ҚазҰУ мен PolyU қонақ дәрістер циклін бастады: алғашқы дәріс Dr. Roshis Shrestha – регенеративті туризм туралы

2025 жылғы 26 қыркүйекте әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде онлайн форматтағы PolyU–KazNU қонақ дәрістер циклі басталды. Алғашқы дәрісті Гонконг политехникалық университетінің Қонақ үй және туризм менеджменті мектебінің (SHTM) өкілі Dr. Roshis Krishna Shrestha «Regenerative Tourism» тақырыбында өткізді.

Бұл бастаманы Орталық Азиядағы тұрақты даму жөніндегі PolyU–KazNU орталығы мен ҚазҰУ-дың география және табиғатты пайдалану факультетінің рекреациялық география және туризм кафедрасы бірлесіп ұйымдастырды. Кездесуді Орталықтың әкімшілік ассистенті, кафедраның аға оқытушысы Елдар Нұрұлы жүргізіп отырды. Қошемет сөзді кафедра меңгерушісі д-р Руслан Байбуриев айтты. Zoom платформасында өткен дәріс студенттерді, магистранттарды, докторанттарды және оқытушыларды қамтыған белсенді аудиторияны жинады.

Дәрістің мазмұны

Dr. Shrestha дәстүрлі «do no harm» («зиян келтірмеу») қағидасынан «leave it better» («қалдырған орынды одан да жақсартып кету») қағидасына көшу туралы баяндады. Ол регенеративті туризмнің тек теріс әсерді азайту емес, сонымен қатар экожүйелерді қалпына келтіру, жергілікті қауымдастықтарды нығайту және экономикалық инклюзияны қамтамасыз ету екенін атап өтті. Сондай-ақ басқарудың практикалық құралдары мен турист мінез-құлқының рөлі қарастырылып, сапар алдында, барысында және одан кейінгі қарапайым әрекеттер дестинацияның регенеративті мақсаттарына қалай ықпал ететіні түсіндірілді.

Тақырыптың күрделілігін атап өткен Dr. Shrestha ұзақ мерзімді көзқарастың, бірлесіп басқарудың ашық ережелерінің және алғашқы жылы жүзеге асатын нақты «жылдам жеңістердің» маңыздылығын баса айтты.

Талқылау және сұрақ-жауап

Q&A сессиясы мазмұнды әрі белсенді өтті. Қатысушылар шектеулі ресурстар жағдайында неден бастау керектігі, «regen-washing» (регенеративтілікке жалған мәлімдемелер) белгілерін қалай тану, қымбат аудитсіз бақылауға болатын 5–6 қарапайым индикаторды анықтау жайлы сұрақтар қойды. Сонымен қатар экологиялық мақсаттарды жергілікті жұмыспен қамтумен үйлестіру, төмен маусымды экожүйелерді қалпына келтіру мен оқытуға пайдалану, регенеративті жобаларды климаттық тәуекелдерге бейімделудің инфрақұрылымы ретінде қарастыру мәселелері талқыланды. Әйелдер, жастар мен жергілікті қауым өкілдерінің шешім қабылдауға қатысуы, сондай-ақ туризмнен түскен құндылықтың жергілікті деңгейде сақталуына мүмкіндік беретін иелік ету модельдері де назардан тыс қалмады.

ҚазҰУ мен өңір үшін маңызы

PolyU–KazNU қонақ дәрістер сериясы – Орталықтың Орталық Азия өңірінің сын-қатерлерін шешу үшін академиялық сараптаманы біріктіру миссиясының бөлігі. Регенеративті туризм тақырыбы БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттарымен (ТДМ) тікелей байланысты, оның ішінде:

• ТДМ 8: Лайықты жұмыс пен экономикалық өсу (жергілікті жұмыспен қамту мен кәсіпкерлік),
• ТДМ 11: Орнықты қалалар мен елді мекендер (дестинациялардың орнықты дамуы),
• ТДМ 12: Жауапты тұтыну мен өндіріс (сатып алу және материал айналымдары),
• ТДМ 13: Климаттың өзгеруіне қарсы әрекет (бейімделу мен тұрақтылық),
• ТДМ 15: Құрлық экожүйелерін сақтау (табиғи аумақтарды қалпына келтіру).

Студенттер мен жас зерттеушілер үшін бұл дәріс заманауи идеялармен танысуға ғана емес, сондай-ақ оқу жобаларына, тағылымдамаларға және болашақ зерттеулерге арналған практикалық негізге айналды.

Алдағы жоспар

Dr. Shrestha-ның дәрісі SHTM оқытушы-зерттеушілері өткізетін бес онлайн-сессияның алғашқысы болды. Қазан айында Алматы мен Гонконг уақыт белдеулерін ескерумен тағы төрт дәріс өтеді. Олар әлеуметтік тұрақтылық, service-learning және экотуризм, үлкен деректер мен туристік мобильділік, гастрономиялық туризм тақырыптарын қамтиды.

Алғыс

ҚазҰУ мазмұнды әрі шабыттандыратын дәрісі үшін Dr. Roshis Krishna Shrestha-ға ризашылығын білдіреді, сондай-ақ серіктестік үшін PolyU-дың Қонақ үй және туризм менеджменті мектебіне (SHTM) алғысын білдіреді.