ДЖАНСУГУРОВА ЛЕЙЛА БОЛАТҚЫЗЫ

5 сәуір, 2024

Халықаралық ақпараттандыру академиясының толық мүшесі (2018 ж.) Лейла Болатқызы Джансугурова 1967 жылы дүниеге келген. Л.Б. Джансугурова 1989 жылы С.М. Киров атындағы ҚазМУ-дің биология факультетін биология мамандығы бойынша бітірген. 1986 жылы М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің генетика факультетінде жеке бағдарлама бойынша қатар оқыды және Ресей Ғылым Академиясының молекулалық-генетика институтында (Мәскеу) курстық және дипломдық жұмысын жасады. 1993 жылы 03.00.15 – Генетика мамандығы бойынша «Drosophila melanogaster-дің генетикалық тұрақсыздығы онковирустық ДНҚ-мен индукцияланған мутациялардың генетикалық тұрақсыздығы» тақырыбында диссертациялық жұмысын қорғады. 2004 жылы доцент, 2015 жылы профессор атағы берілді. Л.Б. Джансугурова 1992-1996 жж. Ресей ғылым академиясының Гендік биология институтының нейрогенетика және даму генетикасы зертханасында ғылыми қызметкер болып жұмыс істеді (Мәскеу қ.). 1996 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін Жалпы генетика және цитология институтында, алдымен молекулалық генетика зертханасының аға ғылыми қызметкері, 2006 жылдан бастап жалпы генетика және цитология институтының директоры болып жұмыс істеп, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ генетика және молекулалық биология кафедрасында оқытушылықпен ұштастырып келеді.

               Л.Б. Джансугурова – молекулалық генетика және жасуша биологиясы саласындағы білікті маман. Оның ғылыми қызығушылықтарының ауқымы кең: генетикалық тұрақсыздық мәселесі; канцерогенез; апоптоз; онтогенездегі гендердің белсенділігін реттеу; қоршаған ортаның зиянды факторларының әсеріне организмдердің жеке сезімталдығы мен төзімділігі; мультифакторлы ауруларға бейімділіктің генетикалық факторларын, қартаю генетикасын, популяциялық генетика мен палеогенетиканы анықтау. Л.Б. Джансугурова Семей ядролық полигоны аймағында тұратын халыққа радиацияның әсерін талдауға арналған халықаралық гранттардың жауапты орындаушысы болды. 1999-2000 жж. Лестер университетінің (Ұлыбритания, Лестер) генетика кафедрасында тағылымдамадан өтіп, Ю.Дуброва және А.Джеффрис тобында жұмыс істеді. Л.Б. Джансугурова 13 ғылыми жобаның, оның ішінде 3 ғылыми-техникалық бағдарламаның ғылыми жетекшісі болды.

               Оның 3 патенті, 4 монографиясы, 5 әдістемелік құралы және 315 ғылыми жарияланымы бар, оның ішінде жоғары бағаланған шетелдік басылымдарда (Science, Mutation Research, Biochem. Biophys. Res.Com., International J. Hygiene and Environmental Heath, FEBS Journal, Frontiers in Genetics, Applied Biochemistry and Biotechnology, Expert Review of proteomics, Tumor Biology, Biomaterials, J. of Carcinogenesis and Mutagenesis, Eur. J. of Cell Biology, Disease Markers және т.б.). Thomson Reuters деректер базасына сәйкес 2018 жылдың ақпан айы бойынша CI индексі – 134, h-индекс – 5. Ғылыми ізденістерінің арқасында Ләйлә Болатқызы медициналық, экологиялық генетика және популяциялық генетика саласындағы жоғары білікті маман ретінде Қазақстанда және шетелдерде кеңінен танымал. Лейла Болатқызы – «Acta cytological» (АҚШ) және «Journal of Syndromes and Gene Repair» (АҚШ) халықаралық ғылыми журналдарының редакциялық алқасының мүшесі, Elseiver, ORCiD, Karger және Omics Publishing Groups («(«Tumour Biology», «Genetic Disorders», «Applied Biochemistry and Biotechnology», «Human Immunology», «Journal of Syndromes and Gene Repair», «Journal of Carcinogenesis and Mutagenesis», «Molecular Neurobiology», «Analitical Chemistry» «Biomedical Journal» «Oncotarget», «Therapeutics and Clinical Risk Management») ірі халықаралық баспалардың журналдарында рецензент болып табылады.

               Оның жетекшілігімен Қытай халқы қазақтарының этногенезімен салыстырмалы аспектіде Қазақстан территориясынан табылған құнды археологиялық материалдарды пәнаралық зерттеуге бағытталған Қазақстандағы жалғыз палеогенетикалық зертхана құрылды (2013). Л.Б. Джансугурова – геномдық саусақ іздерін анықтау саласындағы тәуелсіз сарапшы және бірнеше рет консультациялық және сараптамалық қызметтер көрсеткен. Л.Б. Джансугурова жас мамандарды дайындауға белсене қатысады. Оның өзіндік ғылыми мектебін қалыптастырғанын атап өтуге болады: оның студенттері жалпы генетика және цитология институтының молекулалық генетика және популяциялық генетика зертханаларында да, шетелде де белсенді жұмыс істейді.

               Л.Б. Джансугурованың жетекшілігімен 5 кандидаттық және 4  PhD диссертациясы қорғалды. Ол ғылымды жақсы ұйымдастырушы және басқарушы. Оның жетекшілігімен институт еліміздің медицинасының, ауыл шаруашылығының және экологиясының өзекті мәселелерін шешу үшін әртүрлі ұйымдармен байланысы сәтті жүзеге асуда, зертханалардың қызметі белсендіріліп, ғылыми қызметті коммерцияландыру дамып келеді.

                Л.Б. Джансугурова «Қазақстан Республикасына Тәуелсіздікке 20 жыл» медалімен, «Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісімен (2015 ж.) және «Академиялық адалдығы үшін» грамотасымен (2016 ж.) марапатталған. Л.Б. Джансугурова популяциялық генетика саласында геномды зерттеудің соңғы әдістерін қолдану арқылы алынған үлкен көлемдегі мәліметтерді біріктіре отырып, биоақпараттық технологияларға бағытталған. Жалпы генетика және цитология институтында құрылған гендік банктер мен ақпараттық деректер базалары әлемдік ғылымда бірегей.

Басқа жаңалықтар