"Айқын" республикалық қоғамдық-саяси күнделікті газет

Елбасының бағдарламасын жүзеге асыру жолдары әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің ректоры Ғ.Мұтановтың басшылығымен тарих, археология және этнология факуль­тетін­де талқыланды. Іс-шараға атал­мыш факультет ұстаздары және басқа да жоғары оқу орындарының тарихшы ұстаздары қатысты.
Тарихшы ғалымдар Қазақстан та­рихы пәнін оқыту барысындағы маңыз­ды мәселелер мен Қазақстан та­рихы ғылымының бүгіні мен бола­ша­ғын талқылады. Іс-шара барысында ҚазҰУ-дың тарих, археология және этнология факультетінің Қазақстан тарихы кафедрасының меңгерушісі Талас Омарбеков Елбасының оқу құ­ралдарына сараптама жасау тап­сыр­ма­сына сәйкес, кафедра ғалымдарының жоғары оқу орындарына арналған Қазақстан тарихынан 12 автордың оқу­лықтарына жасаған сараптама қо­рытындыларымен таныстырды. Қа­рал­ған мәселелердің негізгісі - тарих пәніне қатысы жоқ факуль­теттердегі Қазақстан тарихынан қабыл­данатын емтиханды 3-курсқа ауыстыру мәселесі болды. Жиналған ғалымдар бұл мә­селеге өз қарсылықтарын білдіріп, қаулы қабылдады. Егер мемлекеттік емтихан 3-курсқа ауыстырылған жағ­дайда, біріншіден, тарихшы ұстаздар­дың оқу жүктемесі қысқарады, екін­шіден, жұмыссыз қалған тарихшылар мамандықтарын өзгертуге мәжбүр болады. Бұл жағдай тарих ғылымының дағдарысына алып келері сөзсіз. Сонымен қатар отырысқа қатысқан тарихшылар елімізде 140-қа тарта ұлт өкілдерінің өмір сүретінін ескере отырып, Қазақстан тарихы пәнін ЖОО-да оқыту міндетті және бұл пән ЖОО-ның қабырғасын аттаған сәттен басталғаны жөн деп шешті.
Тарих ғылымы арқылы ұлттық құн­дылықтар жүйесінің ұрпақтан- ұрпаққа берілетінін ұмытпағанымыз жөн. Бүгінгі таңда ұрпақ алдында: «Қазақстан -2030» бағдарламасын­дағы. Ұлттың болашағы - тәуелсіз мемлекетіміздің ертеңгі ұрпағының рухани байлығы, мәдениеті, санасы, ұлттық ойлау қабілеті мен біліміне, іскерлігіне байланысты. Егеменді еліміздің білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін жасалынып жатқан талпыныстар оқытудың әртүрлі әдіс-тәсіл­дерін қолдана отырып, терең бі­лімді, ізденімпаз, барлық іс-әрекетінде шығармашылық әрекетті ұстанатын, сол тұрғыда өз болмысын таныта ала­тын жеке тұлғаны қалыптастыру ісіне ерекше мән берілуде. Дарынды, білімді жастар ғана егеменді еліміздің ертеңін баянды етіп, қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуына үлес қоса алады. Сондықтан студенттер оқы­ту­шы берген білім мен тәжірибе тағы­лымдарын игеріп қана қоймай, оны әрі қарай өзінің белсенді, нысаналы, зерделі танымдық іс-әрекетімен сабақтастыра жалғастырып, өзін-өзі әрқашанда дамытуының нәтижесінде жаңа заманның зиялысы, өз маман­ды­ғының шебері бола алады. Тәуелсіздік жылдары тарих ғылымы саласында орын алған өзгерістер халықтың ұлт­тық санасына үлкен әсерін тигізді. Ұлт­тық сананың өсуімен бір мезгілде халық­тың өткен тарихқа деген қызы­ғушылығы артты. Бұл жағдай жылдан-жылға айқын байқалуда. Сондықтан ЖОО қабырғасын аттаған студент­тердің Қазақстан тарихын 1-курстың алғашқы семестрінде оқығаны өте дұрыс деп санаймыз.
Бүгінгі таңда әртүрлі контрмә­де­ниеттік жастар ұйымының көбейіп бара жатқанын ескерсек, ұлттық мә­дениет құндылықтарын дәріптеуші құрал ретінде «Қазақстан тарихы» пә­нінің рөлі зор. Өйткені статистикалық мәліметтерге жүгінсек, мемлекеттік тәртіпке қарсы жастар ұйымы құрамын негізінен, 14-18 жас аралығындағы жастар құрайды екен. Жоғары оқу орындарында оқу үрдісі барысында студенттерді тәрбиелеу жұмысы бірге жүргізіледі. Бұл бағытта да тарих ғы­лымының қосатын үлесі ауқымды. Өйт­кені ұлттық тарихты, ұлттық баға­лық­тарды оқыту барысында жастардың ұлттық санасының өркендеуі сөзсіз.
«Қазақстан тарихы» пәнін оқу ба­ры­сында студент өзін тарихи-мәдени контекстің ажырамас бөлшегі ретінде сезініп, өркениет кеңістігіндегі бағы­тын анықтайды. Сонымен қатар «Қа­зақстан тарихы» курсын оқу барысында студенттің тарихи ой тұжырымдауы дамиды. Студент өткен тарихты сол дәуірдің бағалықтары, идеологиясы негізінде түсініп, бүгінгі көзқарас тұр­ғысынан жаңаша баға беруді үйренеді. Бұл бағытта да Қазақ Ұлттық универ­си­тетінің тарих факультетінің ұстаз­дары қажымай еңбектенуде. Бүгінгі таңда тек «Қазақстан тарихы» кафедра­сының жанында 4 тарихи үйірме жұмыс жасайды. Үйірме жетекшілері­нің ұйымдастыруымен апта сайын тәрбиелік мәні зор іс-шаралар жүзеге асырылуда. Атап айтқанда, құрамы негізінен, журналистика факультетінің 1-курс студенттерінен тұратын «Жас та­рихшы» үйірмесі оқу жылы бастал­ғаннан бері тіл мейрамына орай, діни экстремизммен күреске бағытталған, Президент күніне орай тағы басқа мерекелерге байланысты іс-шаралар ұйымдастырды. Бұл іс-шаралардың, біріншіден, тәрбиелік мәні зор, екін­шіден, жастардың ұйымшылдығын, Отанына деген сүйіспеншілігін арт­ты­рады.
«Қазақстан тарихы» - гумани­тар­лық пән. Сондықтан дәріс оқудың өзі өнер десек, қателеспейміз. Антикалық дәуір­де тарихқа өнер ретінде қарап, тарихты қолдаушы Клио есімді құдайға та­бынған. Қазақтың ұлттық фолькло­рында да сөз өнеріне үлкен мән беріл­гені белгілі. «Сөз - өнер атасы» деп, шешендік өнерге тәрбиелік мән беріп, ұлы бабаларымыздың шешендік өне­рін үлгі тұтқан халықпыз. Соған орай өзге факультеттерде тарих пәніне ора­тор­­лық өнерді уағыздаушы құрал ре­тінде де қарағанымыз жөн.
Ұлттық сана мен ұлттық тарих - ты­ғыз байланыстағы ұғымдар. Ұлттың та­рихын білетін адамның ұлттық са­насы да жоғары болады. Бабаларымыз «жеті атасын білмеген жетім» деп, та­рихи санаға зор мән берген болатын.

Самал САРЖАНОВА,
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың тарих факультеті
«Қазақстан тарихы» кафедрасының аға оқытушысы,
Алматы