«Қырық жылдық тәжірибемді ҚазҰУ-мен бөліскенімді мақтан тұтамын»

 Мехмет Дервиш Кылынчкая – тарих ғылымының докторы, профессор. 1955 жылы Түркияның Адьяман қаласында дүниеге келген. Хаджеттепе университетінен Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне шақырылған профессор.

Ыстамбұл университетінде әдебиет факультетінің жалпы тарих бөлімін бітірген. Ан­ка­ра­дағы Хаджеттепе универси­те­тінің Ататүрік принциптері және революция тарихы инс­ти­ту­тында академиялық жо­лын бастады. Магистратураны 1985 жылы, докторантураны 1992 жылы бітірді. 2008-10 жылдар аралығында Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің та­рих және педагогика фа­куль­те­тінің Жалпы тарих ка­федра­сын­да «Түркия Рес­пуб­ликасының тарихы» пәнінен екі жыл дәріс оқыды. 2010 жылы Түркияға қайта оралып, 2011 жылдан бері Хаджеттепе уни­вер­ситеті Ататүрік принциптері және революция тарихы инсти­ту­тының басшылығында қыз­мет атқарды.

– Әл-Фараби атындағы Қа­зақ ұлттық университетінің аты­­нан Анкараға келген про­фес­сор, доктор Аманжол Қа­лыш және доцент, доктор Мыр­захан Егембердиев арқылы Хаджеттепе университеті мен Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті ара­сын­дағы ғылыми ынтымақтастық туралы келісімге қол қоюға үлес қостым. Сол жылдары Хад­жеттепе университетінің ректоры болған профессор, доктор Угур Эрденердің бұл тұрғыда көмегі зор болды.

2014/15 оқу жылында Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлт­тық университетінде алғашқы дәрістерімді оқи бастадым, – деді шетелдік профессор Қа­зақ ұлттық университетіне ал­ғаш келген кезін еске алып.

Мехмет Дервиштің доктор­лық диссертациясы «Араб ұлт­шыл­дығының тууы және Түр­кия-Сирия қа­рым-қаты­нас­тары» деп аталады. Осман им­периясының ыдырауы ке­зіндегі арабтардың Түркияға қар­сы көтерілісі және араб ұлт­шылдарының тууына бай­ла­ныс­ты мәселелерді қарас­тыр­ған. Хаджеттепе уни­вер­си­тетінде қызметін жалғастыра келе, Әзірбайжан, Баку мем­ле­кеттік университетінің Азия және Африка елдерінің тарихы кафедрасына профессор бо­лып тағайындалды. Түркия Рес­публикасының тарихы ту­ралы дәріс оқыды. 2006 жылы доцент атанды.

– 2017 жылы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық уни­верситетінде Ататүрік тіл, мә­дениет және тарих институты, Ататүрік зерттеу орталығы жә­не Хаджеттепе универ­си­те­ті­нің қаржыландыруымен ха­лық­аралық конференция ұйым­дастырдым. Мен Хаджет­те­пе университетінің Ата­тү­рік принциптері және ре­во­люция тарихы институтының дирек­торы болған кезімде ұйымдас­тырған халықаралық конфе­рен­цияларға Қазақ ұлттық уни­верситетінен тарих фа­куль­тетінің танымал ға­лым­да­рын шақырдым. 2017-22 жыл­дар ара­лығында екі уни­вер­ситет ара­сындағы ынтымақтастық хат­тамасының сәтті жүзеге асы­рылу кезеңіне орай, 100-ден астам PhD және магис­трант­тардың ғылыми тә­жі­ри­бесін арттыру бағдарламаларын ұйымдастырып, жүзеге асуына мұрындық болдым.

Қырық екі жылдық еңбек жо­лы­ма байланысты жас ше­гі­не сәй­кес, зейнеткерлікке шық­тым. Қазақ ұлттық уни­вер­ситетінің тарих факультеті Қа­зақ­стан тарихы кафедрасының шақыруын баршаға пайдалы болсын деп қабылдап, аталған білім ордасында қызмет етіп жатырмын. Менің шығар­ма­ларым негізінен ХІХ ғасырдағы түрік жаңаруы мен ХХ ға­сыр­дағы оқиғаларға арналған. Ал академиялық зерттеулерім тү­рік азаттық соғысы, жалпы ұлт­шылдық мәселелері, түрік эко­номика тарихы және Орталық Азия түріктерінің тарихи мә­се­лелеріне бағытталған. Мен бұл тақырыптағы жұмысымды әлі де жалғастырудамын. Қазақ­стан тарихы кафедрасында ХІХ ғасырдағы түрік ағартушылығы туралы дәріс оқыдым және осы тақырыптар бойынша жұмысты жалғастырудамын.

Хаджеттепе университеті әлемде беделді зерттеу уни­вер­ситеттерінің санатында. Мен осы университетте қы­рық жыл бойы жинаған тә­жі­рибемді Қазақстандағы ең танымал зерттеу универ­си­теті – Қазақ ұлттық универ­си­тетіндегі әріп­тес­теріммен бөліскенімді мақ­тан тұтамын, – деп сөзін қо­ры­тындылады Мехмет Дервиш Кылынчкая.

Нұрбек НҰРЖАНҰЛЫ