Шәкірттеріне шабыт сыйлайтын ғалым

Өмірі мен қызметі білім мен өрлеудің жаңа көкжиегіне жол ашқан көрнекті ғалым, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Серік Оспановтың туғанына биыл 85 жыл толып отыр.

Серік Сәрсенғалиұлы білім мен ғылымға құрметпен қа­рай­тын отбасында дүниеге кел­ген. Оның ғылымға деген құш­тарлығы ерте жастан, ма­тематика мен физиканы ерек­ше ынтамен оқи бастаған кез­де басталды. 1956 жылы орта мектепті үздік бітірген соң, ҚазМУ-дың физика-мате­ма­ти­калық факультетінің матема­ти­ка бөліміне оқуға түсті. 1961 жы­лы университетті тамам­дап, Есептік математика ка­фе­дра­сы­ның Есептік машиналар ла­бораториясында жұмысқа қал­­ды. Одан кейінгі ғы­лы­ми-педагогикалық қызметі ҚазҰУ-мен байланысты болды. 1963-65 жж. КСРО Ғылым ака­­­­де­­мия­­сының Сібірлік бө­лімінде тәжірибе жинақтаудан өтті (Новосибирск қ.). Мұнда эко­номикалық тапсырмаларды математикалық модельдеуге маманданды.

Оспанов әрқашан жаңа­лық­қа, терең білімге ұмтылды. Оның математика және эконо­мика саласындағы жұмысы шығармашылық пен ғылыми әдістеменің революциялық кон­цепцияларының үлгісі бол­ды. Ғалымның жұмысы диффе­рен­циалдық теңдеулер тео­рия­сынан бастап, ма­тема­тикадағы эко­номиканың іргелі принцип­теріне дейінгі көптеген та­қы­рыптарды қамтиды.

1972 ж. кандидаттық дис­сер­тациясын физика-мате­ма­тика ғылымдары бойынша экономика-математикалық мо­дельдерді қалыптастыру және талдау мәселесі бойынша қорғады. Дискретті құрылым­дарды талдау үшін дис­сер­тацияға енгізілген иерар­хия­лық жүйе бүгінде байланыс желілері инфрақұрылымының бағалау мәселелерін зерттеуге қолданылуда.

1996 ж. физика-матема­ти­калық ғылымдар докторы ғы­лыми атағын алу үшін «При­менение вычислительных сред­ств математического мо­делирования и математических методов в экономических сис­темах» тақырыбы бойынша докторлық диссертациясын корғады.

1992-96 жж. С.Оспанов ҚР Экономика министрлігінің Эко­номика және нарықтық қа­ты­настар ҒЗИ директорының ғылым бойынша орынбасары қызметін атқара жүріп, ҚазМУ-дың доценті қызметін де біріктіре білді.

1996-2011 жылдары Макро-микроэкономика кафедра­сы­ның профессоры болып жұмыс істеді. С.Оспановтың ғылыми-педагогикалық қызметінің бейіні кафедрада матема­ти­калық әдістер мен компью­тер­лік технологияларды пайда­ла­на отырып, экономикалық есеп­терді талдай алатын ма­мандарды даярлауға бағыт­тал­ған жаңа «Экономикалық кибернетика» мамандығының ашылуына ықпал етті. 2011/12 оқу жылынан бастап Эко­но­мика кафедрасының жетекші профессоры.

Экологиялық және экономи­ка­лық процестерді модельдеу мәселесі – С.Оспановтың ғы­лыми зерттеуінің негізгі та­қы­рыбы.

Халық ағарту саласында С.Ос­панов қазақ мектептерінің оқу бағдарламасына инфор­ма­тика негіздерін енгізуге ықпал етудегі жаңашыл бастама­ла­рымен танымал. Мәселен, 1986/87 оқу жылында жалпы білім беретін мектептерге ар­налған информатика және есеп­теуіш техника оқулық­та­рының жетіспеуіне байланысты ол «Информатикадан он сабақ» атты телелекция топтамасын республикалық теледидардан қазақ тілінде оқыды. Орта мек­тептерге арналған инфор­ма­тикадан бірнеше оқулықты аударушылардың бірі.

1998 жылы «Информатика және информатика негіздері» оқулығы мектептерді ақпарат­тан­дырудың жаңа мемлекеттік стратегиясы аясында «Рауан» баспасынан үлкен тиражбен жарық көрді.

Серік Сәрсенғалиұлы ғы­лыми қызметімен қатар, жас ғалымдарды тәрбиелеу мен тәлімгерлік етуге әрқашан үл­кен мән береді. Шәкірттері оның білім беруге құмарлығын және ғылымдағы жаңа жолды ашуға шабыттандыра білу қабілетін атап өтеді.

Ол көптеген ғылыми еңбек­тер­­дің авторы ғана емес, соны­мен қатар саналы ғұмырын білім беруге, болашақ ғылыми ұрпақты қалыптастыруға арна­ды.

Оспановтың ғылыми жетек­ші­лігімен үш кандидаттық дис­сертация және бес PhD док­торлығы қорғалған. Ол «ҚазКСР халықтық білім беру үздігі» төсбелгісімен, ғылымда математикалық модельдеу са­ласындағы жетістіктері үшін Халықаралық Кэмбридж био­гра­фиялық орталығының күміс медалімен марапатталған. 2009 жылы «Әл-Фараби атын­дағы ҚазҰУ-ға сіңірген еңбегі үшін» күміс медалін омырауына тақты, университеттің Ақса­қал­дар кеңесінің мүшесі.

Профессор Серік Сәрсен­ға­лиұлын 85 жасқа толған ме­рей­тойымен құттықтап, ғы­лымға, білімге қосқан зор үлесі және ғалымдардың жаңа буы­нына шабыт бергені үшін алғыс ай­тамыз.

Ғалия ДӘУЛИЕВА,

Экономика кафедрасының меңгерушісі, э.ғ.к.

Салтанат ҚОНДЫБАЕВА,

 Экономика кафедрасының аға оқытушысы, РһD