Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің 90 жылдығына орай, «Фараби химия ғылымы» атты заманауи кластер ашылды. Химия және химиялық технология факультетінде орналасқан жаңа ғылыми объектінің құрамына тоғыз заманауи зертхана кіреді.
Заманауи зертханалар: химия мен технологияларды дамытуға қосқан үлесі ғылыми зерттеулер мен инновациялар экономиканың әртүрлі салаларын дамытуда және өмір сүру сапасын жақсартуда шешуші рөл атқарады.
Заманауи зертханалар тек жаңа білім көкжиектерін ашып қана қоймай, сонымен қатар әзірлемелердің практикалық жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді. Қазақстанның ғылыми мекемелері базасында жұмыс істейтін жетекші зертханалардың химияны, технологияларды және қоршаған ортаны қорғауды дамытуға қосатын үлесін атап өтейік.
1. Аналитикалық химия және қоршаған орта зертханасы. Бұл зертхананың негізгі міндеті – қоршаған ортаны ластаушы заттарды талдау әдістерін әзірлеу және олардың әсерін зерттеу. Ғалымдар жаңа әдістерді әзірлеп, олардың валидатциясымен айналысады, сондай-ақ су, ауа және топырақты талдау бойынша эксперименттер жүргізеді. Алынған мәліметтер ластану көздерін анықтауға және оларды азайту стратегияларын әзірлеуге көмектеседі. Зертхана мемлекеттік бағдарламаларға белсенді қатысады және құны 105 млн теңге болатын жабдықтармен қамтылды.
2. Электрохимиялық өндіріс технологиялары зертханасы. Бұл зертхана литий-ионды аккумуляторлар, суперконденсаторлар және жаңа қаптамалар сияқты электрохимиялық процестерге арналған материалдар мен технологияларды жасауға маманданған. Мұнда электродтық процестерді іргелі зерттеулер жүргізіліп, инновациялық материалдар синтезделеді. Құны 454 млн теңге болатын жабдықтардың көмегімен зертхана энергетика мен металлургия салаларына айтарлықтай үлес қосады.
3. Мұнай химиясы зертханасы. Мұнайды қайта өңдеу саласын зерттеуге бағытталған бұл зертхана мұнай негізіндегі тауарлық өнімдерді алу технологияларын әзірлейді. Студенттер мен магистранттарды оқытуға ерекше көңіл бөлінеді. Жабдықтардың салыстырмалы түрде төмен құнына (25 млн теңге) қарамастан, зертхана мамандарды даярлау мен қолданбалы зерттеулер жүргізуде маңызды рөл атқарады.
4. Химия-медициналық зертхана. Медициналық химия – бұл зертхананың басым бағыттарының бірі. Мұнда экологиялық таза антибактериалды қаптамалар мен биокомпозиттік материалдар жасалады. Зерттеушілер медициналық құралдарды импорттық баламалармен алмастыратын технологияларды әзірлейді. Бұл елдің осы саладағы тәуелсіздігін арттыруға ықпал етеді. Жабдықтардың құны 42 млн теңгені құрайды.
5. Органикалық синтез зертханасы. Бұл зертхана биологиялық белсенділігі бар жаңа органикалық қосылыстарды синтездеу және зерттеумен айналысады. Мұнда фармацевтика мен медицинаға арналған болашағы зор препараттар жасалады. Зертханада синтез әдістері әзірленіп, құрылымдық талдау жүргізіледі және қосылыстардың биологиялық белсенділігі тексеріледі. Қаржыландыру демеушілік көмек арқылы жүзеге асырылады, ал жабдықтардың құны 10 млн теңгені құрайды.
6. Халықаралық қытай-қазақ зертханасы. Энергоэффективті нанотехнологияларды, соның ішінде өртке қарсы қаптамалар мен құрылыс индустриясына арналған материалдарды әзірлеуге маманданған зертхана. Құны 15 млн теңге болатын бірегей жабдықтар әртүрлі салаларда қолданылатын технологияларды әзірлеуге мүмкіндік береді.
7. Перспективалы материалдар және технологиялар зертханасы. Зертхана арнайы қасиеттері бар материалдарды: фотокаталитикалық, магниттік және люминесценттік материалдарды жасауға және зерттеуге бағытталған. Сондай-ақ функционалдық полимерлер мен өсімдік концентраттарын зерттеумен айналысады. Зертхана 110 млн теңгелік жабдықтармен қамтамасыз етілген.
8. Жоғары дәлдіктегі материалдарды диагностикалау зертханасы. «AlemTrade» ЖШС-мен бірлесе отырып жұмыс істейтін зертхана материалдардың химиялық және физикалық талдауын жүргізеді. Негізгі назар магистранттар, докторанттар және ғалымдардың зерттеулерін қолдауға аударылады. Жабдықтарға салынған инвестиция көлемі – 200 млн теңге. Бұл жоғары сапалы қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді.
9. «Химиялық қаптамалардың инновациялары» ғылыми-өндірістік орталығы. Орталық ерекше қасиеттері бар қаптамаларды жасау және қолдану бойынша маманданған. Бұларға тозуға төзімділік, ыстыққа төзімділік және магниттік сипаттамалары бар қаптамалар кіреді. Мұнда технологиялар машина жасау, аспап жасау және құрылыс салаларында қолданыс табуда. Жабдықтардың құны 40 млн теңгені құрайды.
Сонымен аталған зертханалардың әрқайсысы ғылымды, өнеркәсіпті және денсаулық сақтауды дамытуда маңызды міндеттерді орындайды. Олардың қызметі аналитикалық химия мен электрохимиялық процестерден бастап, медицина мен нанотехнологияларға дейінгі бағыттарды қамтиды. Теориялық зерттеулер мен практикалық шешімдердің синергиясы Қазақстанның дамуына маңызды рөл атқаратын жаңа технологияларды енгізуді қамтамасыз етеді деп үміттенеміз.
Алина ГАЛЕЕВА,
химия және химиялық технология факультетінің деканы
Ләйла КҮДРЕЕВА,
декан орынбасары
Басқа жаңалықтар
