Ғылымға құштарлығымды айналама сездіргім келеді

Жас ғалым Әсет Болатов 1989 жылы Семей қаласында дүниеге келген. Анасы дәрігер, әкесі теміржолшы болған бала оқушы кезінен химия әлеміне қызығушылық танытты. 2008 жылы қаладағы №26 орта мектепті үздік бітіріп, кейін Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің студенттері қатарына қосылды. Білім ордасының аудиторияларында оның химияға деген құштарлығы арта түсті. 

2012 жылы Әсет Қуанышұлы көп қыр­лы ғылымда бакалавр дәрежесін алды. Ал 2014 жылы магистратураны бітіріп, химиялық реакциялар мен заттардың әлеміне тереңірек үңілді. 2017 жылы докторлық дәрежесінің табалды­ры­ғын­да «Бейорганикалық заттардың хи­мия­лық технологиясы» мамандығы бо­йын­ша PhD диссертациясын қорғады. Оның зерттеулері KBaR(BO3)2 қата­рын­дағы күрделі борат кристалдарын қат­ты фазалық синтездеуге және өсіруге бағытталған. Мұндағы R – сирек жер элементінің катионы. Бұл оның ғылым жолындағы маңызды кезең болды.
Содан бері Әсет Қуанышұлы ағарту ісі мен ғылымға ден қойды. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде жалпы және бейорганикалық химия кафедрасының аға оқытушысы ретінде білімі мен білігін химиктердің жаңа буынымен қызыға бөлісті. 2012 жылдан бастап жас ғалым физика-химиялық зерттеу және талдау әдістері орта­лы­ғының ғылыми қызметкері қызметін атқарып келеді.
2020 жылы Әсет Болатов ұлттық ғылымның дамуына қосқан елеулі үлесі үшін Білім және ғылым министрлігінің стипендиясымен марапатталды. 2021 жылы оған ҚР Білім және ғылым ми­нис­трлігінің жоғары оқу орнының үздік оқытушысы сыйлығы берілді. 2022-2023 жылдары Әсет Қуанышұлы «Бо­ла­шақ» бағдарламасы аясында Фран­ция­ның Нанси қаласындағы Лотарингия уни­верситетінде постдокторант қыз­ме­тін атқарды. Осы кезеңде  Әсет Қуа­ныш­ұлы графит тәрізді көміртек ни­три­діне g-CN негізделген қосылыстардың фотокаталитикалық қасиеттерін син­тез­деу, сипаттау және зерттеу, оларды реакциялардың фотокатализаторы ре­тінде пайдалану, соның ішінде суды ыдырату арқылы Н2 алу үшін зерттеулер жүргізді. Әйтсе де, Әсеттің өмірі зерт­хана мен аудиториялардың арасында өт­пейді. Ол бос уақытында футбол, бадминтон және шаңғы спортымен шұғылданады. Өз әлемін аниме мен кі­тап арқылы толықтыруды ұнатады. Оның бұл хоббиі жаңа жетістіктерге шабыттандырады.
Екеуара әңгімеде Әсет Қуанышұлы: «Мен үшін химия тек ғылым емес, ма­те­рияның тереңіне енетін сиқыр. Мұның бәрі, бәлкім, өткен ғасырда ядролық сы­нақ жасалған Семей қаласында дүние­ге келгенімнен шығар. Бала ке­зім­нен мені жұмбақ атомдар мен ядро­ның химиясы туралы әңгімелер қызық­тыр­ды», – дейді.
Химия жас ізденушіге қоршаған әлем­нің қалай тіршілік ететінін түсінудің кілтіне айналды. Ол элементтер әлеміне еніп, олардың қасиеттері мен өзара әрекеттесуін зерттеді. Кейбір заттарды басқасына айналдырып, жаңа және таңғажайып дүние жасауға болатынына таң қалды. Оған атом ядросы мен химиясы ерекше тартымды болды. Сөйтіп, химияда, атомның ішінде өзара әрекеттесу қалай жүретіні, оны қандай күш­тер сақтайтыны туралы сұрақ­та­ры­на жауап тапты.
Осылайша, оның Семей қаласының тарихымен, шежіресімен байланысы химияға деген құштарлығының оянып, қалыптасуына ықпал етті. 
«Болашақта өз өмірімді материал­дар­дың қасиеттері мен құрылымын зерттеуге арнаған материалтанушы ретінде елестетемін. Соңғы кезде фо­токатализ және суды ыдырату арқылы сутек газын алудың тиімді әдістерін жа­сау­ды зерттеп жүрмін. Өзім моле­кула­лық деңгейде болып жатқан процес­тер­ге қатты қызығамын. Ғылыми зерттеуім фотокаталитикалық қасиеттері жақ­сар­тылған жаңа материалдарды жасауға арналған. Менің ойымша, бұл тех­но­логия жаңартылатын энергия көзі ре­тінде сутек өндірісін айтарлықтай жақ­сарта алады», – дейді жас ғалым Әсет Қуанышұлы.
Жас химик-ғалымның жұмысы үнемі шығармашылық пен жаңа идеяларға ашықтықты қажет етеді. Сол үшін ха­лық­аралық ынтымақтастыққа, тәжірибе бөлісуге тура келеді. Алайда, ғылыми аспектілерден басқа, оның миссиясы жас ізденушілерді оқыту, оларды демеу, қалаберді шабыттандыруға бағыттау. «Мен білім алушыларға ғылымға деген құштарлығымды жеткізіп, ғылыми қо­ғам­дастықтың бір бөлігі болу қан­ша­лықты маңызды әрі қызықты екенін көр­сеткім келеді», – деген ойымен бөліс­ті Әсет Болатов. Ол өзін ма­те­риал­тану және фотокатализ сала­сын­дағы зерттеулері сутек алудың таза және тиімді технологияларын дамытуға үлес қосатын ғалым ретінде көреді. Бұл біздің әлемді орнықты әрі экологиялық тұрғыда таза етуге көмек береді.
«Мен қазіргі жастардың ғылымға, оның ішінде химия саласына деген қы­зығушылығын жоғары бағалаймын. Жастар ғылыми зерттеулерге белсенді қызығушылық танытып, әртүрлі сала­лар­да, соның ішінде химияда білімдерін тереңдетуге ұмтылады. Бұл ғылым мен инновацияның болашақ дамуы үшін өте үмітті тренд. Менің ойымша, заманауи ғалым ең алдымен әмбебап ойшыл және шығармашылық зерттеуші болуы керек. Оның көзқарасы кең, күрделі мәселелерді шешу үшін әр түрлі сала­да­ғы білімді талдай және байланыстыра білуі керек. Ойлаудың икемділігі және тез өзгеретін ғылыми парадигмаларға бейімделу қабілеті де өте маңызды», – дейді ол.
Қазіргі ғалым коммуникативті және ынтымақтастыққа ашық болғаны абзал. Өз саласындағы әріптестермен ғана емес, сондай-ақ басқа пәндердің өкіл­де­рімен де пікрлесе білу маңызды. Бұл жаңа идеялар мен перспективалы ғы­лыми бағыттардың пайда болуына ықпал етеді.
Деректерді талдаудың заманауи тех­но­логиялары мен әдістерін қолдану қазіргі заманғы ғалымның кәсібилігінің ажырамас бөлігі болып саналады. Жаңа технологиялардың пайда болуымен ғылыми зерттеулердегі мүмкіндіктердің шегі кеңейіп, ғалымдарымыз оларды пай­далануға дайын болуға тиіс. Со­нымен, қазіргі заманғы ғалым жауапты және этикалық маман болуы керек. Бұл зерттеудегі адалдықты, этика мен стандарттарды сақтауды және зерт­теу­ге қатысушылардың құқықтары мен мүд­делерін құрметтеуді қамтиды. Жалпы, қазіргі заманғы ғалым – бұл тез өзгеретін әлем жағдайында білімді шығармашылық ізденуге және өзекті ғылыми міндеттерді шешуге дайын, мол зияткерлік жүгі бар адам екенін білеміз.
Одан әрі өз әңгімесінде Әсет Қуа­ныш­ұлы мынадай ойын ортаға салды: «Дамушы елдер, оның ішінде Қазақстан бірінші кезекте білім беру мен ғылыми зерттеулерге инвестиция салуы қажет. Бұған білім беру инфрақұрылымын жақ­сарту, оқу орындарын жаңарту, да­рынды студенттер мен зерттеушілерді қолдау кіреді. Жас ғалымдарды шет­ел­ден мүмкіндік іздемей-ақ өз Отанында ғылыммен айналысуға ынталандыру өте маңызды. Бұған түрлі грант, шә­кірт­ақы, сондай-ақ перспективалы ғылыми орталықтар мен зертханалар құру арқылы қол жеткізуге болады. Бұдан өзге, ғылыми мекемелер мен өндірістік кәсіпорындар арасындағы ынты­мақ­тас­тықты дамыту қажет. Мұндай серік­тес­тіктер технологияларды тасы­мал­дауға, инновацияларды дамытуға және жоғары технологиялық өндірістерді құруға ықпал ете алады. Сонымен бірге, ғылым саласындағы халықаралық ынтымақтастыққа да назар аударған жөн. Бұл басқа елдермен білім, тә­жі­ри­бе және технологиялар алмасуға мүм­кін­дік береді әрі ғылыми прогресті едәуір жеделдете алады. Тұтастай ал­ғанда, дамушы елдерде ғылымды дамыту үшін оқыту мен зерттеулер үшін қолайлы жағдайлар жасау, сондай-ақ жас ғалымдарды қолдау және елдің ғылыми-техникалық әлеуетін дамыту қажет».
Қуантарлығы, елімізде соңғы жылда­ры ғылым мен білімнің дамуына көбірек көңіл бөлінуде. Ел билігі университеттер мен ғылыми орталықтардың инфра­құ­ры­лымын жақсартуға, сондай-ақ ғылым саласындағы халықаралық ынтымақ­тас­тыққа жәрдемдесуге күш салуда. Бұл қадамдар Қазақстанда ғылыми саланы дамыту және талантты зерт­теу­шілер мен студенттерді тарту үшін неғұрлым қолайлы жағдайлар жасауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, Қазақ­стан­­да жас ғалымдарды қолдауға көңіл бө­лінуде. Ғылыми гранттарды қар­жы­ландыруды ұлғайту арқылы жас зерт­теушілерге өз жобаларын іске асы­руға және еліміздің ғылыми саласының да­муына үлес қосуға қосымша мүм­кін­діктер беріледі. Мұндай қадам олардың белсенділігі мен кәсіби өсуін ынта­лан­дыруға ықпалды. Бұл өз кезегінде Қазақстандағы ғылымның жалпы даму деңгейіне жағымды әсер ететіні анық.

Гүлзат НҰРМОЛДАҚЫЗЫ