Erasmus+ CLASS «Орталық Азия университеттерінде есептеуіш лингвистика бойынша пәнаралық магистрлік бағдарламаны құру»

 

     

 

 

Erasmus+ CLASS 

«Орталық Азия университеттерінде есептеуіш лингвистика бойынша пәнаралық магистрлік бағдарламаны құру» 

№ 585845-ЕРР-1-2017-1-ES -EPPKA2-CBHE-JP-CLASS

 

 

Жобаны жүзеге асыру мерзімі: 15 қазан, 2017 ж. – 14 қазан 2020 ж. (14 сәуір 2021 ж. дейін ұзартылды)

 

Жобаның мақсаты: лингвистикалық білімі және есептеу ғылымдары бойынша базалық білімі бар магистранттарға   арналған есептеуіш лингвистика бағытындағы магистратура бағдарламасын жасау және де Қазақстан мен Өзбекстан университеттерінің бастамасы аясында мамандандырылған курстарда аралас оқыту технологияларын енгізу.

 

Жоба міндеттері:

• қолданыстағы білім беру бағдарламаларын мұқият талдау негізінде, Орталық Азияның 7 университетінде есептеуіш лингвистика бағытындағы пәнаралық магистратура бағдарламасын жасау және енгізу;
• оқу мүмкіндіктерін жақсарту және жоғары білімді демократияландыру үшін компьютерлік лингвистика магистрлік бағдарламасы арқылы аралас оқыту технологиясын Орталық Азия университеттеріне енгізу;
• қазақ және өзбек тілдеріндегі мәтіндерді толық қолдайтын және өндеуге арналған құралдарын әзірлеу.

 

Жоба серіктестері:

• Сантьяго-де-Компостела Университеті, Испания – жоба координаторы
• Корунья Университеті, Испания
• Батыс Аттика Университеті (Афинадағы Технологиялық білім беру институты), Греция
• Порто Университеті, Португалия
• Адам Мицкевич Университеті, Познань, Польша
• Ургенч мемлекеттік университеті, Өзбекстан
• Самарқанд мемлекеттік шет тілдері институты, Өзбекстан
• Ташкент мемлекеттік өзбек тілі және әдебиет университеті, Өзбекстан
• Өзбекстан ұлттық университеті
• Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті , Қазақстан
• А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті, Қазақстан
• Гумилев атындағы Евразия Ұлттық университеті, Қазақстан

 

 

Жоба жұмыстары  (толық сипаттамасы осы беттің төмегі жағында):

• CLASS жобасы аясында орындалған іс-шаралар
• CLASS жобасы аясында өткізілген кездесулер мен семинарлар
• Газеттер мен конференция материалдарындағы жарияланымдар

 

 

 

                                                                                         

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде есептеуіш лингвистика бойынша магистрлік бағдарламасы.

(Ақпараттық технологиялар факультеті)

Ағылшын тіліндегі видео: https://www.youtube.com/watch?v=Jmwdvz0-c64

 

 

Ресми сайт: http://erasmus-class.eu/

 

 

 

---

 

CLASS жобасы аясында орындалған іс-шаралар

 

Осы жоба аясында магистратураға арналған «7M06101 – Есептеуіш лингвистика» білім беру бағдарламасы жасалып, жүзеге асырылды. Бұл бағдарлама біздің ақпараттық жүйелер кафедрасында 2019-2020 оқу жылынан бастап жүзеге асырылуда. «7М06101 – Есептеуіш лингвистика» – бұл 2 жылға созылатын ғылыми-педагогикалық бағыттағы бірлескен халықаралық білім беру бағдарламасы. (Бағдарламаны мына жерден қарауға болады: Болон процесі орталығының ББ сілтемесі: http://esuvo.platonus.kz/#/register/education_program/application/14113. Білім беру бағдарламасы орналасқан университет парағына сілтеме: https://www.kaznu.kz/ru/18592/page/.)

 

«7M06101 – Есептеуіш лингвистикасы» ББ пәндерін өткізетін оқытушылар құрамы осы саладағы білімін тәжірибесін арттыру үшін 18.06.2018 мен 07.03.2018 аралығында Испанияның Корунья Университетінде «Computational Linguistics Course» курсынан және 2019 жылдың 19-28 мамыр аралығында Польшадағы Познань қаласындағы Адам Мицкевич университетінде «Training of academic staff for developing NLP tools» курсынан өткен болатын.

     

     

 

«7M06101 – Есептеуіш лингвистика» білім беру бағдарламасы үшін оқу үдерісінің силлабустары мен мазмұндық материалдары әзірленді.

 

Аралас оқытудың онлайн курстары мен 4 NLP құралдары әзірленді. Жобаның мүшелері болып табылатын біздің оқытушылар «Машиналық аударма технологиялары» пәні бойынша аралас оқытудың онлайн курсын әзірледі. Сондай-ақ, біздің оқытушылар келесі құралдарды жасады:

o  Monolingual NLP tools: Morphological analyzer, WordGenerator, Tokenizer, Parser phrase (http://nlp.corpus.kaznu.kz/);
o  Bilingual corpora development tools: https://github.com/NLP-KazNU/kaz-parallel-corpora_collect_and_clean.

 

Есептеуіш лингвистика бойынша 7 электронды кітап және/немесе оқу-әдістемелік құралдары әзірленді. Жобаға қатысушы оқытушыларымыз Тілдік ресурстар пәніне арналған «Компьютерная лингвистика: Языковые ресурсы» оқулығын әзірледі.

Оқулық атауы:"Компьютерная лингвистика: Языковые ресурсы" Құрастырушылар: Мадиева Г., Мансурова М., Досанова А., Қадырбек Н. Басылымға ұсынылды: филология және әлем тілдері факультетінің ғылыми кеңесімен, ақпараттық технологиялар факультеті ғылыми кеңесі және әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың редакциялық-баспа кеңесімен. Рецензенттер: техника ғылымдарының докторы, профессор Тукеев У.А. және филология ғылымдарының докторы Ибраева Ж.К. Баспа үйі және шыққан жылы: Алматы: Қазақ университеті, 2021. Көлемі: 151 бет. "Компьютерная лингвистика: Языковые ресурсы" оқулығы «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» оқыту бағыты бойынша магистратураға түскен магистранттарға арналған. Бұл оқу құралы студенттердің әр түрлі тілдік қорлардың құрылымы, мақсаты мен қызметі туралы терең түсінігін жетілдіреді, сонымен қатар бар тілдік ресурстарды пайдалану қабілетін дамытады және табиғи тілді өңдеу үшін жаңаларын жасайды. Осы курсты оқып-үйрену нәтижесінде студенттер лингвистикалық қолдаудың ішкі жүйесін құру мен пайдаланудың теориялық және ұйымдастырушылық-әдістемелік мәселелерін сипаттай алады, деректерді жинау, сақтау және басқарудың жаңа құралдарын жасай алады, бұрыннан бар тілдерді қайта қолданады және дамытады, және тілдік ресурстарды нақты NLP қосымшаларына бейімдей алады.

 

Жоба аясында «7M06101 – Есептеуіш лингвистика» ББ-да оқитын магистранттардың ғылыми зерттеулері және оқу үрдісі үшін жұмыс орнын дайындауға арналған жабдықтар сатып алынды.

     

 

Жоба «Alem Research» және «Translators Group» сияқты сыртқы ұйымдармен және кәсіпорындармен белсенді өзара әрекеттесудің дамуына ықпал етті.

 

 

---

 

CLASS жобасы аясында өткізілген кездесулер мен семинарлар

 

3 үйлестіру кеңесі өткізілді:

 

1. Алғашы кездесу 2018 жылдың 17-19 ақпанында Сантьяго-де-Компостелада өтті.

     

 

2. Ташкенттік кездесу 2018 жылдың 16-17 қазанында Өзбекстан Ұлттық университетінде (NUUz) өтті.

     

 

3. Жылдық кездесу 2019 жылдың 26-27 қыркүйегінде Афиныда өтті және оны Батыс Аттика Университеті (UNIWA) ұйымдастырды.

     

 

• 14 наурыз 2018 жыл (ҚазҰУ) --- Филология және әлем тілдері факультетінде жұмыс берушілерге арналған «Лингвистикалық сараптама: мәселелер мен шешімдер» атты ғылыми-әдістемелік дөңгелек үстел. Жалпы лингвистика және еуропалық тілдер кафедрасының профессорлық-оқытушылар құрамы жұмыс берушілерге Erasmus + CLASS жобасы туралы ақпарат берді.

 

• 25 қазан 2018 жыл (ЕҰУ, АБҚРУ, ҚазҰУ) --- Erasmus + CBHE жобаларының қорытынды жәрмеңкесі - Erasmus + Қазақстандағы ақпарат күні. Астана, 2018 ж. 25-26 қазан күндері көрменің қорытындылары бойынша CLASS 585845-EPP-1-2017-ES-EPPKA2-CBHE-JP оба тобына келесі сертификат: «ЖАҢАЛЫҚТЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ЖӘНЕ МІНДЕТТІЛІГІ ҮШІН» берілді.

     

 

• 29 сәуір 2019 жыл (ҚазҰУ) --- Эразмус + жобалары үшін таратылған материалдарды әзірлеу бойынша Эразмус + Ұлттық кеңсесінің қызметкерлерімен семинар-кеңес.

 

• 15 мамыр 2019 ж. (АБҚРУ, ЕҰУ, ҚазҰУ) --- 2019 жылы 15 мамырда әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде «Оқу бағдарламаларын әзірлеу жобалары: жұмыс берушілер мен басқа да мүдделі тараптардың қатысуы» тақырыбында кластерлік кездесу өтті. « Жоба жобалар көрмесінде таныстырылды / команда жоба нәтижелерімен басқа университеттермен бөлісті.

     

 

• 26-28 тамыз, 2019 ж. (ҚазҰУ) --- «Қазақстандағы компьютерлік лингвистиканың келешегі» дөңгелек үстел. Қатысушылар: А.Байтұрсынов атындағы Тіл білімі институтының ғылыми қызметкері Дидар Садық; Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, ҚазҰУ жобасының жұмыс тобы.

 

• 11 қазан 2019 (ҚазҰУ) --- Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дағы ErasmusDay ақпараттық күні. ҚазҰУ-да жүзеге асырылған 9 жоба қатысты: APPLE, DECIDE, ENTER, CLASS, EduEnvi, ENINEDU, ChildCA, LMPI, SmartCity. Әрбір жобаның үйлестірушісі жобаның мақсаттары мен міндеттерін, жобаның жеке және институционалдық деңгейдегі әсерін, болашақта жоба нәтижелерінің тұрақтылығын қысқаша сипаттады. Олар жобаларды іске асырудың өзекті проблемаларын, жобалардың синергетикалық өзара әрекеттесу мүмкіндіктерін талқылады.

     

 

• 30 қазан, 2019 ж. (АБҚРУ, ЕҰУ, ҚазҰУ) --- «Жоғары білім миссиясындағы жаңа әлеуметтік өлшем» халықаралық конференциясы. 30 қазан 2019 жыл Нұр-Сұлтан.

 

• 1 қараша 2019 ж. (Барлығы) --- № 585845-EPP-1-2017-1-ES-EPPKA2-CBHE-JP Орталық Азиядағы университеттерде есептеу лингвистикасы бойынша пәнаралық магистрлік бағдарламаны әзірлеу – CLASS жобасының мониторингі.

 

• 9 желтоқсан 2019 ж. (ҚазҰУ) --- ҚазҰУ мен «Translators Group» ЖШС ұйымдастырған «Есептеу лингвистикасындағы Қазақ тілі» атты дөңгелек үстел. Дөңгелек үстелдің мақсаты – қазақ және латын әліпбиіне, NLP мен лингвистикалық технологияларға көшуді ескере отырып, Қазақстандағы компьютерлік лингвистиканың өзекті мәселелерін талқылау.

 

• 25 қараша 2020 ж. (ҚазҰУ) --- Мастер-класс: ЖАС ҒАЛЫМДАРҒА арналған республикалық ғылыми-әдістемелік семинар «КОМПЬЮТЕРЛІК ЛИНГВИСТИКА: ТАБИҒИ ТІЛДЕРДІ ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ӨҢДЕУДЕГІ ЗАМАНАУИ ПАРАДИГМАЛАР». (Zoom)

 

 

 

---

 

Газеттер мен конференция материалдарындағы жарияланымдар

 

• 30 қазан 2018 жыл (ҚазҰУ) --- «Қазақ университеті» газетіндегі мақала: Гульмира Мадиева, Аксауле Кайбулдаева. «Interdisciplinary higher education – CLASS Project». / «Қазақ университеті», № 32 (1702), 30 қазан 2018 ж.

 

• Ақпан 2020 (ҚазҰУ) --- Конференция материалдарындағы мақала: У.А. Тукеев, А. Турганбаева. ОПЫТ ERASMUS+ ПРОЕКТА CLASS ПО МАГИСТРАТУРЕ ВЫЧИСЛИТЕЛЬНОЙ ЛИНГВИСТИКИ В КАЗНУ. Әл-Фарабидің 1150 жылдығына арналған «Білім беруді цифрландырудағы әл-Фарабидің педагогикалық тұжырымдамасын қазіргі заманғы интерпретациялау» 50-ші Халықаралық ғылыми-әдістемелік конференциясының материалдары. (жариялау процесінде)

 

• Наурыз 2020 (Барлық серіктестер) --- Конференция материалдарындағы мақала: N. Abdurakhmonova, M. Aripov, A. Duarte, K. Georgouli, C. Gómez Rodríguez, Y. Kandalina, B. Maia, A. Sharipbay, U. Tukeyev, G. Urazboev, Z. Vetulani, O. Yusupov. ERASMUS+ Project Experiences on the Computational Linguistics MasterDegree in the Central Asia Universities. INTED2020 конференция материалдары. 2-4 наурыз 2020 ж., Валенсия, Испания. 4803-4812 беттер. ISBN: 978-84-09-17939-8. Мақала мына жерде орналасқан: http://erasmus-class.eu/wp-content/uploads/2020/04/Erasmus-experiences-on-computational-linguistics-CA-universities.pdf

 

• Қараша 2020 ж. (ҚазҰУ, НУЗ) --- Матлатипов С., Тукеев Ю., Арипов М. (2020) Towards the Uzbek Language Endings as a Language Resource. В: Hernes M., Wojtkiewicz K., Szczerbicki E. (eds) Advances in Computational Collective Intelligence. ICCCI 2020. Communications in Computer and Information Science, 1287 том. Springer, Cham. 729-740 беттер. https://doi.org/10.1007/978-3-030-63119-2_59

 

• 15-17 желтоқсан, 2020 ж. (ҚазҰУ) --- Халықаралық саммиттегі баяндама: Уалшер Тукеев. Computational models of Turkic languages morphology on complete sets of endings. QS Subject Focus Summit – Modern Languages and Linguistics Languages and Migration in a Globalized World.