МӘҢГІ ЖАС ФАРАБИ УНИВЕРСИТЕТІ

Фараби университетіне бет алған адамның көзіне ең алдымен Алатаудың ақ қарлы шыңдары және оның ая­сында ойға шомып тұрған әл-Фарабидің бейнесі ша­лы­нады. Мен үшін олардың бірі – табиғаттың, екіншісі – па­расаттың символ-бернесі. Ал табиғат пен парасат, біз­дің ұғымымызда, бұл ғұмырдағы баянды да сәулелі, мәңгі ұғымдар... Осынау бейнелердің ғажап үйлесімі тек қана Қазақ университетіне, тек менің туған уни­вер­ситетіме тән үйлесім екенін ойлағанда, кеудемді мақ­та­ныш пен алғыс, жауапкершілік сезімі қат-қабат кер­ней­ді. Осы сезіммен пендешілік тірлікті артқа ысырып тастап, рухани ордама қарай ентелей ұмтыламын... Шын мәнінде осы бір ғажап мекенде білім мен ғылым атты қасиетті де баянды ұғымдар өсіп-өнуде. 

УНИВЕРСИТЕТ – ПАРАСАТ МЕКТЕБІ

Асқар таудың бөктеріндегі мәңгі жас көркем қалашық – «КазГУградқа» 1988 жылы, он сегізге толар-толмас балғын ша­ғымда тұңғыш рет аяқ бас­қан едім. Кеудемде үміттен гө­рі күдік басым еді, «мынадай сал­танатты да еңселі білім ор­дасы мен үшін есігін аша ма, мен оған лайықпын ба...» деген тәрізді ой көкейімде тұрды. Ол кезде қазіргідей тест тапсыру деген атымен жоқ, үш рет ем­ти­ханға кіріп, шығарма жа­зып, ауызша жауаптар беріп, кон­курс­қа түсіп, түрлі жеңілдіктері бар абитуриенттерден кейін әзер дегенде 30-орынға ілін­дім-ау... Осы бір сәттіліктің тағ­дыр­дың өзіме сыйлаған үлкен ба­қыты екенін сол кезде па­йым­дай алмаған да бо­лар­мын...

ҚазҰУ-дағы бес жыл, уни­вер­­ситет пен ол кезде А.С.Пуш­кин атындағы кітапхана мен жа­тақхананың арасын жол қыл­ған, ұстаздарымның бер­ген тізіміндегі бұрын атын естіп те көрмеген ғалымдардың кі­та­бын көз майын тауысып оқып, талай қалың дәптерлерді толтырып, конспект жазған, ақыл-қиялыма қанат біткен, танымым өскен қайталанбас студенттік күндерім өмірімдегі ең саналы, ең өнімді, мағыналы жылдар болғанын қазір түсін­ген­деймін...

Әбу Насыр әл-Фараби «Ақыл-парасат – адамның ой­лауы­на, пайымдауына, ғылым мен өнердің қыр-сырын ұғы­нуы­на, жақсы қылық пен жаман қылықтың аражігін ашуына көмектесетін күш» деген екен. Шығыс данышпанының бұл сөздері қандай дәл айтылған. Университет мен үшін ақыл-парасат мектебі болды, ол мені ойлау-ойланудан – па­йым­дау­ға – ұғынуға – ұғымның аражігін ажы­ратуға үйретіп, өмір атты ака­демияға дайын­дап шығар­ды...

ФИЛОЛОГИЯ – СӨЗДІ СҮЮ ФАКУЛЬТЕТІ

...Университеттен факультет таңдау да он сегіз жастағы ма­ған оңай болмап еді. Шығыс­тану, философия, заң, тарих ғылымдары да қызықтырып, қол бұлғады. Дегенмен «Өнер алды – қызыл тіл» деген мақал­ды жаттап өскен қазақ баласы ретінде филологияға бүйрегім бұ­ра берді. «Қазақ тілі мен әде­биеті» атты қанымызға сіңген қастерлі де қасиетті атауы бар мамандықты таңдағаныма еш­қа­шан өкінген емеспін, себебі жо­ғарыда аталған өзге ғылым­дар­дың бәрі де тілмен си­пат­талады, сөзбен баяндалады, ал әдебиетте ұлттың бол­мы­сы мен жаны тірі қалпында сақ­­та­лады деп ұқтым. Бұл мамандық ме­ні ешқашан өз ұлтымнан алыстатқан емес, керісінше, ту­­ған халқымның рухани бол­мы­сына бойлата берді...

Міне, мен оқыған факультет те тарихы терең, мұраты биік факультет еді... Осы бағытта бі­лім тереңіне жетелеген, дә­ріс­терімен ойымды өсірген ардақты ұстаздарымды қалай ұмытайын...

КЕУДЕСІ ЖАҚСЫЛАРДЫҢ – АЛТЫН САНДЫҚ

«Кеудесі жақсылардың – ал­тын сандық» деген мақалдың ма­ғынасын университетте дә­ріс берген ұстаздарымның ұла­­­ғатын ұғынған сайын па­йым­­дай түсемін. Филология факультетінде бес жыл (1988-93 жылдар) бойына әдебиет пен тілді оқытқан аяулы ұстаз­да­рымның жарқын да асыл бейнелері көз алдыма келіп тұ­ра қалады: Ханғали Сүйін­ш­әлиев, Зейнолла Қабдолов, Тұр­сынбек Кәкішев, Мархабат То­манов, Алма Қыраубаева, Са­пархан Мырзабеков, Берік­бай Сағындықов, Хасан Ка­римов, Айтбай Айғабылов, Тал­ғат Сайранбаев, Мырзатай Сер­ғалиев, Әуез Бейсебаев, Ер­лан Ахмаев, Салтанат Бел­тенов т.б. Осы ұстаздарымның әрқайсысымен жүрегіміз қан жылап қоштасқанда, қай-қай­сы­сының да берген өнегесі мен ұлағаты алдымен есімізге келді. Ұлт рухының қайнар көзі – ана тіл мен әдебиеттің қыр-сы­рын, құпиясы мен қасиетін жас ұрпақтың бойына сіңіруге, теориясы мен тарихын таны­туға саналы ғұмырларын сарп еткен ұстаздарымның әрбірі құрмет пен алғысқа лайық.

Әлі күнге дейін ақылы мен қамқорлығын аямай алды­мыз­­да асқар тауымыздай бо­лып жүр­ген Жанғара Дә­де­баев, Қан­сейіт Әбдезұлы, Жансейіт Түй­ме­баев, Зинол-Ғабден Би­сен­ғали, Өмірхан Әбдиманұлы, Мү­бәрак Үм­бе­­таев, Светлана Әшім­хан­ова, Аслан Жақ­сы­лық­ов, Те­мір­ғали Есембеков т.б. ұс­­­таздарыма Алла ұзақ ғұ­мыр бергей деп тілеймін, ҚазҰУ-дың қазынасына ай­нал­ған ар­дагер­ле­рімізден үй­ренеріміз әлі де көп.

Мен үшін факультетте оқы­ту­шылық қызметті бірге ат­қа­рып жүрген Фазыл Бисенбаев, Нұр­лан Сағындықов, Шоқан Шортанбай, Самал Дәрібаев, Гүлмира Қазыбек, Аяужан Тау­соғарова, Ерхан Карбозов т.б. сынды қатарлас, қанаттас әріп­тестерімнің өзі де бір-бір тұлға, себебі біз бәріміз де ұстаздықты қызмет те, міндет те емес, парызымыз, мұра­ты­мыз ретінде атқарып жүрміз деп санаймын. Өйткені біздің бәрімізді аяулы ұстаздарымыз, Әл-Фарабидің атындағы қа­сиетті университетіміз осын­дай өнегемен тәрбиелеген.

ҚАЗҰУ-ДЫҢ СӘНІ МЕН МӘНІ – СТУДЕНТ ЖАСТАР

Ақыл-парасат салтанат құр­ған осындай қастерлі мекенде, шыршамен, гүлмен көмке­ріл­ген ертегідей қалашықта білім алып жүрген жастар қандай ба­қытты еді... Ғылым мен білім­нің әр саласынан түрлі ма­ман­дықты таңдап, оқып жүрген білімгерлер арасында тіл мен әдебиетті таңдап, ізімізді қуып келе жатқан филолог сту­дент­те­ріміздің орны мен үшін ерек­ше. Филология факультеті – туған тілі ананың сүті, әкенің қанымен бойына сіңген, тілмен бір­ге халықтың бүкіл ұлттық бол­мысын бойына жинаған ізет­ті, ибалы қыздар мен ұлт­жан­ды, саналы, қайсар жігіттер оқитын қасиетті орта. Болашақ тілшілер мен әдебиетшілер халқымыздың қасиеттерін өз бойында жинақтап қана қой­май, келер ұрпақтарға жалғас­ты­ратын, рухани сабақ­тас­тық­тың үзілмеуіне қызмет ететін келешек зиялылар десек артық емес. «Өнер алды – қызыл тіл» демекші, сөз өнерін серік еткен бұл жастардың өз замандас­та­рынан оқ бойы озық жүретініне, адам өмірінің мәнін, білім мен ғылымның маңызын терең ұғы­на білетіндігіне кәміл сенемін.

ҚазҰУ-да оқып жүрген сту­дент­терімнің жан-жүрегі де, мінезі де ҚазҰУ табиғатындай көркем болып, ақыл-парасаты мен мақсат-мұраты Алатаудай биіктей берсе, әл-Фарабидің «Ғылыммен айналысамын де­ген адамның ақыл-ойы айқын, ерік-жігері зор, тілек-мақсаты – ақиқат пен адалдыққа қыз­мет етуге талап жолында бо­луы шарт. Жай ләззат іздеу, кә­сіпқұмарлыққа ұқсас әрекет онда болмасқа керек» деген сөздерін жадынан шығармаса деген ұстаздық тілегім бар.

Қазіргі уақытта ҚазҰУ қала­шы­ғында студенттердің білім алуы­на, рухани өсуіне, ден­сау­лығын нығайтуына өте жақсы жағ­дай жасалуда. Көрікті шыр­ша, гүлзарлармен көмкерілген қалашықта заманауи тұрғыдан жасақталған Фараби кітап­ха­на­сы, «Керемет» студент­тер­­ге қыз­мет көрсету орта­лығы, күр­делі жөндеуден өткен жайлы жатақханалар, обсер­ва­тория, технопарк, лабора­то­риялар т.б ғимараттар бар. Жа­қында ғана халықаралық дең­гейдегі ғы­лы­ми-иннова­ция­лық хаб құрыл­ғаны туралы хабарланды. Әри­не, ғылым мен білімді игерген маман бол­ған дұрыс, дегенмен маман бо­лумен қатар, біздің жас­тары­мыздың адал да әділ, ізгі де қайырымды адам болып қалыптасуы өте маңызды. Бұл орайда, қалашықтағы тағы бір ерекше көріністі – әдемі аллея­ның бойында ілінген «Абайдың Кісілік кодексін» арнайы атап өтсек, артық болмайды. ҚазҰУ жанындағы Абай ғылыми-зерт­теу институтында атқарылған ғы­лыми жоба нәтижесі болып табылатын «Абайдың Кісілік кодексі» қазіргі уақытта ҚазҰУ-дың өзіндік брендіне айналған. Кісіліктің қарапайым қағи­да­ла­рынан құралған қанатты сөз­дер ҚазҰУ қалашығында білім нәрін жинап жүрген жас өрендердің рухани санасына оң әсер етіп, тура жолға бас­тай­тыны кәміл. Ізгілік пен па­ра­сат­қа, білім-ғылымға қарай тоқсан жылдан бері үздіксіз қадам басып, биіктеп келе жатқан мәңгі жас, мәңгі көркем Фараби университетім жасай берсін!

Ләйла МҰСАЛЫ,

филология ғылымының кандидаты, ҚазҰУ жанындағы

 Абай ғылыми-зерттеу институтының доценті