Жасыл қалашық және қоршаған ортаны қорғау саясаты

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-Моңғолия, Солтүстік-Батыс Қытай, Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан, Тәжікстан, Ауғанстан, Үндістанның солтүстік-батыс бөлігі, Пәкістанның солтүстік бөлігі, Иранның солтүстік-шығыс бөлігі, сондай-ақ Азия Ресейінің аудандары кіретін Орталық Азия аймағында беделі мықты жетекші университеттердің бірі.

Аталған елдер өтпелі экономика елдері ретінде экологиялық проблемаларды шешуде бірқатар қиындықтарға тап болады. Аймақта "классикалық" проблемалар бар, мысалы: қоршаған ортаның ластануы, тұрмыстық және өндірістік қалдықтардың артық болуы, биоәртүрліліктің жоғалуы, Топырақ эрозиясы және жердің деградациясы, тұщы суға қол жеткізу проблемалары. Сондай - ақ, осы аймаққа тән ерекше-Арал теңізінің кебуі; зымыран отынымен (гептилмен) ластануы; уран қалдықтары; Семей полигонындағы ядролық сынақтармен байланысты радиациялық ластануларды атап өткен жөн.

Осындай проблемалар туындаған кезде қоғамның идеологиясы мен ағартушылық миссиясы, сондай-ақ экология саласындағы инновациялар үлкен рөл атқарады. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған білім, ғылым және өндіріс саласында терең енетін байланыстары бар, айналасында экожүйені қалыптастыруға қабілетті өңірдегі ОА Көшбасшысының рөлін өзіне алады.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Орталық Азия жоғары оқу орындары арасында бірінші болып БҰҰ-ның "Академиялық ықпал" бағдарламасына (2012 жылы) қосылды және осы күнге дейін тұрақты даму мәселелері бойынша "United NationAcademic Impact" жаһандық хабын басқарады. 2016 жылдан бастап университет жыл сайын "жасыл университеттер" (UI GreenMetric World RankingUniversities) Дүниежүзілік рейтингіне қатысады.

2022-2023 жылдары ҚазҰУ осы мәселе бойынша әзірленген саясаттар мен стратегиялардың негізінде, тұтастай алғанда мемлекеттің саясатымен нығайтылған, оларды барлық бағыттар бойынша жоспарлы кешенді іске асыруды жүзеге асырады:

1) ТДМ және экологиялық сипаттағы мәселелерді ілгерілетуге жауапты құрылымдық бөлімшелерді ұйымдастыру, атап айтқанда.

Соңғы 12 ай ішінде университетте "БиоСфера экологиясы" зертханасы, COMSATS климат және тұрақтылық орталығы жұмыс істейді, география және табиғатты пайдалану және журналистика факультеттерінде ЮНЕСКО-ның Тұрақты даму жөніндегі халықаралық, пәнаралық кафедралары жұмыс істейді.

2) білім беру миссиясы

Университет "университеттерді орнықты дамыту жөніндегі модельдік жоспарды" әзірлеу барысында Қазақ Географиялық қоғамымен бірлесіп "университеттердің Жасыл кеңсесі"жобасын іске асырды. Жасыл кеңселер желісін құру шеңберінде 28 университетпен және ҒЗИ-мен ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды; тұрақты даму, әлемде және Қазақстанда "жасыл экономикаға" көшу бойынша ақпараттық-талдамалық білім базасы http://greenbridgework.kaznu.kz/ әзірленді және платформада орналастырылды. 2022 жылдан бастап "ЭКО офис" авторлық тұжырымдамасын құру бойынша жұмыс жүргізілуде https://greenoffice.kaznu.kz/.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қалдықтарды кәдеге жарату, климаттың өзгеруі және басқалар мәселелері бойынша жаппай ашық онлайн-курстарды іске қосты, біліктілікті арттыру курстарын өткізеді (ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі мен ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрлігімен әріптестікте "тұрақты даму мақсаттары шеңберіндегі экологиялық журналистика" журналистеріне арналған курс).

Әлеуметтік желілерде ағарту жұмыстары жүргізілуде. Мәселен, "Air Quality Science" Телеграм-арнасы ауаның ластануы мәселелері бойынша өзекті ақпаратты үнемі жариялап отырады.

3) мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасау

Университет қызметкерлері үнемі салалық ведомстволар мен халықаралық ұйымдардың (ұлттық ғылыми кеңестер, UNITAR project, the member of the city Planning Council of the city of Almaty (Nassiba Baimatova) сұранысы бойынша сарапшылар рөлін атқарады. Университет қызметкерлері Ғылым бойынша Ұлттық баяндаманың экология саласындағы зерттеу бөлімдерін дайындауға қатысады (Павличенко Л. М.).

4) экологиялық мониторинг және деректерді талдау саласындағы ғылыми зерттеулер

Экологиялық мониторинг саласында көптеген зерттеулер жүргізілді.

15 жыл ішінде "Байқоңыр" ғарыш айлағының зымыран-ғарыш қызметінің ықпалына ұшыраған аумақтардың экожүйелерінің жай-күйіне кешенді бағалау жүргізілді, зымыран отынымен ластану карталары жасалды – 1,1-диметилгидразин және оның туындылары I класты улы заттарға жатады."Заманауи аналитикалық әдістер мен модельдеу құралдарын пайдалана отырып, Нұр-сұлтан (Астана) және Алматы қалаларында ауа сапасын жақсарту жөніндегі зерттеу бағдарламасын әзірлеу", "Алматыдағы ауаның ластануын кешенді бағалау: көздерді анықтау, кеңістіктік-уақыттық талдау"сияқты ғылыми жобалар іске асырылуда.

Университет қызметкерлерімен 2020-2023 жылдар аралығында Environmental Science бағыты бойынша 518 мақала жарияланды, оның ішінде "assessing air quality changes in large cities during COVID-19 lockdowns: the impacts of traffic-free urban conditions in Almaty, Kazakhstan" (kerimray, A., baimatova, N., Ibragimova, O. P. and 4 more, 2020, Science of the Total Environment).

5) қоршаған орта объектілерінің ластануы мәселелері бойынша ғылыми әзірлемелер мен технологиялық шешімдер.

• Топырақта, суда, өсімдіктерде экотоксиканттарды анықтау және скрининг әдістері жасалды.
• Суды тазартуға арналған сорбенттер әзірленді.
• Келесідей жобалар іске асырылуда: «Қатты фазалы микроэкстракцияны пайдалана отырып, іріктеу орнында қоршаған орта объектілеріндегі ұшпа органикалық қосылыстарды газ-хроматографиялық анықтаудың нақты әдістемелерін әзірлеу», «Алматы қаласының атмосфералық ауасын мониторингілеу үшін органикалық ластағыштардың орташа өлшенген концентрациясын айқындау әдістемесін әзірлеу», «Вакуумды қатты фазалы микроэкстракция негізінде қоршаған орта объектілерінде пестицидтерді анықтаудың" жасыл " әдістемелерін әзірлеу»,  «Компьютерлік модельдеуді пайдалана отырып, бу фазалы қатты фазалы микроэкстракция негізінде қоршаған орта объектілерін талдау әдістемелерін тиімді әзірлеу».

6) халықаралық ынтымақтастық

Біздің университет тұрақты даму үшін әлемдік көшбасшы болуға ұмтылады және халықаралық ынтымақтастықты кеңейтуді көздейді. Негізгі ғылыми әзірлемелер Орталық Азия өңіріндегі орнықты даму және экология саласындағы проблемаларды қолайлы шешу үшін серіктес университеттерді біріктіруге бағытталған. Сонымен, сапалы білім беру саясаты және Колумбия Университетінің Жер Институтының (Нью-Йорк, АҚШ) және ҚазҰУ – MDP/Global Classroom бірлескен бағдарламасы әзірленді, ол әлемнің 24 жетекші университетін біріктіреді. MDP/Global Classroom-пәнаралық ынтымақтастықты дамытатын және бүкіл әлемдегі студенттер мен оқытушыларға ұжымдық тапсырмалар мен практикалық оқытуға қатысуға мүмкіндік беретін веб-курс. Университет "Невада-Семей" халықаралық қозғалысына белсенді қатысады және басқа да халықаралық жобаларға қатысады.

Біз университеттің академиялық және операциялық тұрғыдан экологиялық тұрақтылық саласында әлемдік көшбасшы болуына ұмтыламыз. Біз бұл жұмысты БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттарына академиялық үлесімізді салыстыру әдістемесін әзірлеу арқылы бастадық және климаттың өзгеруі саласындағы зерттеулер мен оқытуда, сондай-ақ осы контекстке студент жастардың кең ауқымын тартуда үлкен тәжірибеміз бар. Біз сондай-ақ қоршаған ортаға теріс әсерді азайту үшін өршіл операциялық мақсаттарға қол жеткіздік.

Құру туралы түсінік

Климаттың өзгеруіне қарсы саясат

Көміртекті бейтараптыққа және орнықты дамуға қол жеткізу СТРАТЕГИЯСЫ 2035

КӨМІРТЕКТІ БЕЙТАРАПТЫҚ ПЕН ТҰРАҚТЫЛЫҚҚА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ СТРАТЕГИЯСЫ

СО2

ПОЛИТИКА ПО УР научных исс. ПРОГРАММЫ ООН

Ғылым саласындағы тұрақты инвестициялау саясаты

Тұрақты инвестициялау саясаты

Тұрақты даму мақсаттары 13: климаттың өзгеруіне қарсы күрес

1. Жылу электр станциялары мен шаң-көмір қазандықтарының көрсеткіштерін арттыруға арналған плазмалық-отын жүйелері. Т.ғ. д., әл-Фараби атындағы ҚазҰУ жылу физикасы және техникалық физика кафедрасының профессоры Владимир Мессерле жылу электр станциялары мен қазандықтарда төмен сортты көмірді тиімді жағу үшін плазмалық-отын жүйесін (ПТС) ойлап тапты. - Өздеріңіз білесіздер, - дейді ол, - Егер Қазақстанның ЖЭС барлық 240 шаң-көмір қазандықтарында КҚҚ орнатылса, онда оларды пайдаланудың экономикалық әсері жылына 50 миллиард теңгеден асады. Бұл отынның механикалық күйіп кетуін және зиянды шығарындыларды айтарлықтай төмендетуден тұратын экологиялық әсерді есептемейді. Қазақстанда энергетикалық көмірдің барлығы дерлік төмен сортты екенін ескерсек, әзірлеу өзекті. Дәл осы себепті бүгінде ЖЭС-те көмірдің 10-15% - ы жанбайды, бірақ мұржаға ұшып, атмосфераны улайды. Бұл азот пен күкірт оксидтері бар жанбаған көміртегі мен түтін газдары, олар атмосферадағы су буларымен қосылып, қышқыл жаңбыр түрінде жерге түседі. ПТС бұл мәселені ауаны 5-6 мыңға дейін қыздыратын плазмотрон көмегімен шешеді. градус, бұл тіпті суық пеште де жоғары күлді көмірді плазмалық алаумен тұтатуға мүмкіндік береді. Нәтижесінде ол толығымен жанып кетеді. Бүгінгі таңда кез-келген электр станциясында байқалатын қара түтін мен күйе плазмотрондарды қолданған кезде болмайды. Зиянды шығарындылар да азаяды: азот оксидтері-50%; күкірт оксидтері-30-40%. Плазмалық технологияның артықшылығы-көмірдің тез тұтануымен және толық күйіп кетуімен қазандықтың биіктігін 25-30% төмендетуге болады, бұл энергетикалық жабдықтың металл сыйымдылығын айтарлықтай төмендетеді.  видеопрезентация, PFS Kazakhstan Мессерле, көмір өңдеу жобасы.

2. Құрамында көміртегі бар қалдықтарды плазмохимиялық өңдеу.  Жетекшісі: Т.Ғ. Д. профессор А. Б. Устименко. Ерекшелігі технологиялар мынада келіп түсетін шикізаттар алдында оның энергетикалық пайдалана газифицируют в плазменном реакторда немесе еңкіш айналып тұрған реакторда-газогенераторе режимінде сверхадиабатического жану кезінде оттегінің жетіспеушілігі ала отырып, жанғыш генераторлық газ, содан кейін жағуға болады әр түрлі энергетикалық құрылғыларда жоғары энергетикалық тиімділігі. қалдықтар туралы жоба, презентация, видеопрезентация проекта

3. Өрт және газ қауіпсіздігі сенсоры Парниктік газдар шығарындылары жобасы

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ жетекші оқытушыларының ТДМ бойынша ОНЛАЙН курстары

• Қалдықтарды кәдеге жаратудың энергия тиімді технологиялары
• Қалдықтарды басқарудағы физика-химиялық әдістер
• Қалдықтарды кәдеге жарату негіздері
• Қалдықтарды қайта пайдалану
• Климаттың өзгеруі және тұрақты даму тақырыбын қамту
• Қалдықтардан энергия өндіруге арналған қондырғылар мен технологиялар