Балама қуат көздерін табудағы ізденіс

Бүгінде дәстүрлі энергетикалық қуат көзде­рі­не тиімді балама табу мәселесі күллі әлем жұрт­шылығын толғандырып отырғаны белгілі. Со­ның ішінде елімізді бағыт-бағдары белгі­лен­ген, өзін-өзі қамтамасыз ете алатын, табиғи байлыққа бай дамушы мемлекет ретінде атап өтуге болады. Жеріміздің асты-үстіндегі шикі­зат­ты өндіріп, оны экспортқа шығару қазіргі таң­да экономикалық жағынан тиімді болға­ны­мен, болашақ үшін бұл ресурстарды да үнем­деу­ге тура етеді. Осы орайда, жалпы энерге­ти­каның негізгі тармағы – электр энергиясын өн­діруді дамыту, экономиканың драйвері, әр­тараптандырудың, жаңа технологиялық даму­дың баламасыз бағыты. 

Қазіргі таңда әр мем­ле­кеттің балама қуат көз­дерін табу жолында өз­дерінше зерттеу жұ­мыс­тарын жүргізіп жа­тыр. Осы орайда, физика-тех­ни­калық факультеті Плазма физикасы нано­тех­но­логия және ком­пью­терлік физика ка­фе­драсының профессоры А.Жү­ке­шовтің «жасыл энер­гия» концепциясы не­гізінде баламалы энер­гетиканы дамыту бо­йын­ша жүргізілген зерттеу жұмыстарының аясында «Қазақстандағы бала­ма­лы энергия көздерін да­мыту мәселелері» та­қы­рыбында «Электр энер­гетикасы» маман­ды­ғы­ның студенттеріне ар­нал­ған сабақтан тыс дә­рісі өтті. Іс-шара ба­ры­сында жақын он­жыл­дықта жалпыәлемдік жә­не Қазақ­стандағы электр энер­гетикасының құры­лы­мын өзгертуге қабі­лет­ті жаңартылатын энергия көздерінің даму әлеуеті туралы ғылыми жұмыс­тар­ға талдау жасалып, студенттермен ой бөлісті. Дәріс барысында Қазақ­станда 2009 жылы «Жа­ңар­тылатын энергия көз­де­рiн пайдалану туралы» заңды iске асыруға бай­ла­нысты бiрнеше заңна­ма­лық актi қабыл­дан­ға­нын және бұл акт бойынша жаңартылған энергия кө­зін дамыту, мақсатты ин­ди­каторы болып та­бы­ла­тынын алға тартты. Жа­ңартылған энергия кө­зінің жалпы электр энер­гиясындағы үлесін 2030 жылға қарай 10 па­йызға, ал 2050 жылы 50 пайызға жеткізу туралы ҚазҰУ ғалымдарының да алға қойған міндеттерінің бірі екенін дәріс бары­сын­да айтып өтті. Қазiргi уа­қыт­та бұл көрсеткіш Қа­зақ­стан бойынша 2,3 па­йызды ғана құрайды.

 Сонымен қатар дәріс ба­рысында Плазма фи­зи­касы нанотехнология жә­не компьютерлік физика ка­федрасында жаңар­тылған энергия көздерінің бірі болып саналатын күн энергетикасы мен термо­ядролық реакторларды дамыту бойынша зерттеу жұмыстарының қарқынды жүріп жатқанын айтып өтті. Болашақ энерге­тик­терді осы саланы да­мы­туға қажетті ғылыми жо­ба­ларда бірге жұмыс іс­теуге шақырды.

Жанғали МОЛДАБЕКОВ,

Плазма физикасы нанотехнология және

компьютерлік физика кафедрасының оқытушысы