Ғалымдар дабыл қағуда: біздің ауада не дұрыс емес

Алматы қаласындағы ауаның ластану проблемасы кешенді болып табылады. Алматыда жылыту маусымында ауаның жоғары ластануының басты проблемалары ЖЭО-2, ЖЭО-3 және жеке секторда жоғары күлді көмірді жағумен байланысты. Автокөлік шығарындыларын, автомобиль отынының сапасыздығын, ескірген автомобильдерді және шығарындылардың сапасын бақылау жүйелерінің жоқтығын жоққа шығаруға болмайды. Сонымен қатар, сенімді деректер көздері жоқ – бақылау жүйелері ескірген немесе ауаның ластану жағдайын нақты бағалау үшін жеткіліксіз сенімді деректерді ұсынады. Қазақстанда жүргізіліп жатқан экологиялық мониторинг деректердің шектеулі санын қамтамасыз етеді, бұл жергілікті халықтың денсаулығы үшін елеулі тәуекелдерге, шешімдер қабылдаудағы қиындықтарға және елеулі қаржылық шығындарға әкеледі. Ауаның ластануының негізгі көзі кім немесе не екенін бағалау үшін егжей-тегжейлі зерттеулер мен ғылыми тәсілдер қажет.

Байматова Насиба Хикматуллаевнаның жетекшілігімен "БиоСфера экологиясы" зертханасының қызметкерлері, РН.D., аналитикалық, коллоидтық химия және сирек элементтер технологиясы кафедрасының қауымдастырылған профессоры, "БиоСфера экологиясы" зертханасының меңгерушісі, "Қазақ ұлттық университеті" КЕАҚ. әл-Фараби", ғылым және жоғары білім министрлігі (2021-2023 жж.) қаржыландыратын екі жоба (МФ және МУ) және бір мақсатты қаржыландыру бағдарламасы (Бағдарлама) шеңберінде ауа сапасына ғылыми зерттеулер жүргізілуде.

Зерттеулер РМ2. 5 бөлшектерінің әртүрлі көздерінің үлесін бағалауға бағытталған. Ластанудың негізгі көзі ретінде көмірді жағудың әсері туралы алдын ала нәтижелер алынған Алматы қаласының ауасында (ЖРН AP09260359). Жобаны іске асыру шеңберінде Алматы қаласында ауа сапасын жақсарту бойынша тиімді шаралардың іс-қимыл жоспары әзірленуде. Сондай-ақ онкологиялық аурулардың пайда болу қаупін мониторингтеу және бағалау үшін Алматы қаласының атмосфералық ауасындағы органикалық ластағыштардың орташа өлшенген концентрациясын анықтау әдістемесі әзірленуде (ЖРН AP09058606). Бағдарлама (IRN BR10965258) заманауи зерттеу әдістері мен модельдеу құралдарын пайдалана отырып, Астана мен Алматының ірі қалаларында ауа сапасын жақсарту жөніндегі ғылыми негізделген бағдарламаны әзірлеуге бағытталған. Ауа сапасының көрсеткіштері "Қазақстан-2030" Стратегиясы, Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары, Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасы сияқты құжаттарда көрсетілмейді. Сонымен қатар, Қазақстанда қалаларда ластанған ауаны тазарту бойынша ұлттық жоспар жоқ. Осылайша, бұл зерттеу мемлекеттік органдарға тиімдірек және мақсатты экологиялық саясатты әзірлеу және ағымдағы стратегияларды дәлірек бағалау үшін пайдалы болуы мүмкін сандық ақпарат пен деректерді беруге бағытталған.

https://youtu.be/ipiSFvDKkYE?si=0faYHlI-MRbEC00F