз­гіндеп, шегіндіру үшін аймақ басшыла­рын осы іске міндетті жақ болуын заңдастыру керек. Күні бүгінге дейін инфляция Ұлттық банк шешетін мәселе болып келді. Ол оның монетарлық жүйесі бұл күресте мүлде дәрменсіз екенін мойындап, Мем­лекет басшысына іске аймақ жетекшіле­рін жұмылдыру қажеттігі жайлы нақты ұсы­ныс түсіргені жөн. Олай дейтін себебім, сауда алаңдары түгелдей дерлік аймақ басшылығының құзырында. Олар сауда алаңдарының жалдау ақыларын өсіріп-түсіру арқылы да біраз мәселені шешуге қабілетті. Өкінішке қарай, күні бүгінге дейін бәлен аймақта бәлен сауда алаңын жалдау бағасы төмендетілді деген сөзді естіген жоқпыз. Баға тек өсу үстінде. Және негізсіз өсуде. Осыны болдырмасақ та біраз мәселе шешіледі ғой.
Елбасымыз осы Жолдауында аграрлық сала өнімдерін кедергісіз тұтынушысына тікелей жеткізу жөнінде нақты тапсырма берді. Бұл – бір мезетте шешетін мәселе. Қиын ештеңесі жоқ. Айталық, Алматы қа­ласының әр ауданында бір «Ауыл база­рын» ашуға қажетті жер бар. Әкімдердің сол жерлерді, айталық, Алматы облысы­ның әкімдігіне арзан бағамен жалға бер­се, түйінді мәселе түбегейлі шешіледі. Бірақ қазіргі көріп жүргеніміз мүлде басқа жағ­дай. Жыл сайын күзде Алматыда ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмең­кесі өткізіледі. Азық-түлік ашық аспан астында сатылып жатады. Алматы – жылы қала, мұнда өнімін әкелген ауылдықтар оны сатып біткенше тоңбас. Ал Астанада бұлай істеу ауылдықтарды «қатыру» болып шықпай ма? Демек, бұл саладағы барлық мәселені ірі қалалардан ауылдықтарға базар салып беру арқылы ғана шеше аламыз. Бұған қала әкімдері дайын ба? Өз басым оларды дәл қазір осындай қа­дам жасауға дайын деп ойламаймын. Де­мек, билік «Ауыл базарларын» еліміздің бар­­лық қалаларында салуды арнайы заңмен бе­кітуге тиіс секілді. Сондай-ақ төртінші мұ­най өңдеу зауыты мен АЭС құрылысын бастау керектігі жайлы мәселе бұқаралық ақпарат құралдарында баяғыдан айтылып келе жатқан сөз. Бірақ биліктегі осы салаға жауапты тұлғалардың ширақ іс-қимылын көре алған жоқпыз. Соның салдарынан электр энергиясы мен жанармай бағалары жыл сайын қымбаттап жатыр. Ол ол ма, Президентіміз осы Жолдауында көтерген мәселе шикізаттан соңғы дайын өнім өндіруге дейінгі тізбекті тұйықтау жө­ніндегі ұсыныс та отандық баспасөзде талай рет жазылды. Бірақ биліктегі мыр­залар оларды мүлде оқымағандай. Әлем­дік тауар биржасындағы бағалар әрқашан да тұрақсыз. Бірде ол шексіз өсімге, енді бірде түсуге ұмтылады. Мұндай жағдайға бейім икемді экономика құру жөнінде Елбасымыз талай рет ескертті ғой. Бірақ бізде биліктегі салаларды басқарып отырған тұлғалардың қозғалысы тым баяу. Мәселен, Нұрсұлтан Әбішұлы бюджеттің шығыс бөлігін игеру жайлы талай рет билікке қатаң ескерткенінің куәсі болдық. Соларды ести жүрген билік былтыр бюд­жет қаржысынан бақандай 150 мил­­лиард теңгені игере алмапты. Бұл не сұмдық?! Мұндайда не істеу керек, деген сұрақ ал­дан шығады. Меніңше, іске билік партия­сы араласуы қажет секілді. «Нұр Отан» қазірдің өзінде аз жұмыс жасаған жоқ. Десек те, Кеңес заманындағы «пар­тиялық бақылау», «халықтық бақылау» деген жүйені қалпына келтірсек, жаман болмас еді. Өйткені бюджеттің орындалуына жауапты Есеп комиссиясы және Табиғи монополияға қарсы күрес агенттігі дейтін қызметтердің жұмысы көңіл көншітпей келеді.
– Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан Жұмабек ЖАНДІЛДИН