Ғылымға қосқан еңбегі өлшеусіз

Есбол Жамалбеков 1934 жылы Оңтүстік Қазақстан об­лысының (қазіргі Түркістан) Түлкібас ауданы Кер­ше­тас ауылында өмірге келген. 1951 жылы С.Киров атын­да­ғы Қазақ мемлекеттік универ­си­теті биология-то­пы­рақтану факультетінің студенті атанды. 

1956 жылы университетті өте жақсы бітіріп, аспи­ран­ту­ра­ға түсті. 1965 жылдың ба­сында Е.Жамалбеков Қазақ ҒА топырақтану, ботаника және микробиология инсти­тутта­ры­ның біріктірілген Ғылыми ке­ңе­сінде «Мақтаарал кең­ша­рының топырақ-мелиоративтік жағдайлары және оны жақ­сарту жолдары» тақырыбында ауыл шаруашылығы ғылы­мы­ның кандидаты дәрежесіне диссертация қорғады. 1992 жылы Ашхабад қаласында Бү­кіл­одақтық шөл институтының Диссертациялық кеңесінде «Маң­ғыстау түбегінің жер ре­сурс­тарын экологиялық-ме­лио­ративтік бағалау, тиімді пай­далану және қорғау» та­қы­рыбында «Табиғатты қорғау және оның ресурстарын тиімді пайдалану» (қазір 25.00.36 – Геоэкология) мамандығы бо­йын­ша докторлық диссер­та­ция­сын жемісті қорғады. Ес­бол Үсімбекұлы география факультетінде 1991 жылдан бастап ғылыми жұмысты ұс­таздық қызметпен жал­ғас­ты­рып, факультетте қазақ бөлі­мі­нің ашылуына байланысты арнайы шақыртумен сабақ бере бастады. Алғашқы жыл­да­ры доцент, 1995 жылдан про­фессор қызметін атқарды. Кезінде өзі бітірген оқу ор­дасына ұстаздық ете бастаған кез­ден Есбол Үсімбекұлы сту­дент­тер мен магистранттарға екі тілде сабақ беріп, қазақ ті­лі­нің мемлекеттік тілге ай­на­луына үлес қосты. 1995 жылы Е.Жамалбековке ҚазМУ Ғылы­ми кеңесінің ұсынысымен Қа­зақ­стан жоғары аттестациялық комиссия шешімімен про­фес­сор ғылыми атағы берілді.

Е.Жамалбеков ҚазҰУ мен Қазақ ғылым академиясының География институты жа­нын­дағы біріккен «ОД 14А.01.37 – География» ғылымының док­тор­лық дәрежесін қорғау Дис­сертациялық кеңесінің «25.00.36 – Геоэкология» ма­ман­дығы бойынша мүшесі бол­ды. 2009 жылы универ­си­тетіміздің әлеуметтік тұрғыдан белсенді, сапалы мамандар даярлау ісіне қосқан үлесі үшін «Үздік оқытушы» атағы берілді. Білім және ғылым саласына қосқан айрықша үлесі үшін сол жылы Л.Гумилев атындағы Еу­ра­зия ұлттық университетінің арнайы медалімен мара­пат­талды. Е.Жамалбеков ака­де­мия президентінің Құрмет гра­мо­тасымен екі рет, ҚазКСР Бі­лім қоғамының, Қазақ та­биғат қорғау орталық қоға­мы­ның Құрмет грамоталарымен, 1970 жылы «Айбынды еңбегі үшін», 1984 жылы КСРО-ның Ха­лық шаруашылығы жетіс­тіктері көрмесінің қола, 1986 жылы «Еңбек ардагері», 2004 жылы «Тыңға – 50 жыл», «М.Ло­моносовқа – 300 жыл» ме­даль­дарымен және «ОҚО Түл­кібас ауданының құрметті аза­маты» белгісімен, «Үздік оқы­тушы» атағымен (2009) ма­рапатталды.

Әр адам өзінің туған жерін сүю – парыз. Көрнекті ғалым туған ауылынан ешқашан қол үзген жоқ. Шамасы жеткенше ауылдағы мектепке көмектесіп тұрды. Аудандағы барлық қоғамдық-саяси шараларға қа­тысты. Есбол Үсімбекұлының аты «Оңтүстік Қазақстан эн­цик­лопедиясына» (2015 ж.) еніп, «Ардақты ардагерлер мен билер» (2016 ж.) деп ата­латын кітапқа есімі жазылған. «Облысқа сіңірген еңбегі үшін» медалін кеудесіне тақты.

Өз еңбек жолында Е.Жа­мал­беков талай белеске шы­ғып, ұжымның, шәкірттері мен достарының құрметіне бө­лен­ді. Таңдаған ұстаздық жолын абы­роймен атқарды.

2021 жылы өмірден өткен, университеттің құрдасы, ұс­та­зы­мыз тірі болса, биыл 90 жас­қа келуші еді. Есбол Үсім­бек­ұлының жазып кеткен оқу­лықтарымен әлі де талай шә­кірттер білім мен ғылым жо­лында сусындайтыны анық. Оның еңбегі мен жеке басының қасиеттері тек өз отбасы үшін емес, шәкірттері, әріптестері, дос-жаран үшін де зор мақ­та­ныш.

Әтіргүл АҚАШОВА,

Әлім МЫЛҚАЙДАРОВ,

География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасының доценттері