Гендерлік теңдік — тұрақты дамудың маңызды бөлігі

2025 жылғы 2 сәуірде әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың Жоғары мектеп экономика және бизнес факультетінде БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттарына (ТДМ) арналған іс-шаралар аясында «Әлем елдеріндегі гендерлік теңдік: мақсаттар мен міндеттер» атты дөңгелек үстел өтті. Бұл кездесу БҰҰ бекіткен 17 жаһандық ТДМ-мен студенттерді таныстыру және оларды ұлттық әрі халықаралық деңгейде жүзеге асыру жолдарын талқылауға бағытталған бірқатар іс-шаралардың бірі болды.
Іс-шара ұйымдастырушылары қатысушыларға кездесудің күн тәртібін таныстырып, ТДМ 5-мақсаты — «Гендерлік теңдікті қамтамасыз ету және барлық әйелдер мен қыздардың құқықтарын кеңейту» — тұрақты дамудың іргетасы екенін атап өтті.
Бақтыярова С. есімді студент өз баяндамасында әлемдегі гендерлік теңдік ахуалын сипаттап берді. 2023 жылғы Global Gender Gap Report деректері бойынша гендерлік теңдік деңгейі ең жоғары елдер қатарында Исландия, Норвегия, Финляндия, Жаңа Зеландия және Швеция аталды. ТМД елдерінің ішінде Беларусь, Армения және Украина жоғары орындарға ие болды. Қазақстан 146 елдің ішінде 62-орынды иеленіп, 2022 жылмен салыстырғанда позициясын жақсартты.
Гендерлік теңдік индексі төрт негізгі көрсеткіш бойынша есептеледі: экономикалық қатысу және мансаптық мүмкіндіктер, білім беру, денсаулық сақтау және өмір сүру деңгейі, саяси құқықтар мен өкілдік. Дегенмен, баяндамашы Алжир, Чад және Ауғанстан сияқты елдерде әйелдердің жағдайы өте төмен екенін де атап өтті.
Абдулина А.Б. өз сөзінде Қазақстандағы өзгерістерге тоқталды. 2009 жылы елімізде «Ерлер мен әйелдердің тең құқықтары мен тең мүмкіндіктерінің мемлекеттік кепілдіктері туралы» заң қабылданды. Соңғы жылдары гендерлік саясат айтарлықтай белсенділікке ие бола бастады. Аталған өзгерістерге:
- әйелдерге тыйым салынған мамандықтар тізімінің жойылуы,  
- Парламентте әйелдерге, жастарға және мүмкіндігі шектеулі жандарға 30% квота енгізу,  
- тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күрес шараларын күшейту,  
- жалғызбасты әкелерге икемді жұмыс формаларын ұсыну,  
- гендерлік және мемлекеттік саясат стратегияларын әзірлеу кіреді.

Розметов Р. есімді студент Түрікменстандағы жағдайға тоқталып, қоғамдағы әйел рөлі туралы дәстүрлі стереотиптердің гендерлік теңдікті ілгерілетуде басты кедергі болып отырғанын айтты.
Кездесу соңында Тұрақты дамудың 17 мақсаты кеңінен талқыланды. Қатысушылар гендерлік теңдік – әділетті, инклюзивті және тұрақты қоғам құрудың негізі екенін атап өтіп, бұл бағыттағы жетістік жастардың белсенділігі мен ақпараттануы арқылы жүзеге асатынына сенім білдірді.