Ташкент мемлекеттік заң университетінің «Халықаралық құқық және адам құқығы» кафедрасының профессоры, з.ғ.д. М.А.Рахимовамен кездесу

2024 жылғы 2 сәуірде әл-Фараби атындағы ҚазҰУ халықаралық қатынастар факультетінің халықаралық құқық кафедрасында ТДМ №5 «Гендерлік теңдік», сондай-ақ ТДМ №10 «Теңсіздікті азайту» іске асыру шеңберінде Ташкент мемлекеттік заң университетінің «Халықаралық құқық және адам құқығы» кафедрасының профессоры, з.ғ.д. М.А.Рахимовамен кездесу ұйымдастырды.

Кездесу барысында Орталық Азия елдеріндегі гендерлік теңдік мәселелері талқыланды.

Профессор М.А. Рахимова Жаңа Өзбекстанның мемлекеттік саясатының басым бағыттарының бірі гендерлік теңдікке қол жеткізу, әйелдердің құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету, олардың қоғамдық және мемлекеттік өмірдегі рөлін күшейту болып табылатынын атап өтіп, Өзбекстан Республикасының гендерлік құқықтарды іске асыру тәжірибесі туралы ақпаратпен бөлісті.

Өзбекстанның 2030 жылға дейінгі кезеңге арналған Орнықты даму саласындағы күн тәртібін орындау шеңберінде әйелдердің құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету жөніндегі тәжірибесі туралы айта отырып, проф. М.А. Рахимова Өзбекстан Республикасында осы салада байқалатын үрдістер мемлекеттік биліктің ең жоғары деңгейлерінде әйелдердің өкілдігін кеңейтудің, гендерлік теңсіздікті жоюдың жалпы әлемдік процестеріне сәйкес келетінін атап өтті, парламентте, үкіметте және сот билігінде олардың санын көбейту. Мысалы, Өзбекстан тарихында алғаш рет 2021 жылдың қаңтарында Ұлттық парламенттердегі әйелдердің әлемдік үлесі төрттен бір бөлігін – 25,5% құрады. 2019 жылдың соңында парламентке сайлау қорытындысы бойынша Олий Мажлис заң шығару палатасы депутаттарының үлесі 32%, Сенатта 25%. құрады. Өзбекстан әйелдерді кемсітушілік пен қысымның кез келген түрінен құқықтық, әлеуметтік және экономикалық қорғауды көздейтін барлық негізгі халықаралық шарттарға қосылды. Гендерлік бағдарланған заңдар қабылданды, мысалы, «әйелдер мен ерлер үшін тең құқықтар мен мүмкіндіктердің кепілдіктері туралы», «әйелдерді қысымшылық пен зорлық-зомбылықтан қорғау туралы», «азаматтардың репродуктивті денсаулығын қорғау туралы», «отбасы кодексінің 15-бабына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» және т. б.

Өз кезегінде, ҚазҰУ халықаралық құқық кафедрасының оқытушылары Орталық Азия елдері арасында Қазақстан Республикасы Гендерлік теңдік саласындағы прогресс бойынша көшбасшы болып табылатынын атап өтті. Қазақстан 146 ел арасындағы гендерлік теңдікті бағалау үшін әзірленген 2022 жылғы Жаһандық гендерлік алшақтық индексінде 65-ші орынға ие болып, 15-ші орынға көтерілді.

Ел білім берудегі гендерлік алшақтықты жойды, экономикалық мүмкіндіктер мен жалақы теңдігінің жақсарғанын көрсетті, сондай-ақ басшылық лауазымдардағы әйелдер үлесінің артуы байқалады. Қазақстан Республикасында гендерлік саясатты іске асыру шеңберінде қоғамдық өмірдің барлық салаларында ерлер мен әйелдердің әлеуметтік теңдігі қажеттілігі қоғамдық санада қалыптасады. Жоғарыда айтылғандар қоғамдық сананы түбегейлі өзгерту, гендерлік стереотиптерді жою, бір жыныстың екіншісінен басымдылығы мен үстемдігі идеясымен байланысты алалаушылық пен алалаушылық үшін жасалады. Нәтижесінде ерлер мен әйелдердің өмірлік тәжірибелерінің бірегейлігін ескере отырып, құқықтар мен мүмкіндіктердің гендерлік теңдігі қағидатына негізделген гендерлік өзін-өзі танудың және гендерлік мінез-құлық түрлерінің жаңа үлгілері қалыптасады.