Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Қазақстан – академиялық білім аймағы» стратегиялық серіктестер форумындағы сөзінің мазмұны мен логикалық бағытына қысқаша комментарий

Негізгі тұжырымдар

Мемлекет басшысы өз сөзінде білім мен ғылымды әлемді өзгерте алатын ең басты күш ретінде бағалады. Университеттерді — озық ойлар мен жаңа идеялардың орталығы деп сипаттады.
Қазақстанда жоғары білім мен ғылым жүйесіне бөлінетін қаржының артуы, зерттеу университеттерінің көбеюі және жоғары оқу орындарының дербестігіне басымдық берілуі атап өтілді.
Сонымен қатар, еліміздің бірқатар университеттерінің халықаралық рейтингтерге енуі оң көрсеткіш ретінде бағаланды.
Форумның өзі стратегиялық маңызы бар алаң ретінде ұсынылып, халықаралық серіктестік пен диалогты жалғастыру қажеттігі баса айтылды.

Осылайша форум арқылы білім мен ғылым саласын халықаралық деңгейге бейімдеу, идея алмасу және университеттердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру міндеттері нақтыланды.

Артықшылығы мен позитивті қырлары

1. Халықаралық бағдар.
Форум Қазақстанның білім жүйесін жаһандық контексте қарастыруға ұмтылысын көрсетеді. Бұл — жоғары білім саласындағы халықаралық бәсекеге қабілеттіліктің негізгі шарты.

2. Нақты көрсеткіштер мен міндеттер.
Президенттің сөзінде қаржыландыру көлемінің өсуі мен университеттердің рейтингке енуі секілді нақты нәтижелер келтірілді. Бұл — саланы реформалауға институционалдық ниеттің бар екенін дәлелдейді.

3. Білім мен ғылымның мәртебесін көтеру.
Мемлекет басшысының білім мен ғылымды стратегиялық күш ретінде атауы символдық тұрғыдан маңызды. Ол мемлекеттің ұзақмерзімді даму бағытын айқындайды.

4. Серіктестік арқылы серпін.
Халықаралық серіктестік пен тәжірибе алмасу жаңа ғылыми жобаларға, бірлескен бағдарламалар мен зерттеулерге жол ашады.

Сын тұрғысынан назар аударар жайттар

1. Іске асыру тиімділігі.
Жоғары ниеттер мен декларациялар нақты нәтижеге айналуы үшін қаржының мақсатты бөлінуі мен басқару тиімділігіне көңіл бөлу қажет.

2. Қолжетімділік пен тең мүмкіндік.
Жоғары білімнің барша азамат үшін тең қолжетімді болуы айтылды. Бұл ретте шалғай аймақтар мен әлеуметтік осал топтар үшін нақты механизмдердің болуы өзекті.

3. Университеттердің дербестігі мен жауапкершілігі.
Дербестік академиялық еркіндікті арттырғанымен, оның қаржылық және әкімшілік жауапкершілікпен үйлесімді болуы маңызды.

4. Рейтингке бағытталу шегі.
Халықаралық рейтингтерге кіру — бедел көрсеткіші, алайда ол білім сапасы мен ұлттық мүддеге қызмет ету міндетін ығыстырмауы тиіс.

5. Қолдау тетіктерінің айқындығы.
Жас ғалымдарға, инновациялық зерттеулерге және халықаралық гранттарға қолдау тетіктерінің нақты әрі тиімді жұмыс істеуі тұрақты мониторингті қажет етеді.

Қорытынды

Қасым-Жомарт Тоқаевтың сөзі білім мен ғылымды Қазақстанның стратегиялық басымдығы ретінде бекітті. Бұл — елдің интеллектуалдық әлеуетін арттыруға бағытталған маңызды бағдар.
Алайда нақты нәтижеге жету үшін жүйелі басқару, ашықтық, тиімді мониторинг және қоғам мен академиялық қауымдастықтың белсенді қатысуы қажет.

Автор:
Ахтаева Н.З., биология ғылымдарының кандидаты, профессор,
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті,
Ботаника және агроэкология кафедрасының меңгерушісі.