Шайзадинова Айша Маратовнаның ауруларды диагностикалауға арналған CRISPR/Cas технологиялары тақырыбындағы докторлық диссертациясының кафедра алдында қорғауы

19 мамырда молекулалық биология және генетика кафедрасында «8D05105 – Биотехнология» білім беру бағдарламасы бойынша докторант Шайзадинова Айша Маратовнаның «Диагностикада қолдануға арналған CRISPR/Cas жүйелерінің эндонуклеазаларын РНҚ-ға бағытталаған жаңа бағдарламаланатын жүйелерін зерттеу» тақырыбындағы докторлық диссертациясының кафедра ұжымы алдында қорғауы өтті.

Диссертациялық жұмыс Moraxella bovis және Moraxella equi штаммдарынан алынған жаңа MbCas12a және MeCas12a эндонуклеазаларын сипаттауға және осы ферменттер негізінде инновациялық молекулалық диагностика платформаларын әзірлеуге бағытталған. Жоба CRISPR/Cas жүйелерінің әрекет ету механизмдерін зерттеу мен қазіргі заманғы биомедицинадағы қолданбалы міндеттерді үйлестіреді.

Зерттеудің өзектілігі – инфекциялық ауруларды анықтауға арналған жоғары дәлдікті, жылдам әрі қолжетімді диагностикалық әдістерге сұраныстың артуымен тығыз байланысты. CRISPR/Cas жүйелері жоғары ерекшелік пен сезімталдықпен ерекшеленеді және өте аз мөлшердегі патогендік ДНҚ мен РНҚ-ны анықтауға мүмкіндік береді. Бұл технологиялар күрделі жабдықты қажет етпейді, сондықтан олар ауруханаларда ғана емес, дала жағдайларында да қолданыла алады.

Зерттеу нәтижелері БҰҰ-ның №3 Тұрақты даму мақсаты – "Сау денсаулық және игілік" бағытымен тікелей байланысты. Атап айтқанда, E. coli, S. aureus және Alternaria spp. сияқты патогендерді анықтауға арналған жоғары сезімтал (10¹–10⁴ ДНҚ көшірмесіне дейін) және портативті құрылғыларға бейімделген (соның ішінде CRISPR-Kaz) диагностикалық әдістер жасалды.

Жұмыс "Ұлттық биотехнология орталығы" ЖШС молекулалық биотехнология зертханасында, келесі гранттық жобалар аясында орындалды: AP09259771, BR10764944 және AP19579275.

Молекулалық биология және генетика кафедрасы