«Қазақстан – Түркия арасындағы түркологиялық зерттеулерді тереңдетудің өзекті мәселелері» конференциясындағы сөзі

ҚҰРМЕТТІ МҰХИТТИН ШИМШЕК МЫРЗА,

КОНФЕРЕНЦИЯҒА ҚАТЫСУШЫ ӘРІПТЕСТЕР!

2023 жылы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне келіп отырған алғашқы қонақ өздеріңіз, биылғы жылдың алғашқы шарасын бастағалы отырмыз.

Баршаңызға қош келдіңіздер дейміз.

Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев түркітілдес мемлекеттердің өзара ынтымақтастығына айрықша мән беріп келеді.

Бүгінде Қазақстан – Түркия қарым-қатынасы жаңа деңгейге көтерілді.

Әсіресе гуманитарлық байланыстар, білім, ғылым, мәдениет саласындағы ықпалдастық ерекше дамуда.

Бүгінгі ғылыми конференцияда Қазақстан мен Түркияның білікті түркітанушы мамандары бас қосып отыр.

Saygıdeğer Muhittin Şimşek ve değerli misafirler!

Bugünkü bilimsel konferansta Kazakistan ve Türkiye'nin nitelikli türkologları bir araya geldiler.

Konferansımıza Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Muhittin Şimşek;

Türkiye Cumhuriyeti Almatı Başkonsolosu Ali Rıza Akıncı;

Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektörü Dr. Janar Temirbekova;

Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Peyami Battal;

Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektör Danışmanı Prof. Dr. Yunus  Söylet katılarak, üniversitemizi onurlandırdılar.

Konferansın amacı, Türkoloji çalışmalarının kapsamlı gelişimi, modern Türkolojinin değerlendirilmesi ve ortak sorunların ortak çözüm yollarının incelenmesidir.

Ayrıca yeni bir alan açmak ve Türk mirasının, dilinin, edebiyatının, folklorunun, tarihinin, etnografyasının, Türk halkların kültürünün araştırmacılarına yeni bir yön vermek için yeni bir alan açmak.

Halihazırda Farabi Kazak Milli Üniversitesi'nde,

L.Gumilev Avrasya Milli Üniversitesi'nde, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Kazak-Türk Üniversitesi'nde «Türkoloji» eğitim programında uzmanlar yetiştirilmektedir.

Kazak Milli Üniversitesi geçen yıl araştırma üniversitesi statüsünü kazandıktan sonra, bilimsel çalışmalara özel önem vermeye başlamıştır.

Kazak Milli Üniversitesi'nde yakın zamanda Türkoloji ve Altaybilim Araştırma Enstitüsü açılmıştır.

Bu araştırma enstitüsü, Türk halklarının tarihini ve edebiyatını kapsamlı bir şekilde incelemek ve farklılaştırmak için büyük projeler başlatmıştır.

Bu enstitü bünyesinde Kazakistan ve Türkiye'den bilim adamlarının katılımıyla karşılaştırmalı-tarihsel sözlükler, Türkolojik ansiklopediler yayınlanacak ve bilimsel araştırmalar yapılacaktır.

       Türkoloji alanında tanınmış önemli akademisyenlerin çalışmalarını, Sovyet döneminde ve Bağımsızlık döneminde Türkiyat alanında yapılan bilimsel araştırmalarını çok ciltli bir eser olarak yayınlamayı planlıyoruz.

Bu, özel bir Türkoloji serisinde yayınlanacaktır.

Türk dünyası Doğuda Baykal gölü'nden, batıda Tuna nehrine, kuzeyde Sibirya'dan güneyde Karabuğday'a kadar uzanmaktadır.

Türk dünyasının kültürel ve manevi şahsiyetleri denilince aklımıza Korkyt Ata, Köroğlu, El-Farabi, Yusuf Balasağun, Ali Şîr Nevâî,, Fizuli, Mahmud Kaşkari, Hoca Ahmet Yasevi, Ahmet İgüneki, Yunus Emre, Hacı Bektaş Veli, Ahi Evran, Abai Kunanbayulı, Mağjan Cumabay gelmektedir.

Bu uçsuz bucaksız alanda taşa oyulmuş Türklerin tarihi ve dili, kültürü ve gelenekleri hala derin bir keşif gerektirmektedir.

Kazakistan ve Türkiye biliminin uzun süredir devam eden ortak bir bağlantısı vardır.

 Sovyet döneminde bu bağlantı azaldı ve hatta durdu diye biliriz.

Kazakistan ile Türkiye arasındaki bilimsel bağları genişletmeliyiz.

Şu anda Türk biliminde tarihi eserlerin metninin incelenmesi ön plana çıkmaktadır.

Kazakistan'da metin çalışmaları teorisi az gelişmiş bir alandır.

Bu nedenle bence bu yönde daha fazla deneyim paylaşmamız gerektiğini düşünüyorum.

Bilimsel araştırmaları birlikte yürüterek dünya türkolojisinde yeni sonuçlara ulaşabiliriz.

Türkiye'de dünyaca meşhur Türkologlar bulunmaktadır.

Asıl konulardan biri, yazılarının Kazakçaya çevrilmesi, Kazak bilim adamlarının bilimsel çalışmalarının Türkçeye çevrilmesidir.

Bugünkü konferansımız çerçevesinde "Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü" («Түрік   әдебиетінің есімдер сөздігі») başlıklı 20 ciltlik bir kitabı tanıtacağız.

Bu büyük bir çalışma, Türkiyat araştırmalarına önemli bir katkıdır.

Türk dünyasının değerlerini dünya'da temsil eden uluslararası düzeyde bu tür bilimsel faaliyetlerin her zaman büyük önem taşıdığına inanmaktayım.

Құрметті жиынға қатысушылар!

Жаңа жоғарыда айтып өттім, бүгінгі шараның мақсаты – түркітанудағы зерттеулерді жан-жақты дамыту, қазіргі түркітану ғылымына баға беріп, ортақ мәселелерді бірлесіп шешудің жолдарын қарастыру. 

Жақында Түркітану және алтайтану ғылыми-зерттеу институты ашылды.

Бұл ғылыми-зерттеу институты түркі халықтарының тарихы мен әдебиетін жан-жақты зерттеп, саралауда үлкен жобаларды бастап кетті.

Осы институт аясында Қазақстан мен Түркия ғалымдарының қатысуымен салыстырмалы-тарихи сөздіктер, түркологиялық энциклопедиялар шығарылып,  ғылыми зерттеулер жүргізілетін болады.

Түркітанудағы белгілі ғалымдардың еңбектерін, кеңестік кезеңдегі және тәуелсіздік дәуіріндегі  түркітанудағы ғылыми зерттеулерді көптомдық етіп  шығару жоспарымызда бар.

Бұл арнайы түркітану сериясымен жарық көретін болады.

Біз ғылыми зерттеулерді бірлесіп жүргізу арқылы әлемдік түркітануда жаңа нәтижелерге қол жеткізе аламыз.

Түркияда әлемге белгілі атақты түркітанушы ғалымдар бар.

Олардың еңбектерін қазақ тіліне аудару, қазақ ғалымдарының ғылыми зерттеулерін түрік тіліне аудару да өзекті мәселелердің бірі.

Бүгінгі конференция аясында «Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü» 20 cilt («Түрік   әдебиетінің есімдер сөздігі») атты 20 томдық  кітаптың тұсауын кеспекпіз.

Бұл өте үлкен еңбек, түркітануға қосылған елеулі үлес.

Түркі құндылықтарын әлемге танытатын осындай халықаралық деңгейдегі ғылыми шаралардың маңызы әрдайым жоғары деп білемін.