Қос ел ғалымдары бас қосқан жиын

Химия және химиялық технология факультетінде Қытай Халық Республикасының 100 жылдан астам тарихы бар Синьцзян және Цинхуа университеттерінің ғалымдарымен бірлескен «Көміртек ресурстарының каталитикалық кон­вер­сиясы» (мұнай, көмір, CO2 мәселелері) тақы­ры­бын­да­ғы Қазақстан – Қытай дөң­гелек үстелі өтті. Дөңгелек үс­телді Химиялық физика жә­не материалтану ка­фе­дра­сының профессорлары мен оқытушылары ұйым­дас­тырды.

Көміртек ресурстарының ка­­талитикалық конверсиясы қазіргі уақытта ғылыми тұр­ғы­дан өте өзекті. Әлемдік энер­ге­тикалық дағдарыс пен эко­ло­гиялық проблемалардың күшейіп күрделене түсуі, әсі­ре­се көмірқышқыл газын (CO2) шығару, ауа ластануының ар­туы, энергетикалық ресурс­тар­ды тиімді пайдалануға, жа­ңар­тылатын энергия көздерін іздеуді талап етеді. Көміртек негізіндегі дәстүрлі отын­дар­дың, мысалы, мұнай мен көмір қорларының сарқылуы және олардың қоршаған ортаға те­ріс әсері қазіргі ғылыми зерт­теу­лердің маңызды бағытына айналды. Бұл мәселелерді ше­шу үшін көміртек ресурс­та­ры­ның каталитикалық конвер­сия­сын дамыту, көміртектің қай­та өңдеу процестерін же­тілдіру, CO2 қалдықтарын азай­ту және таза энергия көз­де­рін алудың жаңа жолдарын іздеу қажет. Бұл сала ғылыми қауым­дас­тықтың маңызды на­зарында болып, тиімді және эко­логиялық таза тех­но­ло­гия­ларды да­мы­ту­ға бағытталған көптеген зерт­теу­лерді қамти­ды.

Дөңгелек үстелдің ашылу салтанатында х.ғ.д., про­фес­сор З.Мансұров пен қауым­дас­тырылған профессор, кафедра меңгерушісі М.Төлепов сөз сөйлеп, ҚазҰУ-да, факультетте және Жану мәселелері инсти­ту­т­ында іске асып жатқан жал­пы жұмыстар, оның ішінде ғы­лыми жұмыстар жайында ке­ңінен айтып берді. Синьцзян университетінің профессоры Руймио Хуа, Цинхуа универ­си­тетінің профессоры Хуапин Ху өз университеттерінің қалып­та­су шежіресімен бөлісіп, ғы­лыми жетістіктері мен тұрақты даму мақсаттарының орын­да­лу барысымен таныстырды.

Дөңгелек үстел барысында көміртек негізіндегі энергия ресурстарының химиясы мен пайдалануы бойынша Синь­зян университеті зерт­хана­сы­ның зерттеу бағыттары жан-жақты талқыланды. Жану мә­селелері институтымен ын­тымақтастық болашағы жа­йын­да әңгіме қоз­ғалды. Кө­мір­тек ресурс­та­ры­нан C-C және C-N бай­ланыстарын орга­но­ан­тимониймен ка­та­лиз­­деу ар­қы­лы түзу жолдарына тоқталды. Атап айтқанда мұ­най қал­дық­тарынан тазарту және битумды түрлендіруге арналған кө­мір­текті мате­риал­дар, көмір­қыш­қыл газын пай­да­лану арқылы фоторедокстік катализ арқылы карбоксил қыш­қылдарын алу жөнінде ке­ңірек әңгіме қо­з­ғал­ды. Жоғары өнімді энергия сақтауға ар­нал­ған элекстодты материал­дар­ды жасауға не­гіз­делген био­мас­садан алынған үш өл­шемді кеуекті гра­фен тә­різді көміртек ма­териалдары, улы газдарды сорбциялауға ар­­налған жаңғақ қабығынан түр­лендірілген сор­бент­тер та­қы­рыптары талқы­ла­нып, кө­мір­тек ресурста­ры­ның ката­литикалық кон­­вер­сиясы, кө­­­міртекті ма­те­риалдарды мұ­­­най, көмір, көмір­тек диок­сиді мә­се­ле­лерін ілгерілету және ортақ мақ­сат­тарға қол жеткізу үшін тараптар бай­ла­ны­сы жан-жақ­ты қарас­ты­­рыл­ды.

Дөңгелек үстелдің қаты­су­­шы­лары мен қонақтары кө­­­м­іртек ресурстарының ка­та­ли­ти­калық конверсиясы, кө­міртекті материалдарды мұ­най, көмір, көміртек диоксиді мәселелерін дамытудағы ма­ңыз­ды аспектілері, олардың қор­шаған ортаға тигізетін әсе­рі және осы тұрғыда тұ­рақты дамудың маңыздылығы ту­ра­лы ақпарат алмасты.

Балауса ДІНІСТАНОВА,

химия ғылымының кандидаты