"Қазақстан Республикасының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі жер ресурстарының рөлі"

2024 жылғы 15 қазанда география және табиғатты пайдалану факультетінде География,жерге орналастыру және кадастр кафедрасының доценті Қалиаскарова З.К., профессор Абубакирова К.Д. және "География" және "Жерге орналастыру" мамандықтарының студенттерінің қатысуымен "Қазақстан Республикасының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасызетудегі жер ресурстарының рөлі" тақырыбында пікірталас өткізді. Бұл іс-шара орнықты даму мақсаттарына қол жеткізу шеңберінде (ТДМ 1, 2,13,15) ұйымдастырылған.

Қазақстан Республикасының (ҚР) азық-түлік қауіпсіздігі елдің ұлттық қауіпсіздігінің негізгі құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады. Климаттың өзгеруіне, халық санының өсуіне, табиғи ресурстардың шектелуіне және әлемнің жекелеген өңірлеріндегі саяси тұрақсыздыққа байланысты жаһандық сын-қатерлер жағдайында халықты сапалы жәнеқолжетімді азық-түлікпен қамтамасыз ету кез келген мемлекет, соның ішінде Қазақстан үшін стратегиялық маңызды міндетке айналады. Азық-түлік қауіпсіздігі елдің халықты қоғамның барлық топтары үшін қол жетімді сапалы азық-түлікпен қамтамасыз ету қабілеті ретінде анықталады. Қазақстан ауқымды ауыл шаруашылығы ресурстарының арқасында азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін айтарлықтай әлеуетке ие. ҚР-да аумақтың 74% - дан астамы ауыл шаруашылығына жарамды, оның едәуір бөлігі жайылымдар мен егістік жерлер болып табылады. Қазақстан - бидай мен ұнды әлемдік ірі экспорттаушылардың бірі, бұл тұрақты азық-түлік қауіпсіздігіне қол жеткізу үшін жақсы алғышарттар жасайды. Алайда, осыартықшылықтарға қарамастан, елдің азық-түлік жүйесіне айтарлықтай қиындықтар туындайды.

Біріншіден, Қазақстан әлі де ет, көкөністер мен жемістерді, сүт өнімдерін қоса алғанда, азық-түліктің кейбір түрлерінің импортына тәуелді. Бұл халықаралық нарықтардыңқұбылмалылығымен және ықтимал саяси немесе экономикалық санкциялармен байланыстыбелгілі бір тәуекелдерді тудырады. Импортқа тәуелділік сонымен қатар елдің әлемдікнарықтағы азық-түлік бағасының өзгеруіне осалдығын арттырады, бұл өнімдердің халық үшінқолжетімділігіне теріс әсер етуі мүмкін.

Екіншіден, ел логистика және өңірлер арасында азық-түліктің біркелкі бөлінбеуімәселелерімен бетпе-бет келіп отыр. Инфрақұрылым мен логистикалық қуаттардың Қазақстан өңірлері арасында біркелкі бөлінбеуі жекелеген аудандарда азық-түлікке қолжетімділіктің шектелуіне, ал оның бағасы ірі қалаларға қарағанда едәуір жоғары болуына алып келеді. Бұл әлеуметтік шиеленісті тудырады және қала мен ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейлері арасындағы теңгерімсіздікті күшейтеді.

Үшіншіден, климаттың өзгеруі және жердің деградациясы ауыл шаруашылығы мен азық-түлік қауіпсіздігіне де әсер етеді. Бұл ауыл шаруашылығының өнімділігі мен тиімділігін төмендетеді, бұл ұзақ мерзімді перспективада азық-түлік қауіпсіздігін нашарлатуы мүмкін.Сонымен қатар, климаттың өзгеруі бұл процестерді күшейтіп, жиі құрғақшылық пен төтенше ауа-райының қаупін арттырады. Тұрақты азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Қазақстанға Ауыл шаруашылығын дамытуға, инфрақұрылымды жақсартуға және халық үшін азық-түліктің қолжетімділігін арттыруға бағытталған кешенді реформалар жүргізу қажет. Ықтимал шешімдердің ішінде келесі бағыттар ерекшеленеді:

 1. Ауыл шаруашылығын дамыту

 2. Инфрақұрылым мен логистиканы дамыту

3. Азық-түлік резервтерін нығайту

4. Экологиялық тұрақтылық және жерді қорғау

5. Әлеуметтік қолдау және кедейлікпен күресу

6. Халықаралық ынтымақтастық.

Барлық азаматтарды азық-түлікпен тұрақты қамтамасыз ету маңызды міндет болып табылады, оны шешу халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға ғана емес, жалпы елдің ұлттық қауіпсіздігін нығайтуға да ықпал етеді.