Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 80 жылдығы

9 мамыр – Ұлы Отан соғысындағы Жеңіс күні және соғыс жылдарында қаза тапқандарды еске алу күні.

Қазақстан Президенті Қ.Қ. Тоқаев 2025 жылғы 7 мамырда өткен әскери парадта сөйлеген сөзінде (https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kazakstan-respublikasy-karuly-kushteri-zhogargy-bas-kolbasshysynyn-uly-zhenistin-80-zhyldygyna-arnalgan-askeri-paradta-soylegen-sozi-745622) былай деп атап көрсетті:

«Ұлы Жеңіс – тарихымыздың ажырамас бөлігі және күллі әлем үшін үлкен сабақ. Біз осы ақиқатты әрдайым есте сақтауымыз керек. Зұлмат кезеңді бастан өткерген майдангерлер қазір ортамызда отыр. Құрметті ардагерлер, барша халықтың атынан Сіздерге шын жүректен алғыс айтамын! Аға буынның өшпес ерлігі – ұрпаққа ұлағат. Отаншылдығы мен жанқиярлығы – үлгі-өнеге. Біз Ұлы Отан соғысының ардагерлерін ешқашан ұмытпаймыз! Баршаңызға бас иеміз! Халқымыз Ұлы Жеңіске өлшеусіз үлес қосты. Ұлы Отан соғысы жылдарында майданға 1 миллион 200 мыңнан астам қазақстандық аттанды. Олардың тең жартысы ерлікпен қаза тапты. Келер ұрпақтың жарқын әрі бейбіт келешегі үшін өз өмірлерін құрбандыққа шалды».

С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінен (қазіргі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) майданға шамамен 300 қызметкер мен студент аттанды. Олардың көбісі Отан үшін шайқаста қаза тапты. Университет ғимаратында Ұлы Отан соғысында қаза тапқан қызметкерлер мен студенттердің есімдері жазылған «Даңқ» мемориалы орналасқан.

Қаза тапқандарға – мәңгілік құрмет!

Соғыс жылдарында Қазақстан көптеген эвакуацияланған кәсіпорындарды, білім беру және мәдениет мекемелерін қабылдады; қазақстандықтар Жеңіс үшін аянбай еңбек етті.

Қазақ КСР Халық ағарту халық комиссары А.И. Сембаев (1905–1989) сол уақыт туралы былай деп жазған:

«...Соғыс басталғаннан кейін республика мектептері көптеген қиындықтарға тап болды. Мектептер мен басқа балалар мекемелерін жаңа оқу жылына дайындау жөніндегі бұрынғы жоспарлар жарамсыз болып қалды. Педагогикалық кадрлар мәселесі туындады. Ғимараттарды жөндеу, отын дайындау және жеткізу мәселелері қиындатты. Мұғалімдер мен оқушылар мектеп шаруашылығы туралы алаңдады. Кеңес Армиясының жараланған жауынгерлері госпитальдарға келіп жатты, олардың кейбірі мектеп ғимараттарына орналастырылды.
...Кеңес Одағының әртүрлі аймақтарынан, оның ішінде Мәскеудің Совет, Пролетар және Таган аудандарынан 2300 оқушысы бар интернаттар, сондай-ақ ата-аналарынан айырылған балалар, майдангерлер мен партизандардың балалары, Ленинградтан, Украинадан, Беларусьтен, РСФСР-дің батыс облыстарынан балалар келді. Барлық балаларға жылы қарсы алу ұйымдастырылып, қажетті тұрмыстық және тұрғын жағдайлар жасалды.
...Соғыс жылдарындағы қиыншылықтар мен тапшылықтар мектептердегі оқушылар санының қысқаруына алып келді, әсіресе жоғарғы сыныптарда. Көптеген жоғары сынып оқушылары ФЗО мен кәсіптік училищелерге, өндірістегі жұмысқа кетіп жатты. Әкесіз, анасы өндірісте жұмыс істейтін балалар кіші бауырларына қарайлап, мектептен кетуге мәжбүр болды.
...Соғыстың алғашқы жылдарында Қазақстандағы балалар үйлеріндегі балалар саны 45 мыңға дейін өсті. Мәселен, 1943 жылдың соңында тек Алматы облысының өзінде 11 балалар үйі жұмыс істеді, онда 3300 бала тәрбиеленді. Киім-кешек, аяқ киім, жабдықтар, отын, көлік, ең бастысы – балаларды орналастыратын ғимараттар жетіспеді. Дегенмен, бұл қиындықтар сәтті шешілді.»

А.И. Сембаев. Қазақстандағы кеңестік мектептің даму тарихы (1917–1960). – Алматы, 1962.

Құрметті ардагерлер мен тыл еңбеккерлері, сіздерді Жеңіс күнімен шын жүректен құттықтаймыз!
Сіздерге зор денсаулық пен амандық тілейміз!
Бейбіт аспан, төзімділік пен Жеңіске қосқан үлестеріңіз үшін алғысымыз шексіз!
Жер бетінде мәңгі бейбітшілік орнасын!

Философия және саясаттану факультеті