НУХҰЛЫ Алтынбек
Қазақстан Республикасы Сенат парламентінің депутаты (2020), химия ғылымдарының докторы (1995), профессор (1998), Павлодар мемлекеттік педагогикалық университетінің ректоры (2015-2020), Халықаралық Инженерлік академияның (2010), Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының (2010), Ұлттық инженерлік ғылым академиясының (2010) академигі, ҚР инженерлік ғылым академиясының Павлодар филиалының төрағасы, І дәрежелі Қ.И. Сәтбаев атындағы сыйлықтың лауреаты (2007), Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері (2001), Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі.
Алтынбек Нухұлы 1962 жылы 10 маусымда Павлодар облысы Баянауыл ауданының Қ. И. Сәтбаев селосында дүниеге келген. 1984 ж. Қазақ мемлекеттік университетінің (Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті) химия факультетін үздік бітіргеннен кейін 1999 жылға дейін физикалық химия және электрохимия кафедрасында зертханашыдан профессорға дейінгі ЖОО-дағы барлық жұмыс сатыларынан өтті. 1990 жылы А. Нухұлы "Физикалық химия" мамандығы бойынша кандидаттық диссертация қорғады, 1993 жылы оған доцент ғылыми атағы берілді. 1995 жылы А. Нухұлы "Периодтық жүйенің кейбір металдарының ІВ, ІІВ, ІІІА, IVА топтарының унитиол және унитиолат кешендерінің термодинамикасы" тақырыбында докторлық диссертациясын сәтті қорғады. 1998 жылы профессор ғылыми атағы берілді. 1997 жылдан 1999 жылға дейін ҚазҰУ-дың физикалық химия және электрохимия кафедрасының профессоры, "Гомогенді және гетерогенді процестердің термодинамикасы мен кинетикасы" зертханасының меңгерушісі болды. А. Нухулының жетекшілігімен 4 кандидаттық және бір докторлық диссертация қорғалды. Профессор А. Нухулының ғылыми бағыты физикалық химия – термодинамика және термохимия саласындағы өзекті мәселені ғылым мен техниканың әртүрлі салаларында қолданылатын бірқатар металл иондары бар күкіртті қосылыстардың кешендену реакцияларын зерттеумен байланысты. Белгіленген заңдылықтар негізінде вирусқа және ісікке қарсы белсенділігі бар жаңа кешенді қосылыстарды синтездеудің оптимальды шарттары жасалды, жұмыс нәтижелері "ғасыр ауруы" – онкологиялық ауруларды емдеудің жаңа тиімді құралдарын іздеуге бағытталған. Синтезделген жаңа қосылыстар қатерлі ісіктердің өсуін 60-тан 90% - ға дейін тежейді. А. Нухұлының ғылыми қызығушылығының тағы бір саласы жоғары температуралы процестердің термодинамикасы болып табылады, оның қатысуымен импортты алмастыратын отқа төзімді бұйымдарды алудың жаңа технологиялары әзірленді. Бұл зерттеудің нәтижелері "Жаңа отқа төзімді материалдардың өзін-өзі тарататын жоғары температуралы синтезі (ЖТС)" және "Отқа төзімді ЖТС материалдары және олардың металлургияда қолданылуы" ұжымдық монографияларында көрсетілген. А. Нухұлы ғылыми-зерттеу және оқытушылық қызметті сәтті үйлестірді. 10 жыл бойы ҚазҰУ-дың химия факультетінде "Физикалық химия"пәнінен негізгі теориялық курсты оқыды.
ҚР Үкіметі жанындағы Мемлекеттік терминологиялық комиссия бекіткен орыс-қазақ терминологиялық сөздіктерінің (барлығы 31 том), оның ішінде химия (13 том), тау-кен ісі және металлургия (19 том) бойынша сөздіктердің авторларының бірі. 400-ден астам жұмыстың (4 монография, 5 оқулық және оқу құралы, өнертабысқа 20 патент және авторлық куәлік, 213 мақала, 6 орыс-қазақ терминологиялық және салалық түсіндірме сөздіктері, 8 әдістемелік әзірлемелер және 33 баяндама тезистері), оның ішінде қоғамдық-саяси және мәдени-ағартушылық тақырыптағы 150-ге жуық республикалық газеттер мен журналдардың беттеріндегі жарияланымның авторы. А. Нухұлы "Қазақстанның ғылымы мен техникасы" және "Қазақстан экономистер қауымдастығының хабаршысы" ғылыми журналдарының бас редакторы болды.
Ол бүкіл Павлодар, Ертіс өңірі үшін маңызды жобалардың біріне айналған "Баянауыл перзенттері" көп томдығының авторы,. Алғашқы "Павлодар облысының энциклопедиясының" редакторы. Ол С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің алдында Павлодар, Ертіс өңірінің біртуар ұлдарының бюсттері орнатылған естелік Аллеясын салудың белсенді демеушісі.
Бірқатар университеттердің (Қарағанды қаласындағы Көпсалалы гуманитарлық-техникалық университеті, Павлодар мемлекеттік университеті, Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты) ректоры лауазымында жұмыс істей отырып, А.Нухұлы өзін шебер ұйымдастырушы, бастамашыл және сауатты басшы ретінде көрсетті, өңірлер ауқымында ғана емес, республика көлемінде де жоғары оқу орындарының имиджін көтере алды. Павлодар мемлекеттік педагогикалық университеті А. Нухұлының басшылығымен айтарлықтай жетістіктерге жетті. Ол Ұлттық рейтингте педагогикалық университеттер арасында екінші орын алады. ЖОО тарихында алғаш рет мемлекеттік білім беру гранттары бойынша студенттерді рекордтық қабылдау жасалды, ҚР азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдар үшін мемлекеттік тапсырыс есебінен дайындық бөлімі ашылды.
ЖОО-ның 55 жылдығы қарсаңында "Рухани жаңғыру" бағдарламасы аясында А. Нухұлының редакциясымен 27 кітап жарық көрді. Педагогикалық университеттің келбеті айтарлықтай өзгерді, ғылыми және білім беру орталықтары орналасқан төрт жаңа ғимарат пайда болды, оның ішінде облыстық археологиялық кешен, «Рухани жаңғыру» бағдарламасын жүзеге асыру аясында салынған Ә.Марғұлан және Сұлтанбет Сұлтанның үйі қайта жаңғыртылды. 2017 жылдың ең маңызды жетістігі – оқу орнының мәртебесінің өзгеруі: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 желтоқсандағы қаулысымен Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты Павлодар мемлекеттік педагогикалық университеті болып қайта аталды. А.Нухұлы мерейтойлық медальдармен, «Қазақстан Республикасының ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгілерімен және «Ы. Алтынсарин», Павлодар облыстық және қалалық мәслихаттарының, Павлодар облысы әкімінің Құрмет грамоталарымен және А.Байтұрсынов атындағы алтын медальмен марапатталды.
Басқа жаңалықтар
