Академиялық адалдық саясаты

  1. Академиялық адалдық саясаты академиялық мінез-құлық стандарттарын анықтайды,  төзімділікті қалыптастыруға және академиялық мәдениеттің құндылықтары мен жоғары стандарттарын ұстануға бағытталған.  

  2. Академиялық адалдық саясаты білім алушыларға, профессорлық-оқытушылық құрамға, университеттің құрылымдық бөлімшелерінің басшылары мен қызметкерлеріне, сондай-ақ басқа да мүдделі тұлғаларға арналған. 

  3. Академиялық адалдық саясаты Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына, Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің (бұдан әрі – ҚР ҒЖБМ) Нормативтік құқықтық актілеріне және «әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті» КЕАҚ-ның (бұдан әрі – Университет) ішкі құжаттарына сәйкес әзірленді. 

  4. Академиялық адалдық саясаты университеттің білім алушылары, оқытушылары немесе қызметкерлері тарапынан академиялық адалдықтың кез келген бұзылуына қатысты қолданылады. Академиялық және академиялық емес (әдепке жатпайтын) мінез-құлық нормаларын бұзу орын алған жағдайда, ғалымның этика кодексінің, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ оқытушысы мен қызметкерінің корпоративтік мәдениет Кодексінің және/немесе әл-Фараби атындағы ҚазҰУ студентінің ар-намыс Кодексінің саясаты мен нормалары бір мезгілде қолданылады. 

 

  1. Академиялық еркіндік – білім алушылардың, оқытушылардың шығармашылық дамуы үшін жағдай жасау және оқытудың инновациялық технологиялары мен әдістерін қолдану мақсатында таңдау компонентінің пәндері, оқытудың қосымша түрлері бойынша білім беру мазмұнын дербес айқындау және білім беру қызметін ұйымдастыру үшін білім беру процесі субъектілеріне берілетін өкілеттіктер жиынтығы. 

  2. Академиялық адалдық – бұл университет қоғамдастығының әрбір мүшесінің мінез-құлқын анықтайтын, алдау мен плагиаттан аулақ болу, академиялық стандарттарға шынайы болу, ғылыми зерттеулер мен жарияланымдардағы адалдық пен қағидаттылық сияқты принциптерді қамтитын моральдық-адамгершілік нормалардың, қағидаттар мен құндылықтардың жиынтығы. 

  3. Қорытынды аттестаттау (Qualification Examination) – білім алушылардың оқу пәндерінің және (немесе) модульдердің көлемін және білім беру бағдарламасында көзделген оқу қызметінің өзге де түрлерін меңгеру дәрежесін анықтау мақсатында өткізілетін рәсім. 

  4. Қорытынды бақылау (Final Examination) – аралық аттестаттау кезеңінде емтихан нысанында өткізілетін білім алушылардың оқу бағдарламасын меңгеру сапасын бағалау мақсатында олардың оқу жетістіктерін бақылау, егер пән бірнеше академиялық кезеңдер бойы зерделенсе, онда қорытынды бақылау осы академиялық кезеңде зерделенген пән бөлігі бойынша жүргізілуі мүмкін. 

  5. Білім беру бағдарламасы (БББ, бұрын «мамандық») – белгілі бір дәреже/диплом беру үшін қажетті модульдер немесе курс бірліктерінің бекітілген жиынтығы.  

  6. Транскрипт (Transcript) – кредиттер мен бағаларды көрсете отырып, тиісті оқу кезеңіндегі меңгерілген пәндер және (немесе) модульдер мен оқу жұмысының басқа түрлерінің тізбесін қамтитын құжат.  

  7. Оқу жоспары (ОЖ) – міндетті компонент пәндерінің кредиттерінің тізбесі мен ең төменгі көлемін және практиканың, қорытынды аттестаттаудың барлық түрлерін көрсете отырып, пәндер циклдері бойынша ББ құрылымы мен көлемін регламенттейтін оқу құжаты. Университеттің Ғылыми кеңесі бекітеді. 

1. Университетте білім беру және ғылыми-зерттеу процесін ұйымдастыру мынадай қағидаттарда іске асырылады: 

  • адалдық – білім алушылардың оқу жұмыстарының бағаланатын және бағаланбайтын түрлерін адал, лайықты орындауы; 

  • автордың және оның құқықтық мирасқорларының құқықтарын қорғауды жүзеге асыру – бағаланатын жұмыстарда басқаның сөзін, ойын дұрыс беру және ақпарат көздерін көрсету арқылы авторлық құқық объектісі болып табылатын туындылардың авторлығын және қорғалуын тану; 

  • ашықтық – өзара сенім, білім алушылар мен оқытушылар арасында ақпарат және идеялармен ашық алмасу; 

  • білім алушылардың құқықтары мен еркіндіктерін құрметтеу – өз пікірлері мен идеяларын еркін білдіру құқығы; 

  • теңдік – әрбір білім алушы академиялық адалдық қағидаларының сақталуын және оларды бұзғаны үшін тең жауапкершілікті қамтамасыз етеді.

2.  Университеттің профессорлық-оқытушылық құрамы: 

  • оқытудың жоғары сапасын тұрақты қамтамасыз ету; 

  • оқытылатын пәндер бойынша оқу-әдістемелік материалдардың қолжетімділігін қамтамасыз ету; 

  • бақылаудың барлық нысандарын объективті түрде жүзеге асыру; 

  • әріптестері мен білім алушылары тарапынан сынды дұрыс қабылдау және оны өзін-өзі жетілдіру үшін пайдалану. 

3. Университет әкімшілігі білім беру процесінің барынша ашықтығын, объективтілігін және қолжетімділігін қамтамасыз ету бойынша шараларды іске асыруы тиіс. 

4. Университетте әлеуметтік, нәсілдік, гендерлік, этникалық, діни белгілері бойынша кемсітушіліктің кез келген түріне жол берілмейді. 
5. Университет инклюзивті білім беру және халықтың барлық топтары үшін білімге тең қол жеткізуді қамтамасыз ету қағидаттарын ұстанады. 

  1. Плагиат – басқаның еңбегінің қорғалатын нәтижелерін, академиялық, ғылыми, зерттеу, публицистикалық және талдамалық қызметтің нәтижелерін қасақана немесе абайсызда, толық немесе ішінара заңсыз пайдалану, иемдену және тарату, ол басқа адамдарға өзі туралы нақты автор ретінде жалған ақпарат берумен қатар жүреді. 

  2. Көшіру – оқушының немесе қызметкердің басқа біреудің зияткерлік өнімін көшіруді білдіретін жосықсыз әрекеті. 

  3. Қайталау – әр түрлі бағалау мен талаптар шеңберіндегі бір жұмысты, оның ішінде ПОҚ-ның алдын-ала рұқсатынсыз басқа курста бұрын бағаланған кез келген жұмысты, тіпті егер білім алушы оның авторы болып табылса да ұсыну. 

  4. Бұрмалау – академиялық жазбаларды немесе басқа құжаттарды; деректерді (ғылыми эксперимент кезіндегі бақылауларды, жазбаларды, сауалнама нәтижелерін қолдан жасау); академиялық жұмыстағы қолтаңбаларды; академиялық жұмысты әдейі қолдан жасау немесе бүлдіру. 

  5. Жасыру – академиялық өнімде жалған мәліметтерді жосықсыз ұсыну туралы ақпаратты жасыру және айтпау; зерттеулер мен эксперименттердің деректері мен нәтижелерін ауыстыру; зерттеу барысында алынған жалған ақпаратты ұсыну. 

  6. Сөз байласу – басқа білім алушы үшін тексеруге және бағалауға жататын кез келген академиялық жұмысты орындау туралы білім беру процесі субъектілері арасындағы өзара уағдаластық. 

  7. Сәйкес келмейтін академиялық мінез-құлықтың басқа түрлері – әдептілік, адалдық,  ашықтық және құрмет қағидаттарына қайшы келетін және академиялық қызметте басқа адамның алдау, бұрмалау және құқықтарын бұзу көріністері ретінде қарастырылатын кез келген басқа мінез-құлық түрлері.  

Университетке оқуға қабылдау академиялық адалдық қағидаттары негізінде жүзеге асырылады және мыналарды қамтиды:  

  • талапкерлердің жеке істерін қажетті сертификаттардың болуына, олардың құжаттарды тапсыру күніне және оқуға түсу үшін ең төменгі шекті баллға сәйкестігін тексеру; 

  • талапкерлердің университетке қабылдау туралы өтініштерін беру күнінің талапкерлерді қабылдаудың белгіленген кезеңіне сәйкестігін тексеру; 

  • университетке қабылдау туралы бұйрықты дайындау (білім алушылар құрамына қабылдаудың белгіленген мерзімдері мен рәсімдерін сақтау). 

  1. Университетте білім беру үдерісін ұйымдастыру академиялық адалдық қағидаттарының негізінде жүзеге асырылады және келесілерден тұрады:  

  • пәннің қысқаша сипаттамасымен, оқыту нәтижелерімен, пререквизиттері мен постреквизиттерімен алдын ала танысу мүмкіндігімен білім алушылардың пәндерді тіркеу және жеке таңдау рәсімі; 

  • университетте белгіленген академиялық ағындар мен топтардың толымдылығы бойынша санын сақтай отырып, білім алушыларды қабылдаудың және тіркеудің электрондық рәсімі;  

  • пәннің силлабусымен және курстың көрсетілген академиялық және академиялық емес талаптарымен танысу рәсімі; 

  • білім алушылардың алдын ала танысуынсыз пайдаланылған бағалау критерийлерін білім алушылардың наразылық білдіру мүмкіндігімен оқыту нәтижелерін бағалау саясаты; 

  • прокторинг және жұмыстарды дәйексөз ету рәсімі; 

  • білім алушылар растайтын құжаттарды ұсына отырып, басқа ЖЖОКБҰ-да игерілген кредиттерді қайта есептеу рәсімі мен реті; 

  • білім алушылар контингенті бойынша берілген анықтамалармен және транскрипттермен салыстыра отырып бұйрықтар шығару (оқуға қабылдау, ауыстыру және шығару); 

  • оқуға немесе ғылымға неғұрлым терең қызығушылық танытатын және, керісінше, ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдарды қолдауды қоса алғанда, академиялық қиындықтары немесе төмен уәждемесі бар білім алушыларды білім беру жағынан көмектесу арқылы қолдау; 

  • корпоративтік және / немесе индустриялық секторлармен өзара іс-қимыл тетігін ескере отырып, білім беру бағдарламаларында кәсіби қызметке дайындалу үшін компоненттердің болуы; 

  • білім алушылардың транскриптінде оқу нәтижелерін, академиялық және академиялық емес көтермелеулер мен жазаларды жазу рәсімі мен реті; 

  • «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың құқықтық негіздері» пәнін білім беру бағдарламаларының тізбесіне енгізу; 

  • білім беру бағдарламасының ерекшелігін ескере отырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы тақырыптағы білім алушылардың бітіру жұмыстары тақырыптарының тізбесін өзектендіру. 

  • білім алушылардың академиялық және академиялық емес қызметін регламенттейтін оқу материалдарына, инфрақұрылымға, университеттің ішкі құжаттарына қол жеткізуін ұйымдастыру; 

  • әлеуметтік және психологиялық қолдау көрсету реті, кәсіптік практиканы ұйымдастыруға және жұмысқа орналасуға жәрдемдесу, оқыту мен оқудан бос уақыт арасындағы теңгерімді қолдау. 

 

 

  1. Университетте білім алушылардың оқу жетістіктерін бақылау мен бағалауды ұйымдастыру Академиялық адалдық қағидаттары негізінде іске асырылады және келесілерден тұрады:  

  • ағымдағы бағалар мен рұқсаттамаларды электрондық журналға уақтылы қою; 

  • ұпайларды енгізу/өзгерту, рұқсаттамаларды жою/қосу фактілерін анықтау мақсатында UNIVER АЖ іріктеп талдау; 

  • әр пән бойынша семестрлік негізде оқыту сапасын тексеру және бағалау рәсімдері; 

  • елеулі ауытқуларды анықтау мақсатында әр түрлі пәндер бойынша нақты студенттің үлгерімін іріктеп талдау; 

  • емтихан материалдарын әзірлеуді және емтихан өткізуді регламенттейтін ішкі құжаттарды әзірлеу; 

  • білім алушылардың жетістіктерін бағалаудың қолданылатын нысандарының тиімділігін талдау; 

  • жазбаша емтихан жұмыстарын іріктеп зерттеу (шифрлардың болуы немесе ашық тексеру); 

  • апелляция хаттамаларын іріктеп тексеру; 

  • нақты студенттердің транскриптерімен салыстыруда қорытынды бағалардың есебін (емтихан ведомостары) жүргізу (кездейсоқ таңдау арқылы тексеру); 

  • тестілерді әзірлеу құралдарын ақпараттық қорғау рәсімі, жасау, сақтау, беру шарттарының құпиялылығы мен дербестігі; 

  • тестілеу жүйесін басқарудың әкімшілік құқықтарының тізбесі, қорытынды ведомостарды қалыптастыру тетігі, транскриптке бағалар трансфері, бағдарламалық қамтамасыз етудің дербестігі мен қорғалуы; 

  • қорытынды аттестаттау рәсімдерінің аудио -, бейне-фиксациясы; 

  • білім алушылардың емтихан жұмыстарын шифрлау және объективті тексеру; 

  • жекелеген білім алушылардың жұмыстарын тексеру (плагиатқа бір мезгілде тексере отырып, кездейсоқ таңдау арқылы тексеру);  

  • плагиатқа академиялық жұмыстарды тексеру туралы есептер дайындау; 

  • қорытынды аттестаттау нәтижелерін және білім алушылардың ағымдағы үлгерімін күрт ауытқуларды және олардың негізділігін анықтау мәніне іріктемелі негізде талдау; 

  • белгіленген рәсімнің сақталуын анықтау мақсатында аттестаттау комиссиясының сыртқы мүшелерінен сұрау салу; 

  • қорытынды аттестаттауды (алым, сыйлықтар сатып алу және т. б.) ұйымдастыруды және жалдамалы орындаушылар мен делдалдардың болуын қоса алғанда, білім алушылардың қанағаттануы бойынша сауалнама жүргізу және талдау; 

  • университеттің әлеуметтік желілердегі аккаунттарын жалдамалы орындаушылар мен делдалдарды анықтау үшін тексеру; 

  • білім алушылар мен ПОҚ арасында әлеуметтік сауалнама жүргізу арқылы университеттегі Академиялық адалдық жағдайына мониторинг жүргізу. 

  1. Білім алушыларды университеттегі бос білім беру гранттарына ауыстыру Академиялық адалдық қағидаттары негізінде іске асырылады және мыналарды қамтиды:  

  • Univer АЖ-да, университеттің сайтында және әлеуметтік желілердегі беттерінде және т. б. бос білім беру гранттарының бар екендігі туралы білім алушыларды уақтылы хабардар ету; 

  • бос білім беру гранттарын тағайындау конкурсын өткізу  

  • Univer АЖ-да және университет сайтында бос білім беру гранттарына үміткерлер туралы ақпаратты орналастыру;  

  • бос білім беру гранттарының болуы және конкурсқа қатысу мүмкіндігі туралы білім алушыларға олардың хабардар болу дәрежесі туралы сауалнама жүргізу. 

1. Осуществление научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) деятельности в Университете реализуется на основе принципов академической честности и включает следующее:

  • соблюдение принципов, норм и стандартов этики научно-исследовательской и научно-образовательной деятельности, установленных в Кодексе этики ученого;
  • привлечение к проведению научной экспертизы с учетом экспертной деятельности ученого и обучающегося согласно пункту 8 Кодекса этики ученого;
  • проверка выполненных исследований на плагиат;
  • выборочный анализ научной состоятельности изданий, в которых опубликованы научные исследования;
  • сопоставление           ценности        достигнутых  результатов    с суммой выделенного финансирования.

  1. Білім алушы тарапынан академиялық адалдықтың бұзылуын тіркеген оқытушы факультеттің Әдеп жөніндегі комиссиясының отырысында қарау үшін факультет деканына тиісті баянат ұсынуға міндетті. 

  2. Білім алушылар жіберетін академиялық адалдықтың бұзылуы Әдеп жөніндегі факультеттер комиссияларының отырыстарында қаралуға жатады. Білім алушының осы саясаттың және қорытынды бақылау жүргізу қағидаларының талаптары туралы хабардар болмауы тәртіптік жазаның күшін жоюға негіз бола алмайды. 

  3. Емтихан кезінде білім алушылар жіберетін академиялық адалдықтың барлық бұзушылықтарын, сондай-ақ қорытынды бақылау жүргізу ережелерінің бұзылуын (тіпті оларды пайдаланбаған жағдайда да, емтихан аудиториясына рұқсат етілмеген қосалқы құралдарды, ұялы телефондарды қоса алғанда, алып өту және т. б.) уәкілетті адамдар (кезекші оқытушылар, емтихан немесе мониторингтік комиссия мүшелері) тіркейді. 

  4. Білім алушы тарапынан академиялық адалдықты бұзудың тіркелген фактілері туралы мәліметтер оның транскриптіне енгізіледі және университеттен оқуға ауысқан жағдайда міндетті түрде басқа ЖЖОКБҰ-ға берілуге тиіс. 

  5. Академиялық адалдық көріністеріне және тиісті емес академиялық мінез-құлыққа тап болған оқытушылар, қызметкерлер мен білім алушылар тиісті факультет басшысының атына бұзушылық фактілері егжей-тегжейлі баяндалған негізделген өтініш береді. 

  6. Факультет деканы өтінішті қарауға және Әдеп жөніндегі факультеттік комиссияда инцидентті талқылауды ұйымдастыруға міндетті. Әдеп жөніндегі Комиссия бұзушылықтың ауырлық дәрежесіне қарай білім алушыны оқудан шығаруға немесе оқытушымен немесе қызметкермен еңбек шартын бұзуға дейін қолданылатын тәртіптік жаза түрі туралы негізделген ұсыныс шығаруға уәкілетті. 

  7. Факультеттер басшылығының, университеттің құрылымдық бөлімшелері қызметкерлерінің және басшыларының лайықсыз академиялық мінез-құлқы туралы өтініштерін Басқарманың жетекшілік ететін мүшелері және жалпыуниверситеттік Әдеп жөніндегі комиссия қарайды. 

  8. Өзіне қатысты академиялық адалдықты бұзу туралы мәселе қаралатын кез келген адамның тиісті дәлелдемелер болған кезде, оның ішінде куәларды тарта отырып, өзінің бұзушылыққа қатыстылығына наразылық білдіруге құқығы бар. 

  9. Академиялық адалдықты бұзғаны үшін тәртіптік жаза Басқарма Төрағасы-Ректордың бұйрығымен ресімделеді. 

  10. Академиялық адалдықты бұзғаны үшін университеттен шығарылған білім алушылар университет білім алушыларының контингентіне қайта қабылдануға жатпайды. 

  11. Тиісті емес академиялық мінез-құлық себебі бойынша еңбек шарты бұзылған оқытушылар мен қызметкерлер университетке қайта жалдауға жатпайды.  

  12. Университеттің білім алушылары, оқытушылары мен қызметкерлері академиялық адалдықты бұзудың ықтимал тәуекелдерінің туындауы үшін жағдайларды барынша азайту мақсатында білім беру процесін іске асыру тетіктерін үнемі жетілдіріп отыруы тиіс және университеттік қоғамдастықта академиялық адалдықты бұзудың пайда болуына барынша кедергі келтіруге міндетті.