Тұрақты туризм және «1st SSP-PE-2024» жазғы мектебі аясындағы тұрақты дамудың 17 мақсаты

2024 жылдың 24 маусымда «Қоршаған ортаны қорғау – 2024» 1-ші жазғы мектеп аясында (1-ші SSP-PE-2024) «Қоршаған ортаға антропогендік әсерді бағалау әдістері: геожүйелер, қоғам, білім, мәдениет және дүниетаным» тақырыбында тұрақты туризм мәселелері және тұрақты дамудың 17 мақсатына жетудегі туризмнің үлесі туралы сабақтар өткізілді. Бағдарламаға геожүйелер, қоғам, білім, мәдениет және дүниетаным контекстінде қоршаған ортаға антропогендік әсерді бағалау дағдыларын дамытуға бағытталған дәрістер, топтық пікірталастар және практикалық сабақтар кірді. Сабақтар ағылшын тілінде өткізілді. Сабақтарды рекреациялық география және туризм кафедрасының оқытушылары ұйымдастырды және өткізді.

Қатысушылар тұрақты туризмнің принциптері мен тәжірибесін, оның ішінде қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуды, жергілікті қауымдастықтарды қолдауды және мәдени мұраны сақтауды талқылады. Туризмнің келесі тұрақты даму мақсаттарына қосқан үлесі ерекше:

ТДМ 1 (Кедейлікті жою): туризм жұмыс орындарын құру және жергілікті халықтың табысын арттыру құралы ретінде;

ТДМ 8 (Лайықты жұмыс және экономикалық өсу): тұрақты туризмнің дамуы экономикалық өсу мен жұмыспен қамтуға ықпал етеді;

ТДМ 11 (Тұрақты қалалар мен елді мекендер): қалалар мен ауылдық жерлерде туризмнің дамуы олардың тұрақты дамуына ықпал етеді;

ТДМ 13 (Климаттың өзгеруіне қарсы күрес): көміртегі ізін азайтуға және жаңартылатын энергия көздерін пайдалануға бағытталған туризм;

ТДМ 14 және 15 (Құрлық пен су экожүйелерін сақтау): биоәртүрлілік пен табиғи ресурстарды қорғауға арналған туризм бағдарламалары.

«Қазақстанның туристік бағыттары бойынша бейне саяхат және оның ішінде Батыс Қазақстан облысына назар аудару» сабағы Батыс Қазақстан аймағына ерекше назар аудара отырып, Қазақстанның туристік бағыттарымен танысуға арналды. Туризм магистрі Аида Қалиева бұл сабақты әртүрлі туристік  орындар туралы бай тәжірибелерімен және білімдерімен бөлісті. Сабақ Қазақстанның сұлулығы мен бірегейлігін көрсететін жарқын бейнематериалдармен суреттелген. Қатысушылар табиғи және мәдени көрікті жерлер, жергілікті тағамдардың ерекшеліктері мен дәстүрлері туралы біліп және саяхатты ұйымдастыру бойынша пайдалы кеңестер алды.

PhD, доцент Жанна Ассипова «Туризмнің табиғатқа, қоғамға және экономикаға оң және теріс әсері» тақырыбында дәріс өткізді. Сабақ туризм әсерінің әртүрлі аспектілерін талдауға арналды. Туризмнің оң әсері қарастырылды: 1) экономикалық (туризм жұмыс орындарын құру, инвестициялар тарту және жергілікті халықтың табысын арттыру арқылы экономиканың дамуына ықпал етеді); 2) әлеуметтік (туризм мәдени алмасуды ынталандырады, мәдени мұраны байытады, инфрақұрылымды жақсартады және жергілікті халықтың өмір сүру сапасын жақсартады); 3) экологиялық (туризм қоршаған ортаны қорғау қажеттілігі туралы хабардарлықты арттыра отырып, табиғи объектілерді қорғауға және табиғатты қорғау аймақтарын құруға ықпал ете алады). Туризмнің теріс әсерінің мысалдары ретінде қатысушылар әртүрлі мәселелерді талқылады: 1) экономикалық (туризмге шамадан тыс тәуелділік экономикалық тұрақсыздыққа әкелуі мүмкін, әсіресе маусымдық ауытқулар мен пандемия ретінде сыртқы факторлар жағдайында; 2) әлеуметтік (бұқаралық туризм жергілікті тұрғындардың өмір сүру құнының өсуіне және мәдени бірегейліктің жоғалуына әкелуі мүмкін; 3) экологиялық (бақыланбайтын туризм қоршаған ортаның деградациясын, ластануын, биоәртүрліліктің жоғалуын және табиғи ландшафттардың бұзылуын тудыруы мүмкін). Дәріс жағдайды терең талдауды қамтыды және қатысушыларға туризмнің көп қырлы салдарын жақсы түсінуге көмектесті және осы саланың тұрақты дамуының маңыздылығын атап өтті.

PhD Акбар Иманалы «Тұрақты туристік маршруттарды құру: табиғат пен мәдени мұраны сақтауға баса назар аудара отырып, тұрақты туристік маршруттың жоспарын әзірлеу» тақырыбында практикалық сабақ өткізді. Сабаққа туризмнің тұрақты дамуының принциптері мен тәсілдеріне шолу, соның ішінде қоршаған ортаға теріс әсерді азайту және жергілікті қауымдастықтарды қолдау кірді. Әр түрлі елдердегі тұрақты туристік маршруттардың сәтті мысалдарын, соның ішінде әртүрлі контексте қолдануға болатын стратегиялар мен әдістерді зерттеу жүргізілді. Қатысушылар экологиялық тұрақтылықты, табиғи және мәдени ресурстарды сақтауды ескере отырып, туристік маршруттарды әзірлеуді үйренді. Туризмді дамытумен байланысты ықтимал тәуекелдерді анықтау және бағалау мәселелеріне және оларды барынша азайту тәсілдеріне ерекше назар аударылды. Маршруттарды құру бойынша практикалық жұмыс картаға түсіруді, қоршаған ортаға әсерді бағалауды және мәдени мұраны сақтау жоспарын құруды қамтыды. Сабақ тұрақты туризм саласындағы қатысушылардың дағдыларын дамытуға ықпал етті және экологиялық және мәдени аспектілерді туристік жобаларға біріктірудің маңыздылығын атап өтті.

«Тұрақты туризмді дамытудағы цифрлық технологиялар: онлайн-брондау, виртуалды турлар, цифрлық гидтер» дәрісін магистрант Эванс Био Боампонг жүргізді. Дәріс барысында келесі мәселелер қарастырылды: онлайн брондау (турлар мен қызметтерді брондау үшін онлайн платформаларды пайдаланудың артықшылықтары, қағаз құжат айналымын азайту және саяхатты жоспарлау тиімділігін жақсарту, туристер мен жергілікті қызмет көрсетушілер үшін ыңғайлылық пен қолжетімділік); виртуалды турлар (туристік бағыттармен алдын-ала танысу үшін виртуалды турлардың мүмкіндіктері, физикалық сапарларды азайту арқылы экологиялық іздерді азайту, туристік индустрияда VR технологияларын қолдану мысалдары); сандық гидтер (көрнекті орындар мен маршруттар туралы ақпарат беру үшін мобильді қосымшалар мен цифрлық құрылғыларды қолдану, интерактивті оқытуды қолдау және саяхатшылардың тәжірибесін жақсарту, сандық гидтердің қосқан үлесі мәдени және табиғи мұраны сақтау); тұрақты туризм үшін цифрлық технологияның артықшылықтары (баспа материалдарына қажеттілікті азайту арқылы қоршаған ортаға әсерді азайту, ақпараттың қолжетімділігін арттыру және туристердің тәжірибесін жақсарту, цифрлық шешімдерді біріктіру арқылы жергілікті қауымдастықтардың дамуына ықпал ету). Эванс Био Боампонг әртүрлі туристік жобаларға цифрлық технологияларды сәтті енгізудің мысалдарын келтірді және туризмде тұрақты дамуға қол жеткізу үшін инновациялық шешімдерді біріктірудің маңыздылығын атап өтті.

Күн бағдарламасын география ғылымдарының докторы, доцент Роман Плохих дәріс және практикалық сабақтармен аяқтады. «Тұрақты туризм теңгерімді дамуға көзқарас ретінде: принциптер мен практика» дәрісінде қарастырылған мәселелер: тұрақты туризм тұжырымдамасын қалыптастыру тарихы және әдістемелік және ұсынымдық типтегі ЮНВТО басылымдарының жинақталған базасы, тұрақты туризм практикасы. Оның ішінде: әртүрлі елдердегі табысты тұрақты туризм жобаларының мысалдары, тұрақты туризм қағидаттарын практикада енгізу әдістері мен стратегиялары, тұрақты дамуға қол жеткізудегі жергілікті қауымдастықтар мен туристердің рөлі. «Туристік дестинацияларда жасыл технологияларды қолдану және қалдықтарды басқару» тәжірибелік сабағы қатысушыларды туристік объектілердің жаңартылатын энергия көздерін пайдалануы, энергия тиімді жүйелер мен технологияларды енгізу, қалдықтарды басқару туралы білімдерін жетілдірді. Қатысушылар нақты мысалдар мен жағдайларды талдап, тұрақты тәжірибеге көшу барысында туристік нысандардың алдында тұрған қиындықтар мен шешімдерді талқылады. Сабақтар қатысушыларға туризмді дамытуға тұрақты көзқарастың маңыздылығын тереңірек түсінуге және туристік дестинациялардың экологиялық және экономикалық тұрақтылығын жақсарту үшін практикалық әдістерді қолдануды үйренуге мүмкіндік берді.