Эксперименттік және теориялық физика ғылыми-зерттеу институты

ЭТФҒЗИ ҚР-дағы инерциялық термоядролық синтез плазмасы физикасы саласында зерттеулер жүргізетін жалғыз ғылыми орталық болып табылады.

ЭТФҒЗИ-да құрылған күнінен бастап республикалық және халықаралық гранттар бойынша әлемдік деңгейде іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізілуде. Жүргізіліп жатқан зерттеулердің деңгейін жоғары импакт-факторы бар жетекші рецензияланатын рейтингтік ғылыми журналдарда жарияланған ғылыми жарияланымдар куәландырады: Physical Review A, B, C, D; Phys. Rev. Letters; Physics Particles and Nuclei; Low Temperature Physics; Key Engineering Materials; Nuclear Instruments and Methods in Physics Research A; Contributions to Plasma Physics; Physica E; Phys. Status Solid; Physics Plasma; Plasma Devices and Operations, International Journal of nanoscience және т.б. ЭТФҒЗИ ғалымдарының ғылыми нәтижелері ТМД бойынша, ал жекелеген зерттеулерде және әлем бойынша орташа деректермен салыстырылады.

ИНСТИТУТТЫҢ НЕГІЗГІ ЗЕРТТЕУ БАҒЫТТАРЫ

• газдар, плазма және сұйықтық физикасы; плазмадағы және плазма тәрізді ортадағы тепе-теңдік емес процестер физикасы;
• жылуфизика және жылуэнергетика мәселелері, турбуленттілікті зерттеу және жану үдерісі;
• конденсацияланған күй физикасы және материалтану мәселелері, берілген қасиеттері бар материалдарды алу технологиясын әзірлеу; заттың электрофизикалық, оптикалық және құрылымдық зерттеулері;
• ядролық, электромагниттік сәулелену мен үдетілген бөлшектердің затпен өзара әрекеттесуі; ядролық, термоядролық энергетика, радиациялық қауіпсіздік;
• теориялық және эксперименттік ядролық физика; ғарыштық сәулелер физикасы;
• радиофизика және физикалық электроника;
• салыстырмалылықтың, ауырлық күшінің және кванттық хромодинамиканың өзекті мәселелері;
• ашық жүйелер эволюциясының мәселелері.

ИНСТИТУТТЫҢ НЕГІЗГІ ЖЕТІСТІКТЕРІ

• Қазақстан кәсіпорындарын газ тәрізді және сұйық ауаны бөлу өнімдерімен (азот, оттегі, аргон) қамтамасыз ету үшін газ фазасының қысымының, шығынының және температурасының берілген шамасын автоматты түрде ұстап тұру үшін шағын габаритті жабдықтың қолданыстағы тәжірибелік үлгісі жасалды. Жабдық Алматы қаласының 10-нан астам кәсіпорнында енгізілген.
• Отын элементтері мен сутегі энергетикасының электродтары үшін нанокристалды композициялық жабындарды алудың инновациялық технологиясын әзірлеу жүргізілді.
• Екі фазалы литий керамикасының in-situ реакторлық зерттеулерінде тритий бөлу технологиясын пысықтау және қорғасын-литий эвтектикасы бар ТЯР бланкетінде тритий алу технологиясын әзірлеу бойынша жұмыстар жүргізілуде.
• Орта оқу орындары үшін физика курсы бойынша электромагниттік құбылыстарды зерттеуге арналған аппараттық-бағдарламалық кешендердің шағын өндірісі құрылды.
• Калибрлеу өрістерін стохастикалық кванттау саласындағы зерттеулер Еуропалық ядролық зерттеулер ұйымымен  тығыз ғылыми байланыс орнатуға мүмкіндік берді.

ҒЗИ басқару хронологиясы

• 1992-1993 ЭТФ ҒЗИ бірінші директоры-әл-Фараби атындағы ҚазҰУ бұрынғы ректоры, ҚР ҰҒА құрметті академигі, ф.-м.ғ. д., профессор Қожамқұлов Т. А., сол кезде – институт құрылған ҚазМУ физика факультетінің деканы. ҚР ҰҒА-ның академигі, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор, сол кездегі физика факультетінің деканы Т.Ә. Қожамқұлов Қазақстан тарихында жоғарғы оқу орны жанындағы бірінші ғылыми зерттеу институтын құрып, алғашқы директоры болып сайланды. «Кеңес ғылымына» және оның сол кездегі ұйымдастыру принциптеріне, яғни қуатты интеллектуалды, мемлекеттік деңгейдегі Ғылымның беделімен күшейтілген потенциалына сүйене отырып, ЭТФҒЗИ физика факультетіндегі бірнеше жылдан бері (ҚазМУ-нің құрылғанынан бастап) қалыптасқан ғылыми мектептерді сақтап және ары қарай дамытып, жаңа өмірде өз бағытын тауып, өтпелі кезеңді төзеп, құрылымды және кадрларды сақтап, бірақ уақыт талабына сай ұйымдастыру мен қаражаттану принциптерін өзгертіп, мүлдем жаңаша болып құрылды.
• 1993 ж. директордың міндетін атқарушысы ҚР ҰҒА-ның академигі, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Ф.Б. Бәйімбетов болды.
• 1993 ж. ортасынан 1995 жылға дейін институтты физика-математика ғылымдарының докторы, профессор А.С. Дробышев басқарды.
•  1996 ж. ақпан айынан 2000 ж. сәуіріне дейін институтты физика-математика ғылымдарының докторы, профессор И.Л. Тәжібаева басқарған.
• 2000 жылдың сәуір айынан маусымға дейін директордың міндетін доцент Б.М. Ибраев атқарды.
• 2000 ж. 2006 ж. дейін физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Т.С. Рамазанов басқарады.
•  2006 ж. қараша айынан бастап қазіргі уақытқа дейін институтты ф.-м.ғ.к., доцент О.А. Лаврищев басқарады.

Серіктестік

Еуропа

• Чехия техникалық университетінің Эксперименттік және қолданбалы физика институты, Чехия
• Физика бөлімі, Ювяскюль университеті, Финляндия
• Лион орталық институты, Франция
• Мадрид политехникалық университеті, Испания
• Валенсия Политехникалық университеті, Испания
• Ла Рошель Университеті, Франция
• Комен университеті, Словакия
• К. Альбрехт атындағы Киль университеті, Германия
• Әулие Клемент о. София университеті, Болгария
• Сплит Университеті, Хорватия
• Лейбниц Фотондық технологиялар институты, Германия

Азия

• Жапонияның атом энергетикасы агенттігі (JAEA)
• Шыңжаң техникалық университеті, Қытай
• Сеул ұлттық университеті, Оңтүстік Корея

АҚШ

• The Optical Society of America
• Rensselaer Troy политехникалық институты
• University of North Carolina at Greensboro
• Браунсвиллдегі Техас университеті
• University of Arizona

Жақын шетел

• М. в. Ломоносов атындағы ММУ, Ресей
• Ресей Ғылым академиясының Прохоров атындағы жалпы физика институты
• ФИАН, Ресей
• БМУ, Беларусь
• РҒА иши, Ресей
• Физика - техникалық мәселелер және материалтану институты, Қырғызстан
• Харьков политехникалық институты, Украина
• Қазан федералды университеті, Ресей

Басылымдар мен марапаттар

• Әл-Фараби атындағы ғылым және техника саласындағы ҚР Мемлекеттік сыйлығының 6 лауреаты 2015.

ЭТФ ҒЗИ басылымдары

• Тоқсан сайынғы Ғылыми журнал "Хабаршы. Физикалық Серия " ғылыми-зерттеу институтының қолдауымен шығарылады.

2003 жылдан бастап Институт "Ашық жүйелер эволюциясы мәселелері журналы" Халықаралық ғылыми журналын шығарды. Қазақстанда бұл ғалымдарды "Ашық жүйелер эволюциясы"жаңа пәнаралық бағытында біріктіретін алғашқы және әзірге жалғыз пәнаралық журнал.

Мәліметтер үшін құжаттар: Жарғы