Мамандар бәсекелестікке қабілетті болуы тиіс

Еліміздегі Жаңа мамандықтар мен құзыреттер атласының мамандық катологтарының өзгертілуі за­манауи жоғары оқу орындарына тиісінше бәсе­ке­лестікке қабілетті болуды талап етеді. Осы орай­да, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың заң фа­куль­теті бәсекеге қабілеттілігін қалай жетілдіргені аб­зал? Заң­гер мамандығын даярлау бойынша мемле­кет­тік органдар мен ұйым-мекемелермен тиісінше ке­лісім­шарт­тар жасалып, білім алушылардың ал­ған тео­рия­лық білімін практикада шыңдап жетіл­ді­румен қоса, арнайы аудиториялар мен лабо­ра­торияларда дайындықтарын жетілдіруде. 

Дегенмен заман ағымы­нан қалмау үшін және ғы­лыми-зерттеу университеті мәртебесіне сай даму үшін, біздіңше, гуманитарлық са­ладағы дипломдық жұмыс пен жоба және магистрлік дис­сертацияны жазу бо­йын­ша қойылатын ішкі ере­же­лерді қайта қарау керек.

Біздіңше, қолданыстағы және ұсынылып отырған ма­гистрлік диссертация жазу бойынша нұсқаулық қазіргі жұмыс берушілердің сұраныстарын қанағат­тан­ды­ра алмайды. Магис­трант­тардың жобасы мен диссертациясы қазіргі ғы­лы­ми талаптар, сұраныспен бірге жүруі қажет. Негізінен, қоғамда ғылыми зерттеу­лер мен болжаулар, ғылыми жұмыстар тәжірибеге қа­ра­ғанда оқ бойы алда жүру керек. Ал бізде, керісінше, әлі күнге ескі стандарттан шы­ға алмай келеміз. Нәти­же­сін­де білім алушы­ла­ры­мыз не ғылыми жобаларға қатыса алмайды, не ғылыми жұмыстар жаза алмай отыр­ғаны шындық. Сон­дық­тан біздің ұсынысымыз ес­ке­рілетін болса, онда зерт­теу университетінің та­ла­бы мен жұмыс беру­ші­лердің сұра­ны­сын қанағат­тан­дыра ала­тын­дай ғылыми жасампаз мамандарды да­яр­лап шы­ға­руда өзінің кө­мегін тигі­зе­тініне сеніміміз мол.

Біздің ұсынысымыз бо­йын­ша, біріншіден, «Ұлттық мем­лекеттік ғылыми-техни­ка­лық сараптама орталығы» АҚ автоматтандырылған ақ­параттық жүйесіндегі (бұдан әрі – «ҰМҒТСО» АҚ ААЖ) интернет-ресурсында орналастырған «Ғылыми және (немесе) ғылыми-тех­никалық жобалар бойынша гранттық қаржыландыруға арналған конкурс» жоба­ла­рындағы талаптарды зерт­теу университеттерінің бі­лім алушыларына енгізу. Магистрлік диссертация ор­нына «Ғылыми және (не­месе) ғылыми-техникалық жобалар бойынша гранттық қаржыландыруға арналған конкурс» жобаларындағы талаптарды енгізу арқылы магистрлік диссертацияны жазып қорғауды енгізсек нұр үстіне нұр болар еді. Осы аталған норманы уни­вер­ситеттің ішкі ережесіне ен­гізер болсақ, магис­трант­тар мен оның ғылыми жетекшілері мемлекеттің жүр­гізіп отырған ғылым жө­нінде саясаттан оның қан­дай бағытта сұранысы бар екенінен хабардар болып қана қоймай, сонымен қа­тар жас магистранттарды бо­лашақ ғылыми жоба­лар­ды даярлау мен оған қа­ты­суға көптеп тартуға да негіз болар еді. Өйткені ол гу­ма­нитарлық салада, оның ішінде заңгерлерге өте қажет-ақ. Екіншіден, прак­ти­калық, коммер­ция­лан­дыру тұрғысынан қарас­тыр­сақ, аса қажеттігі жоқ 80-100 беттік бітіру жұмыс­та­рын, диссертацияны жаз­ғанша, қоғамға қажетті әрі болашақта осы тақырып бо­йынша мемлекеттің сұ­ра­ныс бойынша өз пікірін ғылыми магистрлік зерттеу аясында қорғауға мүмкін­дік­тері бар. Осы арқылы уни­верситетіміздің қаржы­лық деңгейін, эндаумент қо­рының жұмысын да ұйым­дастыруды қайта пы­сықтауды қажет етеді.

Higher Education журна­лы­на бір жоба жазып шы­ғару арқылы магистрлік дис­сертацияны қорғау жа­йын­да да айтқым келеді. Journal of Higher Education ғылыми журналы Scopus мәліметтер базасына енгі­зіл­ген. Аталған журнал негі­зі­нен педагогикалық ба­ғыт­та болғанымен, оның ішінде мамандандырылған ар­на­йы бағыттар да өте көп. Higher Education журнал­да­ры әлемде көп таралған, сондықтан магистрант кез келгенін таңдауға құқылы, сол өз таңдауы арқылы ма­гистрлік тақырыбы аясында екі жыл ішінде бір мақала жариялап, сол ғылыми ма­қала негізінде өзінің дис­сер­тациялық зерттеу тақы­ры­бын қорғауы болмақ. Бұл дамыған елдердің бәріне тән оң тәжірибе. Көп елдер­де осы тәсіл докторанттарға да диссертация орнына қолданылады. Онда жур­нал­дың ғылыми процетилі ғана жоғары болды. Біз­дің­ше, бұл біздің ғылыми-зерттеу университеті атына тамаша мүмкіндік. Ғылыми жарияланымдарды да осы арқылы көтеруге болады. Бұл магистранттардың на­ғыз ғылыми мақала жазуы мен ғылыми жоба даяр­лау­да дағдылары қалыптасып, болашақта университетке ғана емес, ел ғылымының да­муына негіз болады деп ойлаймыз.

Баламалық ұстанымдар зерттеу университетінің бі­тіру жұмыстары бойынша ішкі ережеде тиісінше икем­ділік қарастырылмаған. Ал біздің ұсынып отырған өз­гертулерде баламалы тә­сіл­дер арқылы түлектердің ғылыми зерттеу алғышарты іспетті ғылыми ресми ма­қа­лаларды шығарып, сол бо­йын­­ша бітіруші жұ­мыс­та­рын қорғауды қарастыру ке­рек.

Үлгерімі GIP-і 3,00-ден тө­мен магистранттарға /ҒПБ/ және бір жылдық про­филді /ПБ/ бағыттар мен негізгі ма­мандығынан бөлек, бас­қа мамандықты бітіріп кел­ген бакалавриат студент­те­рі заңгерлік магистратураға түскен болса, онда оларға Higher Education журналда­рын­да бір мақала немесе РИНЦ журналдарында екі мақала шығарып, соның негізінде диссертациясын қорғауды ұсынамыз.

Жалпы, ұсынылған «Ма­гис­трлік диссертацияны (жо­баны) дайындау және қорғау бойынша әдіс­те­ме­лік нұсқаулар» жобасы тех­ни­калық мамандықтарға ар­­налып жасалғаны көрініп тұр. Сондықтан да гумани­тар­лық саланың ерекше­лік­терін ескере отырып, атал­ған талаптарды толық қайта қарап шығу керек.

Нұрмұхамед МЫРЗАТАЕВ,

PhD докторы, Азаматтық құқық және іс жүргізу, еңбек құқығы кафедрасы меңгерушісінің ғылыми-инновациялық жұмыс және халықаралық байланыстар жөніндегі орынбасары