Далалық ғылыми-зерттеу жұмысының майталманы

Заман талабына сай ғылымға қызмет етіп, зерттеу жұ­мыс­тарын жүргізіп, өз саласының үздігі атанғандар көп. Әрине, ғылым жолы сан қилы сала болса, сол сан тарау жол­дың бойымен өрлеп, өз мамандығының беткеұстар аза­матына айналғандар да аз емес. 

Солардың бірі – География және су ресурстары институты гидро­хи­мия және экологиялық токси­ко­логия зертханасының жетекшісі, PhD, қауымдастырылған профес­сор Азамат Сансызбайұлы. Еңбек жолын метеорологиялық стан­ция­да техник-метеоролог болып бас­та­ған ғалым білімнің қара ша­ңы­ра­ғы – Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың бакалавриатын «Метео­ро­логия» мамандығы бойынша 1998 жылы аяқтаған. Осы кезден бастап ғылым саласына алғашқы қадамын жасады десек қате­лес­пейміз. Себебі 2003 жылы экология магистрі атанып, өзі оқыған оқу орнында ұстаздық қызметін бас­та­д­ы. Шәкірттерін білім нәрімен су­сындатып, жол көрсетіп, ғылыми бағыт-бағдар берді. «Ұстаздық ет­кен жалықпас, үйретуден балаға», – деп Абай атамыз айтпақшы, оқытушылық қызмет атқара жүріп, қаншама жастың метеорология ғылымына деген қызығушылығын оята білді. Осы мақсатта Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындары студенттеріне арналған мемлекеттік тілдегі екі оқу құралын жазды. Сонымен қатар екі моно­гра­фияның жеке авторы болса, бірлескен төрт монографияның авторы. Бұдан бөлек, ағылшын-орыс-қазақ тілдерінде метеоро­ло­гиялық сөздігін дайындаған. Аза­мат Сансызбайұлы шәкірт­те­рімен қатар, өзін де дамытуды ес­тен шы­ғарған емес. Оған Ресей мем­ле­кеттік гидрометео­ро­ло­гия­лық уни­вер­ситетінде, А.И.Воейков атын­дағы Бас геофизикалық об­сер­ваторияда және Ұлыбританияда өткен тағылымдамалары дәлел.

Азамат Мәдибеков ең ауқымды түрде жүзеге асқан 20-дан астам кешенді далалық ғылыми-зерттеу жұмыстарын басқарды. Сондай-ақ осы зерттеу жұмысының аясында еліміздегі көлдер мен өзендердің төлқұжатын дайындау барысында жауапты орындаушы, далалық ғы­лыми-зерттеу жұмыстарына бас­шы­лық етіп, құнды ақпараттар мен тың мәліметтердің жарыққа шы­ғуына әсерін тигізді. Оның айқын дәлелі – Қазақстанның барлық ай­мағындағы 200-ден аса көл мен өзен­дерге барып жасаған зерт­теулері. Мұндай жұмыстардың не­гізгі мақсаты – респуб­лика­мыз­дағы су ресурстарын басқарудың тиімді жолын ұсыну және арттыру. 2021 жылы Балқаш-Алакөл, Ертіс, Есіл және Нұра-Сарысу аймағын­да­ғы шағын көлдерді карт­о­гра­фиялық тәсілдермен сәйкес­тен­діріп төлқұжатын дайындаған. 85 шағын көлге гидрофизикалық және гидрохимиялық өлшеулер жүр­гі­зілген. Нәтижесінде тұзды, кеуіп жат­қан көлдер анықталып, олар­дың жоғалуының алдын алу үшін қандай шаралар жүзеге асырылу керектігі нақтыланды. Бұдан бөлек, зерттеу қорытындыларының ар­қа­сында шағын көлдердегі су құрамы да анықталды. Азамат Сан­сыз­бай­ұлының бұл салада да жеткен же­тістіктері аз емес. Білім мен ғы­лымға сіңірген еңбегінің арқасында бүгінде Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім ми­нис­тр­лігінің «Су ресурстарын, жа­н­уар­лар мен өсімдіктер дүниесін ұтым­ды пайдалану, экология» ба­сымдығы жөніндегі ұлттық ғы­лы­ми кеңес төрағасы қызметін абырой­мен атқарып отыр. Онымен қоса, ұзақ мерзімді зерттеу жүргізіп, ғы­лымға қосқан үлесі үшін «Құрмет» грамотасымен марапатталды.

Елімізде ғылыми зерттеумен ай­на­лысып, қоғамға пайдасын тигізіп жатқан қаншама адам бар. «Ға­лым­­ның хаты өлмейді» демекші, ғы­лымға үлес қосушылар үшін халықтың құрметінен асқан мара­пат жоқ екені анық. Сондықтан олардың жасаған еңбегін ескеріп, атқарған қызметін айтып отыруды естен шығармау қажет.

Аделина Бекболатқызы