"Тау-кен немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қылмыстық-құқықтық және криминологиялық шаралары" тақырыбында дөңгелек үстел

Ағымдағы жылдың 6 айында өндірістік жарақаттану коэффициенті (1000 қызметкерге шаққанда жазатайым оқиғалардың жиілігі) 0,09 құрады. Республиканың өндірістік аймақтарында жарақаттанудың ең жоғары деңгейі сақталуда. Мәселен, Қарағанды облысында 79 адам, ШҚО - да-53 адам, Абай облысында – 50 адам, Павлодар облысында – 46 адам, Қостанай облысында – 44 адам, Ақтөбе облысында – 40 адам, Алматы қаласында-50 адам зардап шекті. Экономика салалары бойынша ең көп зардап шеккендер - тау-кен металлургия кешені өнеркәсібінде-21,8% және құрылыс саласында – 10,6%. Жазатайым оқиғалардың пайда болуының негізгі себептері: жәбірленушінің өзінің өрескел абайсыздығы (33,3%); өндірісте жұмысты тиісінше ұйымдастырмау (27,1%); еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидаларын бұзу (9,3%) болып табылады. Бұзушылықтардың алдын алу мақсатында еліміздің 3211 кәсіпорны Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау стандарттарын енгізді.

Жалпы ел экономикасындағы өнеркәсіптік қауіпсіздіктің қазіргі жағдайы жалпы жағымсыз тенденцияларға да, экономиканың жекелеген салаларының технологиялық ерекшеліктеріне де байланысты апаттылық пен өндірістік жарақаттанудың жоғары деңгейімен сипатталады. М.М. Дмитриев атап өткендей, өнеркәсіптік қауіпсіздіктің мұндай жағдайы кешенді құқықтық және ұйымдастырушылық әсерді күшейтуді, оның ішінде тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзумен байланысты қылмыстарды тергеудің тиімділігін арттыру арқылы күшейтуді көздейді (ҚР ҚК 277-бабы). Тергеу және сот практикасы көрсеткендей, осы түрдегі қылмыстарды тергеу барысында қылмыстық іс қозғауда, істі саралауда, анықтауға жататын мән-жайлар шеңберін анықтауда, тергеу әрекеттерін жүргізуде және тағы басқа қиындықтар туындайды.

ҚР Бас прокуроры Б. Асылов атап өткендей, қайғылы оқиғаларға қызметкерлердің қауіпсіздігіне тиісінше қарамау, құқықтық реттеу мен мемлекеттік бақылау жеткіліксіз. Ірі бизнес субъектілері үшін қызметкерлердің еңбек құқықтарын бұзғаны үшін әкімшілік санкциялардың ауқымы (ескертуден бастап 500 мың теңгеден аспайтын айыппұлға дейін) маңызды емес, сондықтан оларды тәртіптеу әдістері нәтиже бермейді.
Мәселенің жоғары өзектілігіне сүйене отырып, 2023 жылғы 5 желтоқсанда қылмыстық құқық, қылмыстық процесс және криминалистика кафедрасында, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың 90 жылдығына арналған, 16 ТДМ шеңберінде дөңгелек үстел өткізілді, онда тау-кен немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзумен күресудің қылмыстық-құқықтық, криминологиялық және криминалистикалық мәселелері талқыланды. "Тау-кен немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қылмыстық-құқықтық және криминологиялық шаралары" тақырыбында Қазтұтынуодағы Қарағанды университетінің аға ғылыми қызметкері Е. С. Әбиев баяндама жасады.
Дөңгелек үстелді өткізудің мақсаты ҚР ҚК 277-бабына құқықтық талдау жасау және осы қылмыстық құқық бұзушылықты дұрыс саралаудың құқықтық өлшемдерін анықтау, сондай-ақ тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзумен байланысты қылмыстардың ерекше белгілерін анықтау және осы негізде осындай қылмыстарды тергеуді оңтайландыруға арналған теориялық ережелер мен практикалық ұсыныстарды әзірлеу болып табылады.