«ЖАҢА ҚАЗАҚСТАН – ЦИФРЛЫҚ ЛОГИСТИКА» ​

Қазіргі таңда цифрлық экономика - бұл электрондық технологияларды, электрондық инфрақұрылым мен қызметтерді пайдалану кезіндегі қоғамдық қатынастардың жиынтығы болып табылады және өндірісті оңтайландыру, бөлу, айырбастау, тұтыну сонымен қатар, мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық даму деңгейін арттыру мақсатында деректердің үлкен көлемін талдау және болжау технологиялары. Өз кезегінде, көлік және логистика саласын цифрландыру транзиттік тасымалдау көлемін ұлғайтады. Цифрлық технологиялар есебінен Қазақстанда транзиттік жүк қатынасы жаңа серпін алуда. Бұл міндет "Цифрлық Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасында белгіленген, қазіргі таңда осы бағдарлама шеңберінде логистикалық компаниялар жаңа технологияларды белсенді игеруде.

​Сонымен қатар, цифрлық логистика - бұл зияткерлік басқару жүйелерін, пилотсыз технологияларды және тауарлардың елге және елден тасымалдануын қамтамасыз ететін құжат айналымын толық автоматтандыруды қамтитын цифрлық теміржол. Цифрлық теміржолдар өткізу қабілеттілігін 50% - ға арттырады және тасымалдау құнын екі есе азайтады.

​Логистикалық жүйелердің тиімділігі белгілі бір дәрежеде оларда қолданылатын технологияларға байланысты. Егер заманауи технологиялар мекемелерге жаңа логистикалық шешімдерді жүзеге асыруға мүмкіндік берсе, онда жаңа технологияларды енгізу өндіріс процесін оңтайландыруға, олардың жұмысын жақсартуға, бұрын қол жетімсіз және мүмкін емес операцияларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Цифрлық технологиялар кез келген компания мен елдің көлік саласының табысты дамуының міндетті шарты, сондай-ақ ішкі және халықаралық тасымалдарды ұйымдастыру кезінде қосымша артықшылықтардың көзі болып табылады.

​Көлік құралдарында жүктерді тасымалдауды басқару тиімділігіне қойылатын талаптардың жоғары деңгейі көлік нарығына қатысушылардың операцияларын цифрландырудың жоғары деңгейінің қажеттілігін айқындайды. Нәтижесінде көмекші құралдардан цифрлық технологиялар жүк тасымалдауды ұйымдастыру мен жүзеге асыруға шығындарды едәуір төмендетуге, көлік-логистикалық қызметтердің сапасын арттыруға, көлік компаниялары қызметкерлерінің еңбек өнімділігін арттыруға, сондай-ақ компанияның бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік беретін базалық құралдар тобына көшті.

​Логистикалық жағдайлар әрқашан деректер ағындарымен басқарылады. Мұндай ағындарға жүктердің, көлік құралдарының қозғалысы және т.б. көлік құралдары мен жүктерді радиожиілікпен кодтау жүйелерінің (RFID) орналасқан жерін бақылауға мүмкіндік беретін геопозициялау жүйелерінің логистикалық интеграциясы, сондай-ақ смарт-келісімшарттардың енгізілуі жаңа цифрлық логистиканы жасайды.

​Мысалы, бүгінгі күні смарт контейнерлер RFID сенсорларымен жабдықталған және олар жүктің орналасқан жері, оның жағдайы және қауіпті ауа райы жағдайлары туралы ақпарат береді. Датчиктерден алынған ақпаратқа негізделген интернет заттары (IoT) технологиялары контейнерлерді уақтылы қайта жүктеуге және тасымалдау үшін оңтайлы маршруттарды таңдауға мүмкіндік береді.

​Осыған байланысты жаңа Қазақстандағы тасымалдарды цифрландыру бағытын одан әрі нақтылайтын цифрлық логистиканың артықшылықтарын атап өтуге болады:

​- тауардың орналасқан жерін, тауардың жеткізілуін бақылау;

​- тауардың жолдың әр нүктесінде көрінуі және нәтижесінде ашықтық және

жеткізу бағытын бақылау;

​- жанармай ұрлығының алдын алу, көлікті тиімдірек ету;

​- коммерциялық емес пайдалану және әртүрлі жағдайларды талдау үшін деректер;

​-диспетчермен автоматты байланыс және ERP жүйелерімен интеграция;

​- жүргізушінің көмекшілері мен жол қозғалысы жүргізушілері, келешекте толық

автокөліктің автономиясы;

​- логистикалық қоймаларды, контейнерлерді көшпелі түгендеу;

​- роботтармен жабдықталған толық автоматтандырылған сақтау жүйелері және

автономды іске қосқыштар;

​- нақты уақыт режимінде жағдайдың өзгеруіне жауап беру.​

​Қорыта келе, цифрлық логистика әртүрлі институттар арасындағы өндірістік-экономикалық және сауда-экономикалық байланыстарды тиімді модельдеу негізінде іскерлік өзара әрекеттесудің оңтайлы схемаларын құру үшін деректерді зерттеуге байланысты уақытша, еңбек және қаржылық шығындарды азайтады. Ұйымда жүк тасымалдаудың цифрлық логистикасын дамыту жүкті тасымалдау жөніндегі іс-шараны оңтайландыруға, оны жоспарлау мен қамтамасыз ету шығындарын едәуір төмендетуге мүмкіндік береді.

​Осыған байланысты магистранттар мен студенттержаңа Қазақстандағы цифрлық логистика туралы білімдерінарттыруда және ең заманауи тиімді көлік-логистикалық жүйені құру, қызметтердің кең спектрін ұсынуды ескере отырып, көліктің кез келген түріндегі көлік-логистикалық операцияларды жетілдіру, бәсекеге қабілетті тарифтерді ұсыну, тұрақты, желілік,негізде транзиттік жүк ағындары үшін дәліздерді одан әрі жетілдірулері қажет, бұл дәліздердің өту мерзімін, құнын және жүйелі пайдаланылуын нақты анықталатын жерін, кіріс және шығыс жүк ағындары үшін оңтайлы жағдайлар мен инфрақұрылымды ұйымдастыру және әзірлеу, содан кейін түпкілікті межелі пункттерге дейін жергілікті бөлуді тереңірек білулері қажет.

​Осы орайда, 2023 жылғы 8 желтоқсанда "Бизнес технологиялар" кафедрасының тұрақты даму мақсатын іске асыру негізінде кафедра меңгерушісі З.Б. Ахметованыңжәне доценттер Р.Б.Сартова мен К.М.Камалидіңұйымдастыруымен "NK-GLOBAL LJGISTICS" компаниясының директоры Манап Зарина Кенжебекқызы шақырылып, "Логистика" мамандығының 4 курс студенттері үшін "Жаңа Қазақстан - цифрлық логистика" тақырыбында көшбасшылық дәріс оқыды. Қатысушыларөздеріне берілген тақырып бойынша белсенді пікірталас өткізді.