Үстіміздегі жылда Times Higher Education University Impact Rankings – 2025 жылғы рейтингі ғылыми зерттеулер, әлеуметтік бағдарламалар, ресурстарды басқару, университеттің білім берудегі үлесі бағыттары бойынша бағалау жұмыстарын жүргізді. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Қазақстандық ЖОО-дар арасында аталмыш халықаралық рейтингінде (әлемнің 115 мемлекетінен 2000 университет қатысқан) топ 1200-1500 орынға ие болса, университеттердің әлемдік QS world ranking рейтингісінде 163 орынға тұрақталды. Білім тұрақты даму мақсатының ТДМ-ның №5 «Гендерлік теңдікті қамтамасыз ету және барлық әйелдер мен қыздардың мүмкіндіктерін кеңейту» бағытында адамның негізгі құқықтарының бірі ғана емес, сонымен бірге бейбітшілікке, өркендеуге және тұрақты дамуға қол жеткізу үшін қажетті негіз болып табылады. Соңғы онжылдықтарда прогреске қол жеткізілді: мектепке көбірек қыздар барады, ерте некеге тұруға мәжбүр болған қыздар аз, Парламентте жұмыс істейтін және басшылық лауазымдардағы әйелдер саны артып келеді және ең қуанарлығы гендерлік теңдікті қамтамасыз ету үшін заң реформасы жүргізілуде.
Құрманбаева Меруерт Сәкенқызы - қазақстандық ғалым, биология ғылымдарының докторы, қауымдастырылған профессор және әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің биология және биотехнология факультетінің қазіргі деканы болып үстіміздегі жылы қайта сайланды, яғни Білім ТДМ-ның №5 «Гендерлік теңдікті қамтамасыз ету және барлық әйелдер мен қыздардың мүмкіндіктерін кеңейту» бағытында бұл өте сәтті де құтты қадам болып табылады.
Биология және биотехнология факультеті 1934 жылы Қазақ Ұлттық Университеті құрылғаннан бергі ең алғашқы факультеттердің бірегейі. Қазіргі уақытта факультет құрамында 4 кафедра, биомузей және агробиостация, ми институты, экологиялық мәселелер ҒЗИ, Биология және биотехнология мәселелері ҒЗИ сияқты 3 ғылыми-зерттеу мекемесінен тұрады, факультетте қазір 1500-ден астам студент оқиды, жоғары білікті оқытушылар құрамын, олардың жалпы саны 163, оның ішінде 3 академик және Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының 2 корреспондент-мүшесі, 27 ғылым докторы, 88 ғылым кандидаты, 30 PhD және аға оқытушылардан тұратынын, сондай-ақ, факультеттің ғылыми дәрежесі бар оқытушылармен қамтамасыз етілу деңгейі - 85%.
Осындай үлкен ұжымның шашауын шығармай басқару оңай шаруа емес, ол үшін мықты білім, заманауи талап, биік рух пен үлкен жауапкершілікті арқалау қажет.
Биология факультетінде 90 жыл бойы (1934-2024 жж) 14 мыңға жуық түлек мамандар даярланған, осы жылы факультет деканы Құрманбаева Меруерт Сәкенқызының бақылауымен мұрағаттан нақты санақ қайта жүргізілді.
Еңбек және кәсіби-ғылыми, ағартушылық қызметтері:
Меруерт Сәкенқызы Құрманбаева (1991-1996 жж) атындағы Қазақ ұлттық университетінің биология факультетінің ботаника кафедрасын, 1996-1999 жылдары осы кафедраның аспирантурасында оқыды. 2000 жылы ғылыми диссертациясын сәтті қорғап, биология ғылымдарының кандидаты дәрежесін алған. Қазақ ұлттық университетінің биология факультетінің ботаника кафедрасында (1999-2004) аға оқытушы болып жұмыс істеді. 2004-2014 жылдары Қазақ қыздар педагогикалық университетінің биология кафедрасында сабақ берді.
2010 жылы Құрманбаева М.С. докторлық диссертациясын қорғап, биология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алды. Құрманбаева М.С. ағылшын тілін еркін меңгерген, IELTS біліктілігі бар және ағылшын тілінде дәріс оқиды, бұл оған Валенсияда (2013 ж.) "Өрлеу" бағдарламасы бойынша тағылымдамадан өтуге көмектесті. Ғылыми зерттеулермен қатар ол өзінің оқытушылық қызметі аясында ағылшын тіліндегі бакалаврларға арналған "Ботаника" курсын жүргізеді. Құрманбаева М.С. Республикалық оқу-әдістемелік бірлестіктің мүшесі; Мемлекеттік аттестация төрағасы болып табылады. Ол ОБ, заманауи білім беру бағдарламаларын, пәндердің оқу-әдістемелік кешендерін, электрондық кітаптарды әзірледі, оқытудың инновациялық әдістерін белсенді енгізуде. 2014 жылы "Жоғары оқу орнының Үздік оқытушысы" атағына ие болды.
2014-2018 жылдары ҚазҰУ жанынан құрылған биологиялық мамандықтар бойынша диссертациялық кеңестің (PhD) ғылыми хатшысы болды. Әл-Фараби, 2015 жылдан бастап Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биология және биотехнология факультетінің биоалуантүрлілік және биоресурстар кафедрасының профессоры. 2015 жылы Вирджиния политехникалық университетінің және АҚШ-тың Блэксбург қаласындағы мемлекеттік университеттің зертханасында ғылыми тағылымдамадан, сондай-ақ Франция, Италия, Швейцария және басқа да еуропа елдерінде тағылымдамадан сәтті өтті.
2020 жылы б.ғ.д. М.С. Құрманбаеваға қауымдастырылған профессор атағы берілді. Құрманбаева М.С. PhD-докторантурада Геоботаника мамандығы бойынша мемлекеттік аттестаттау комиссиясының төрағасы болып табылады; қазіргі уақытта "Өсімдіктердің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін қорғау" және т.б. курсы бойынша PhD докторанттарға дәріс оқиды. Профессор Құрманбаева М.С. әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биология және биотехнология факультетінің деканы қызметін атқарады. Белсенді дамып келе жатқан профессор Құрманбаева М.С. және республика үшін өте маңызды ғылыми бағыт дәрілік өсімдіктердің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін зерттеу болып табылады.
Венгрия ғалымдарымен (Будапешт қаласындағы Венгрия ауыл шаруашылығы және жаратылыстану ғылымдары университетінің профессоры Мария Хен) бірге анатомиялық, морфологиялық және фитохимиялық және молекулалық-генетикалық зерттеулерді зерттеу бойынша зерттеулер белсенді жүргізілуде. Құрманбаева М.С. сондай-ақ Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы қоршаған ортаның жай-күйін экологиялық бағалау бойынша морфологиялық, анатомиялық, фитохимиялық және генетикалық биомаркерлерді әзірлеп, зерттеулерде қолданды. Бұл зерттеулердің нәтижелері бірінші квартильдегі Scopus базасы бойынша жоғары рейтингтік журналдардағы және ҚР патенттеріндегі ғылыми мақалаларда көрініс тапты. Бұл ретте көпжылдық бидайға құрамында күкірті бар жаңа препараттарды қолданудың эксперименттік негіздемесі бойынша ғылыми зерттеулер жүргізіледі. Бұл зерттеулердің нәтижелері бірінші квартильдегі Scopus базасы бойынша жоғары рейтингтік журналдардағы және ҚР патенттеріндегі бірлескен ғылыми мақалаларда көрініс тапты.
Жүргізілген зерттеулердің қорытындысы бойынша Құрманбаева М.С. шетелдік және республикалық басылымдарда жарияланған 200-ден астам ғылыми еңбектері, оқу құралдары мен патенттері, жоғары процентильді мақалалары жарияланды. Соңғы 5 жылда 50-ден астам жарияланым және 4 патенттің авторы. Scopus базасына кіретін журналдарда жарияланған мақалалар — 29, Хирш индексі - 8. Құрманбаева М.С. жүргізген зерттеулердің нәтижелері 84 процентильмен "Ботаникалық студиялар" (2021); 86 процентильмен "Saudi Journal of Biological sciences" (2021, 2020 жж.); 88 процентильмен "Photosynthetica" (2021); "Acta Physiologiae plantarum", процентиль 77, (2019)," Diversity", процентиль 71, (2023) журналдарында жарияланды.
М.С. Құрманбаева жұмысқа белсенді қатысады және халықаралық және республикалық конференцияларда баяндама жасайды. Зерттеу нәтижелері Франция, АҚШ, БАӘ, Ресей, Германия және т. б. халықаралық конференциялар мен симпозиумдарда баяндалды.
Профессор М.С. Құрманбаеваның жетекшілігімен 4 PhD докторы сәтті қорғап, философия докторы дәрежесін алды, сондай-ақ 30-дан астам магистрант дайындады. Қазіргі уақытта ол 5 PhD докторанттың жетекшісі. Белсенді ғылыми және педагогикалық қызметпен қатар, қауымдастық. профессор Құрманбаева М.С. ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығының (ҒҒТСО) сарапшысы болып табылады және үлкен ұйымдастыру жұмыстарын жүргізеді. М.С.Құрманбаеваның басшылығымен "әл-Фараби атындағы ҚазҰУ қысқы бағы" құрылды.
Сондай-ақ университеттің жылыжай кешенінде жұмыс ұйымдастырылып, университеттің дамуына үлкен үлес қосуда. Сонымен қатар, Құрманбаеваның ғылыми мектебі құрылып, биология және биотехнология факультетінің төрағасы ретінде конференциялар, дөңгелек үстелдер мен семинарлар ұйымдастырады. 2017 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін Құрманбаева М.С. Ресейлік "Ғылым және білім" журналының редакторларының мүшесі және жоғары рейтингті журналдардың сарапшы-рецензенті болып табылады.
М.С. Құрманбаева жобалар шеңберінде ғылыми тағылымдамадан өтіп, біліктілігін үнемі арттырып отырады, Венгрияда (2021), Түркияда (2021, 2022) ғылыми тағылымдамадан өтті және Дебрецен, Венгрия университетімен (2022) бірлесіп Erasmus+ халықаралық бағдарламасын жеңіп алды. "500-ғалым" жобасы аясында "Болашақ " бағдарламасының стипендиаты.
Үстіміздегі 2024 жылдың 27-28 наурыз күндері ТДМ-ның 15 -ші мақсатына сай «Биология және биотехнология» факультетінің ұйымдастыруымен «Әл Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің 90 жылдығына арналған, Scopus библиографиялық деректер базасында индекстелетін, «Биология ғылымдарының тұрақты дамуындағы заманауи тенденциялары» атты халықаралық ғылыми форумы бірінші рет оффлайн 15 елден 28 ғалым келіп, жалпы онлайнмен қосқанда 104 мекемеден 200-дей ғалым қатысты.
Ғылыми конференцияны ұйымдастырушылар қатарына әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің Биология және биотехнология факультеті, ИЫҰ ғылыми-техникалық ынтымақтастық комитеті (Ислам Ынтымақтастығы Ұйымы) COMSTECH, Оңтүстіктегі тұрақты дамуға арналған Ғылым және технология жөніндегі Комиссия (COMSATS), Әзірбайжан Республикасы ҒБМ Дендрология институты, Биомедицинаны зерттеу орталығы сияқты ірі мекемелер қатысты. Іс-шараны дайындау барысында Қазақстан, Жапония, Германия, Франция, Венгрия, Қытай, Түркия, Пәкістан, Малайзия, Нигерия, Ресей, Әзірбайжан, Қырғызстан, Өзбекстан және Тәжікстан сияқты әлемнің 15 елінің 104 ұйымынан қатысуға 200-ге жуық өтінім алынған. Сараптамалық бағалау нәтижелері бойынша халықаралық дерекқорларда индекстелген Bio Web of Conferences (Proceedings) еңбектер жинағында жариялауға 127-ден астам мақала ұсынылды.
Енді, бұл форум бізге не берді деген сұраққа келсек, форумның нәтижелері бойынша биология және биотехнология факультеті университеттік деңгейде 2-ші орынға көтерілді. Бұл шараның негізгі мақсаты – биология ғылымындағы тұрақты дамуға қол жеткізуге бағытталған жаңа тәсілдер, технологиялар мен стратегияларды талқылау және шетелдік ғалымдармен бірлесіп шешімдер әзірлеу болып табылған еді. Форумның модераторы Меруерт Сәкенқызының ұйымдастырушылық қабілетімен өте жоғары деңгейде өтті, яғни, биология ғылымының тарихындағы бұрын соңды болмаған форум жоғары бағаланды.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті биология және биотехнология факультетінің базасында цитоматрицаны зерттеу бойынша Қазақстан-Америка бірлескен орталығы құрылды. Биология факультетінің түлегі Американдық ғалым, профессор Шайкен Таттім осы орталықтың координаторы, факультет деканы Меруерт Сәкенқызы химия және химиялық технология факультеті медицина және денсаулық сақтау факультеттерімен пәнаралық байланыста орталық жұмысын жандандыруда.
Биология - жаратылыстану ғылымы, яғни материалдар мен нысандарды зерттеу үшін арнайы зертханалар мен аудиториялар заман талабына сай болу керек. Ал факультетінің ғимараттық корпусының қабырғасына көптен шеге қағылмай, жөндеу жұмыстары жүргізілмеген. Меруерт Сәкенқызының қолға алуымен биыл жөндеу жұмыстары қолға алынып жатыр.
Құрманбаева Меруерт Сәкенқызы үстіміздегі 2024 жылы Үздік ғылыми қызметкері болып, мемлекеттік ғылыми стипендияның иегері атанды. Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрі Нұрбек Саясат бұл марапатты арнайы табыстаған болатын.
Құрманбаева Меруерт Сәкенқызы ұзақ жылдар бойы биолауантүрлілік және биоресурстар кафедрасын басқарып келген (2016 - 2023 жж) білікті меңгеруші, әрі ғалым, әрі ұстаз.
Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын демекші, биология және биотехнология факультетінің 2024 жылғы университеттік рейтинг деңгейінде 2-ші орынға көтерілуінде факультет деканы, биология ғылымдарының докторы, профессор Құрманбаева Меруерт Сәкенқызының небары 1 жыл уақыттың ішінде іскерлігімен, кәсіби біліктілігі мен жанкешті еңбегі тұрғанын нақты айта аламыз. Ол кісі әрбір ісіне жауапкершілікпен, тыңғылықты қарайды және ең үлкен адами қасиеттерінің бірі әрбір әріптесінің жағдайын да ескеріп, мән беріп отырады. Біз факультетімізді аз уақытта үлкен жетістіктерге жеткізген басшымызды әрдайым қолдаймыз және мақтаныш етеміз.
Басқа жаңалықтар
