Қазақстан мұрағаттық шығыстану диалогында

2024 жылғы 20–22 қараша аралығында Ресей Ғылым Академиясының (РҒА) Шығыстану институтында «Мұрағаттық шығыстану» атты VI Халықаралық ғылыми конференция өтті. Конференцияға түрлі елдердің зерттеушілері, мұрағатшылары мен шығыстанушылары қатысты.

РҒА Шығыстану институты директорының орынбасары Наталья Геннадьевна Романова, "Шығыс мұрағаты" журналының бас редакторы Владимир Владимирович Беляков құттықтау сөз сөйледі. Олар өз сөздерінде Шығыстың мәдени мұрасын зерттеу және сақтау үшін мұрағаттармен жұмыс істеудің, сондай-ақ шығыстану саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың маңыздылығын атап өтті. Пленарлық отырыста әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің басқарма төрағасы – Ректоры Жансейіт Қансейітұлы Түймебаевтың құттықтау жолдауы оқылды. Өз хабарламасында ол шығыстану саласындағы ғылыми ынтымақтастықтың маңыздылығын және тарихи мұраны сақтаудағы мұрағаттардың рөлін атап өтті.

Конференция мұрағаттық құжаттармен жұмыс істеу әдіснамасынан бастап сирек қолжазбаларды және мұрағаттарды цифрландырудың заманауи тәсілдерін зерттеуге дейінгі көптеген мәселелерді қамтитын тоғыз тақырыптық отырысты қамтыды. Әр түрлі елдерден 100-ден астам адам қатысты, бұл тақырыпқа жаһандық қызығушылықтың айқын дәлелі болды. Олардың арасында пікірталасқа елеулі үлес қосқан қазақстандық зерттеушілердің баяндамалары болды.

Филология ғылымдарының докторы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің профессоры Шаймерденова Нұрсұлу Жамалбекқызы «Қазақстандық түркітанушы ғалымдардың қостілділік жағдайындағы ғылыми эпистолярлық мұрасы» тақырыбында баяндама жасады. Ол қостілділіктің ғалымдардың ғылыми шығармашылығына әсерін зерттей отырып, мұрағаттарымен және хат-хабарларымен жұмыс істеу ерекшеліктерін ашты.

Тарих ғылымдарының кандидаты, профессор, ХАА академигі, Темірбек Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының «Қазақстан тарихы және әлеуметтік ғылымдар» кафедрасының профессоры Шаймерденова Меңдіғаным Жамалбекқызы «Б.Қайырбековтың фильмографиясы тарихи-мәдени қайнар көз және білім беру ресурсы ретінде» атты баяндамасымен сөз сөйледі. Оның зерттеуі деректі кинематографияның тарихи жадыны сақтаудың және мәдени сананы қалыптастырудың негізгі құралы ретіндегі маңыздылығын атап өтті.

Филология ғылымдарының кандидаты, Astana IT University ассистент-профессоры Аманжолова Джемма Боолатқызы өзінің зерттеу нәтижелерімен «Бір фотосуреттің тарихы немесе Самуил Маршактың өміріндегі Алма-Ата» баяндамасында бөлісті. Бұл баяндама қатысушылардың қызығушылығын тудырды, өйткені автор тыңдаушыларды тарихи контекстіге енгізді және белгілі қайраткерлердің өмірбаяндарының түсініксіз беттерін қалпына келтірудегі мұрағаттық фотосуреттердің рөлі туралы айтты.

Қазақстандық делегацияның осы іс-шараға қатысуы «Қоғамның рухани жаңғыруы жағдайындағы Қазақстанның түркі тілдері: графикадан эпикалық мәтінге» жобасы аясында жүзеге асырылды (ЖТН AP23486380).

Шығыс тарихының аз белгілі аспектілерін ашатын жаңа мұрағаттық материалдарға ерекше назар аударылды. Талқыланатын тақырыптардың қатарында Орта Азия тарихы бойынша бірегей дереккөздер, ежелгі мәтіндердің археографиясы, сондай-ақ қазіргі заманғы технологиялар жағдайында мұрағат қорларын сақтау сын-тегеуріндері бар.

«Мұрағаттық шығыстану» конференциясы тәжірибе, идеялар мен білім алмасудың платформасы ретіндегі рөлін тағы да растады. Қатысушылар ұйымдастырудың жоғары деңгейін және жемісті жұмыс істеуге қолайлы атмосфераны атап өтті.

Шаймерденова Нұрсұлу Жамалбекқызы

филология ғылымдарының докторы,

орыс филологиясы және әлем әдебиеті кафедрасының профессоры, Түркітану және алтайтану ҒЗИ атқарушы директоры