"Айқын" республикалық қоғамдық-саяси күнделікті газет

25.12.12.

Талғат МЕКЕБАЕВ, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ қызметкерлерінің «Парасат» кәсіподағының төрағасы: Кәсіподақтың негізгі міндеті - өз мүшелерінің мүддесін қорғау

- Талғат мырза, кез келген мекеме немесе ұйымның әлеуметтік жауапкершілігі болатыны аян. Осы ретте әңгімемізді еліміздегі әлеуметтік жауапкершілік һәм әріптестік жөнінен бастасақ...

- Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы На­зарбаев Қазақстан халқына арналған «Қазақстанның әлеуметтік жаң­ғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы­на қарай 20 қадам» атты ма­қаласында - «Барлық жұмыс мемле­кеттің, бизнес пен азаматтың өзара тығыз іс-қимылы негізінде құрылуы тиіс. Бұл жерде биліктің міндеті - мем­лекет, қоғам мен жеке адам мүддесінің рационалды тепе-теңдігін қамтама­сыз ету. Шынайы әділеттілік дегеніміз, мі­­не, осы. Әлеуметтік әріптестікті белсенді дамыту, елдің мемлекеттік емес секто­рын, бірінші кезекте, әлеуметтік сала­ны жаңғыртуға қатысуын кеңейту үшін жағдай жасау маңызды» деп атап көр­сетті. Одан әрі сонау 1993 жылы қа­был­данған «Кәсіптік одақтар ту­ралы» заң мәтінінде әлеуметтік әріптестік туралы, ұжымдық шарттарды жасау мен орын­дау тетіктері туралы түсінік жоқ бол­ғандығына баса назар аудар­­ды. Елбасы осылайша Қазақстандағы кәсіподақ институттары еңбек даулары­ның ал­дын алу және шешудің тиімді құрал­да­ры ретінде өз міндеттерін әр кездері толық әрі дұрыс атқара алмай келе жатқандығының басты себебін дәл көрсете білді. Бүгінде әрбір мекеме әлеуметтік жауапкершілік пен әлеу­меттік әріптестікке баса көңіл бөліп, серпінді жұмыстар атқаруда. Әлеу­меттік жетістіктерді нәтижелі жүзеге асыру міндеті - кәсіподақтар жұмы­сына да жаңа серпін бергенді­гін атап өтуге тиіспіз. Республика Үкі­меті 2012 жылға кәсіподақтарға арналған заң шығару мәселелерін кешенді түр­де талдаудан өткізіп, жаңа заң жобасын дайындау мен оған өзгертулер енгізу­де. Аталған заң болашақта еліміздің әлеуметтік-құқықтық тұрғыдан да­муының негізгі тетіктерінің бірі бо­латындығына сеніміміз мол. Еліміз­дің дамуындағы қол жеткізілген жетістік­тер мен оң өзгерістер университет ұжы­мын шығармашылық еңбекте, қазақ­стандықтардың жас буынын тәрбиелеу мен білім беру ісінде жаңа табыстарға қол жеткізуге шабыттандырып отыр.
- Еліміздегі бірегей университет - әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық универ­ситетінің әлеуметтік серіктестік қағи­далары негізінде қандай жұмыстар атқарылады?
- ҚазҰУ-дегі әлеуметтік серіктес­тік қағидасын іске асыру формалары не­гізінен қоғамдық-кәсіби кеңестер және қоғамдық комиссия түрінде құрылған. Университеттік деңгейде бұл - Ақсақалдар кеңесі, Гуманита­риландыру кеңесі, Имидждік саясат кеңесі, Ақпараттық технологиялар кеңесі, факультеттердегі этика жөнін­дегі кеңестердің жұмыстары негізінде атқарылып келеді. Сонымен қатар куратор-эдвайзерлер кеңесі, оқу-әдіс­темелік бюро сияқты қоғамдық-кә­сіби кеңестер қызметі де орасан зор тәжірибе жинақтаған. Осылайша әлеуметтік серіктестік қағидаларын жүзеге асыруда әл-Фараби атындағы ҚазҰУ қызметкерлерінің «Парасат» кәсіподақ ұйымы, «Сұңқар» студенттер кәсіподағы, ҚазҰУ әйелдер одағы тә­­різді қоғамдық ұйымдар белсенді қызмет атқарып отыр.
Кәсіподақтың негізгі міндеттері - өз мүшелерінің кәсіби, еңбек, әлеумет­тік-экономикалық құқықтарын және мүдделерін қорғау. Бұл - жұмыскерлер­дің лайықты жалақысы, еңбекақы тө­леу жүйелерін жетілдіру арқылы тұрмыс деңгейін көтеру, еңбек және тұрмыс жағдайын жақсарту, жұмыскерлердің еңбегі мен денсаулығын қорғау, жұмыс орнының сақталуымен байланысты мәселелерді шешу, мүгедектерге, еңбек ардагерлеріне көмек көрсету. Жұмыс беруші мен еңбек ұжымының арасын­да бекітілген Ұжымдық келісімшарт­та жұмыс берушінің жұмыскер алдында­ғы нақты міндеттері жазылған. Жаңа шартта әкімшілік жұмыскерлердің емделуіне және денсаулығын жақсар­туға байланысты шараларды қаржы­ландыруға арналған қосымша қара­жат бөлу арқылы кәсіподаққа көмек көрсетеді.
- «Парасат» кәсіподағы университет қызметкерлеріне тікелей бағыттал­ған. Кәсіподақтың негізгі міндеттері мен мақсаттары қандай? Нақты қандай іс-шараларға көңіл бөлінеді?
- «Парасат» кәсіподағы мен уни­верситет басшылығы арасындағы әлеуметтік серіктестік қағидалары не­гізінде жүзеге асырылған нақты істер бүгінде өз нәтижесін беруде. Мәсе­лен, өткен жылғы оқу жылының аяғын­да университет ректоры Ғ.Мұтановтың қолдауымен осы оқу ордасы қызмет­керлері балаларының оқу төлемақы­сына жеңілдік жасау туралы шешім қабылданды. Нәтижесінде, кәсіп­одақ комитеті құрылымдық бөлімшелері­­нің тікелей ұйымдастыруымен универси­тет қызметкерлері 15% жеңілдікке қол жеткізді. Кәсіподақтың тікелей бас­тамасының нәтижесінде университет­те көптен бері қордаланып келе жатқан автотұрақ мәселесі де оңтайлы шеші­­мін тапты. Барлығы 450 автокөлікке арнал­ған екі автотұрақ іске қосылды. Айта кетерлік бір жағдай, студенттік кәсіподақ та бұл мәселеден шет қалған жоқ. Студенттердің ұсынысымен олар­ға арналған жеке автотұрақ қарасты­рылды.
Кәсіподақ балаларға арналған ме­рекелік шараларға үлкен мән бе­реді. Жаңа жылда қызметкерлердің бала­ларына берілетін сыйлықтарды то­лығымен бақылау жасап, таратып оты­рады. Кәсіподақтың маңызды жұмыстарының бірі - студенттердің кәсіподағымен бірлесіп жұмыс жа­сауы. Әрине, кәсіпорын мәдени шара­ларды ұйымдастырудан тыс қалмайды.
Елбасы Н.Назарбаев атап көр­сеткендей, әлеуметтік саланы жаңғыр­туда табысқа жетудің басты кілті ынталандыру болып табылады Уни­верситетте жұмыскерлердің еңбегін дұрыс бағалау қағидасымен жүргі­зіледі. Бұл - рейтинг жүйесі. Әр жұ­мысшы істеген жұмысының қорытын­дысына қарай марапатталады. Бұл мұғалімдердің жыл сайын өз еңбек көрсеткішін көтеруге ынталандырады.
Сондықтан бүгінгі таңда әл-Фара­би атындағы ҚазҰУ-дың мақсаты - мемлекеттік саясатта инновациялық дамуды жүзеге асырып, әлемдік дең­гейдегі зерттеу университеттерінің қатарына кіру. Бұл бағыттағы қол жеткізген табыстар мен жетістіктері­­міз университет ұжымын еліміздің әлеуметтік жаңғыру жолындағы мін­деттерін табысты жүзеге асыруға жұ­мылдырып отыр.
Спортпен шұғылдану, белсенді демалу үшін үлкен көңіл бөлінеді. Әр жыл сайын денешынықтыру кафед­расымен кәсіподақ бірлесіп «Денсау­лық» атауымен спартакиада өткізеді. «Парасат» кәсіпорны екінші жыл
Наурыз мейрамы қарсаңында уни­верситетте «Тазалық аптасы» байқауын өткізіп, ең жақсы факультет, кафедра, корпус, бөлім, жатақхана арасында таңдау жасалынды.
- Қазақ Ұлттық университеті - Орталық Азиядағы ең беделді уни­верситеттердің қатарына енетіні белгілі. Осы ретте халықаралық талаптарға сай бағыттағы кәсіподақтың қызме­тіне тоқталсаңыз...
- Халықаралық талаптарға сай бағыттағы нәтижелі жұмысты жолға қоя білген «Парасат» кәсіподағы өз мүшелеріне толыққанды қолдау көр­сетуді жалғастыруда. Университетте түрлі бағыттағы әлеуметтік маңызы бар нысандардың барлығында студенттер мен қызметкерлердің колдануына мүмкіндік жасалған. Еліміздің дағда­рыс жағдайына қарамастан экономикалық өсу жолын сақтап қалғандығының бір көрінісін ҚазҰУ-дан көруге болады. Мәселен, әлемде күн санап жұмыс­сыз­дар саны артып жатқан алмағайып заманда университетте 270 жаңа жұмыс орындары іске қосылды. Әлеуметтік салаға тағайындалған нысандарын ұстау шығыны - 618,7 млн теңгені құ­райды.
Өндірісті ұйымдастыруда ең маңыз­ды қағидаттардың бірі - қауіпсіз және зарарсыз еңбек жағдайын жасау. Ең­бекті қорғауды басқару - бұл керекті техникалық, санитарлық-гигиеналық және емдеу-профилактикалық шара­ларды ұйымдастыру, қауіпсіздікті қам­сыздандыру, денсаулықты сақтау мен жұмысқа қабілеттілікті арттыру. Ең­бек­ті қорғауды басқару келесі шаралар бойынша іске асады: еңбек жағдайы­ның баға параметрін, мақсат-міндеттің қойылуын қалыптастыру, бағдарлама­лар құру, бағдарламаларды жедел бас­қару, бағдарламаларды жүзеге асыру нәтижесінің бағасын және ынталан­дыруды атқарушы болып саналады.
- Жасыратыны жоқ, баспана мә­се­лесі - еліміздегі өткір мәселелердің бірі. Әсіресе, ұстаздар қауымы баспа­наның жоқтығынан зардап шегуде. Қазақ Ұлттық университетінің қыз­меткерле­рі бұл мәселені қалай шешуде?
- Бүгінгі күні ең басты әлеуметтік мәселелердің бірі - баспана мәселесі екендігі баршаға белгілі. Университет қызметкерлерінің тұрғын үй мәселе­лері үлестік құрылыс ұстанымы негізінде шешімін тапты. «Ақкент» тұрғын үй кешенінен университет қызметкерлеріне 118 пәтер берілді, әр шаршы метрі университеттің қолдауымен 350 АҚШ долларын құрайды, ал 7 қызметкер жеңілдетілген ипотека алды. Бұл оқиға ҚазҰУ тарихында сонау Ө.Жолдасбеков ректор болып тұрған кезеңнен бергі жүзеге асырылған елеулі оқиға болды.
- Сонымен қатар студенттерге де қандай да бір әлеуметтік көмек көрсеті­летін шығар?
- Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да студенттерге жан-жақты әлеуметтік қолдау мен көмек көрсетіліп келеді. Бұл әлеуметтік тұрғыдан қолдауды қажет ететін топқа жататын студенттердің барлық категориялары үшін оқу ақы­сын төлеудегі жеңілдіктерден бастап, материалдық, тегін медициналық кө­мек көрсету, жатақханамен қамтамасыз ету, санаторийлық-курорттық ем қа­былдау мен демалуды ұйымдастыру және студенттерді жұмыс орындары­мен қамтамасыз етуге дейінгі аралық­ты қамтиды. Студенттік өзін-өзі бас­қару ұйымдарының әлеуметтік се­­рік­­тестік бағдарламасы қабылданған. Аталған бағдарламаның аясында 100-ден астам студенттік әлеуметтік жобалар жүзеге асырылды. Студент­тер жалпы сомасы 5,5 млн теңге көлемінде грант ұтып алды және 9,8 млн теңге көлемінде демеушілер көмегіне ие бол­ды. Еріктілер бағдарламасы бойын­ша студенттердің халықаралық тәжіри­бе алмасуы ұйымдастырылды.
- Бұдан бөлек, қызметкерлерге көрсетілер әлеуметтік көмектер бар ма?
- Мәселен, бір қызметкердің әлеуметтік жиынтығы жылына 200 мың теңгенің үстінде. Биылғы жылы қызметкерлерді әлеуметтік қолдау мақ­сатында үстеме ақыларға және өтем­ақыларға арнайы қаржы бөлін­ді.
2012 жылы кәсіподақ мүшелеріне ма­териалдық көмек көрсету үшін, са­наторийлық-курорттық ем алу үшін де арнайы қаржы бөлініп отыр. Соны­мен қатар мыңнан астам қызметкер Ыс­тықкөл жағасындағы спорттық-сауықтыру лагеріне жеңілдігі бар жолдамалармен жіберілді. Универси­тет ұрпақтар сабақтастығымен, дәстүр­лерінің беріктігімен даңқты. Сондық­тан университет ардагерлері де қaмқорлықтан тыс қалған емес. Уни­верси­тет түлектері мен серіктестері де ғылым мен білім ордасында орын алып отырған оң өзгерістерден шет қалмайды.
- «Парасат» кәсіподағының алға қойған мақсаттары мен міндеттері қандай?
- Ғылым мен білім беру саласын­дағы міндеттерді табысты шешіп келе жатқан университет ұжымы алдында әлеуметтік бағыттағы дамуды да жал­ғастыру міндеттері тұр. Сондықтан болашақта жаңа медициналық орта­лық салу, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ қызметкерлеріне арналған жеңілдік­пен тұрғын үй алу, Ыстықкөл жаға­сындағы сауықтыру аймағының ма­териалдық-техникалық базасын ны­­ғайту тәрізді маңызды мәселелер­дің оңтайлы шешім табу күн тәртібінде тұр.
- Әңгімеңізге рақмет.
Сұхбаттасқан
Ермахан ШАЙХЫҰЛЫ