Бәсекеге қабілетті мамандар көбейеді

Дархан МАМЫТҚАНОВ, социология ғылымының кандидаты:

Мемлекет басшысы қыркүйектегі халыққа арнаған жол­дауында «Еліміздің кадрлық әлеуетін біртіндеп арттыру өте маңызды» деген мәселе көтеріп, оған арнайы тоқталғаны белгілі. Өйткені бүгінгідей цифрлық технология заманында білікті мамансыз өркениеттің есігінен сығалай да алмайсыз. Сондықтан кадрдың қадірін кетірмей, оны шыңдаудың жолын қарастырған абзал. Бұған қоса, Президентіміз «Ұлт саулығын нығайту үшін кешенді шараларды қолға алып, халықты әлеу­мет­тік қолдау жүйесін жаңғырту керек» дей келе, құзырлы мекемелерге нақты тапсырмалар берді. Енді осы жолдауда көтерілген мәселе атаулыны шешу жолдары қандай? Оқу ордасы қандай озық тәжірибелерді ұсына алады? Осы және басқа да сауалдар төңірегінде «Qazaq universiteti» газетінің тілшісі философия және саясаттану факультеті Әлеуметтану және әлеуметтік жұмыс кафедрасының аға оқытушысы, социология ғылымының кандидаты Дархан Мамытқановпен тілдескен еді. 

– Кезінде «бар мәселені кадр шешеді» деген ұғым болғанын ұмытқан жоқпыз. Бүгінгі күні де білікті маманға сұраныс артпаса, азаймағаны анық...

– Әрине, қай заманда да білікті ма­манға деген сұраныс кеміген емес. Технология дамыған сайын соған сай маман-кадрлар қажеттілігі қазір де өзекті. Бірақ ескеретін бір жағдай, заман талабына сай кейбір мамандық иелеріне сұраныс азайып, басқа бағытта дамуда. Тіпті жаңа мамандықтар пайда болуда. Осыған орай, соңғы жылдары біздің универ­си­тетте бұрын болмаған жаңа ма­ман­дықтар ашылып жатыр. Өйткені экономиканы білікті мамандармен қамтамасыз ету – аса өзекті міндет. Президент «Ең алдымен су, энер­ге­тика, құрылыс және басқа да сала­лар­да қатты байқалып отырған кадр тапшылығын жою қажет. Сондай-ақ болашақта сұранысқа ие болатын кәсіптер үшін білікті мамандар даярлау керек» деп нақты тапсырма берді. Бұл бағытта нақты жұмыстар да жүріп жатыр. Үкімет жоғары білім саласын халықаралық білім беру кеңістігімен ықпалдастыруға ынта­лы. Қазірдің өзінде елімізде шет­ел­дің белгілі 23 жоғары оқу орны жұмыс жүргізе бастады. Оның ішінде ҚазҰУ-да халықаралық оқу орын­да­рының бірнеше филиалы жұмыс істеп жатыр.

Халықтың әл-ауқатының, өмір сапасының жоғары деңгейге артуы қоғамдағы әлеуметтік-эконо­ми­ка­лық, саяси, құқықтық, білім мен ғы­лым, мәдени қатынастармен тығыз байланысты.

Қазір елімізде жаһандық дәуірде сыртқы әлемдік геосаяси жағдай­лар­да ішкі әлеуметтік, эконо­ми­ка­лық, саяси, мәдени салада іске асып жатқан іс-шаралар ілгері өзге­ріс­терге, еліміздің әл-ауқатын арт­ты­руға бағытталып жатқанын көріп отырмыз. Президентіміздің баста­ма­сымен көтерілген «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» қағидасын орнықтыру, елді ізгі мақсаттарға жұмылдыру арқылы «Әділетті Қа­зақ­стан» идеясы азаматтардың құн­ды­лық ұстанымының айқындалуына, болашаққа сенімді арттырады, қо­ғам дамуына негіз болады деп есеп­теймін. Осы орайда айтқым келетіні, «бізде анау жоқ, мынау жоқ» деп қу шөппен ауыз сүртуге болмайды. Құ­дайға шүкір, отандық ЖОО-лар кә­сі­би маман әзірлеуге төселді. Қазір біздің оқу ордасы білім алушыларды өндіріске баулуда. Өндіріске баулу дегеніміз не? Сабақты практикамен ұштастыру. Біздің түлектер компа­ния­ларға, білім ошақтарына т.б. ме­ке­мелерге қызметке барғанда, бір­ден істің көзін табады. Яғни өз мамандығына сай білімі де, білігі де жоғары деп нық сеніммен айта ала­мын. Мысалы, өз басым білім берген студенттерім үшін еш қысылмаймын. Күні ертең олар оқытушы-ұстаз­да­рын жерге қаратады деген ойдан да аулақпын.

– Демек, келешекте кадр тапшылығы төмендейді дейсіз ғой...

– Болашақта өз саласының кә­сі­би білікті маманы ретінде еліне адал қызмет етуге дайын, бәсекеге қабі­лет­ті, жан-жақты заман талаптарына сай машық түрлерін бойына сіңіріп қалыптастырған отаншыл жастар­дың үлесі жоғары болмақ. Өйткені еліміздің кәсіби кадр әлеуетін арттыруда қоғамның әр саласында қажетті мамандармен қамтамасыз ету бағытында көптеген баста­ма­лар­ды қолдау жүзеге асырылып жатыр. Заман талаптарына сай маман даярлауда шетелдік озық оқу орындарының Қазақстанда бөлім­ше­лерін ашу, шетелде жастардың оқуына, ғылыми әлеуетін арттыру мақсатында тағылымдамадан өтуге мүмкіндіктер жасалған. Жастардың білімге тартылуы мен жаңа сұра­ныс­қа ие кәсіби мамандықтарға қы­зы­ғу­шылығы артып жатқанын жыл сайынғы мемлекеттік гранттардың молынан бөлінуінен көруге болады. Заман талабына сай келетін білім бағдарламалары оқу орнында білім алушылармен қатар, оқытушы құ­рам­ға, яғни білім мен ғылымды арт­тыруда жаңа талаптарды, жаңа жа­уап­кершілікті жүктеп, озық үлгідегі жаңа тәжірибелерді игеруді, үздіксіз дамуды қажет етеді. Сондықтан жас ғалымдарға, оқытушыларға ғылыми әлеуетін дамытуға, әлеуметтік әл-ауқатын арттыра отырып, мүмкіндігін жүзеге асыруға қолдау, жастардың жаңашылдық пен кәсіби шың­далу­ла­рына себеп болар еді.

Өңірлерде су, энергетика, құры­лыс және басқа да салаларда ерек­ше байқалып отырған кадр тап­шы­лығын төмендету мамандарды даяр­лауда нақты осы бағыттарда тапшылықтың себептерін және ол­қы­лықтың орнын толтыру жолдарына талдау, сараптау жұмыстары нәти­же­леріне сүйене отырып кәсіби даяр­лықты жетілдірудің жолдарын қарастыру, осы бағытта жұмыстар жасау аса маңызды.

– Мемлекет басшысы келер жылды «Жұмысшы мамандықтары жылы» деп жариялайтынын мәлімдеді. Бұл осы салада еңбек етіп жатқан мамандарға тың серпіліс бере алады деп ойлайсыз ба?

– Иә, жолдауда техникалық және кәсіптік білім беру мекемелері де білікті кадрлар даярлауы қажеттілігі жайында айтылды. Кәсіптік білім алып шыққандарды жұмыспен қамту осы бағытты дамытуға орынды бастама деп есептеймін. Жұмысшы мамандықтарын дәріптеу, еңбекқор және нағыз маман болу әрбір аза­мат­тың өз саласында кәсібиліктің жоғары жетістігіне жету, адал ең­бек­пен өз ортасының абыройлы аза­ма­ты болу, табысты болуын қоғам тарапынан қолдау, еңбегіне лайықты ма­рапаттау жолдарын жетілдіру ма­ңызды. Бұл азаматтарымыздың өз еңбегіне, жетістігіне, өзін жетілдіруге құл­шынысын арттыруға түрткі бо­ла­ды, шабыт береді. Ел басшысының алдағы 2025 жылды «Жұмысшы ма­мандықтары жылы» деп жариялауы да қоғамдағы көп түйінді шешуге ық­пал етеді деген ойдамын. Мы­салы, қазір ауылдарда комбайншы, механизатор, тракторшы және т.б. ауыл шаруашылығына қажетті ма­ман иелерін таппайсыз. Кезінде кә­сіптік-техникалық оқу орындары осын­дай мамандықтарды даяр­лай­тын. Сондықтан жұмысшыларға, ең­бек адамына құрмет көрсету – қоғамның парызы.

– Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан

Гүлзат НҰРМОЛДАҚЫЗЫ