Мемлекет және Құқық Институты

ҚазҰУ ректорының бұйрығымен 18.12.2008 ж. ҚазҰУ-дың ғылыми-зерттеу бөлімшесінде Mемлекет және құқық Институты құрылды. Ғылыми кеңестің 2023 жылғы 29 наурыздағы шешімі негізінде институттың атауы толықтырылып, Әл - Фараби атындағы ҚазҰУ-дың Г.С. Сапарғалиев атындағы Мемлекет және Құқық институты деп аталды.

Салимгерей Арон Аманжолович

Мемлекет және құқық институты өз қызметін 1946 жылы Қазақ КСР Ғылым академиясында құқық секторы құрылған кезде бастаған. 1958 жылы Қазақ КСР Ғылым академиясының құқық секторы негізінде философия және құқық Институты құрылды, одан кейін философия және құқық институты дербес білім ретінде ерекшеленеді, ол 1991 жылы екі ғылыми институтқа – философия және саясаттану институты және ҚР Ғылым академиясының Мемлекет және құқық институтына бөлінеді. Мемлекет және құқық институты Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің "Қазақ КСР Ғылым Академиясының мемлекет және құқық институтын ұйымдастыру туралы" 1991 жылғы 10 қарашадағы№ 680 Қаулысы, содан кейін Қазақстан Республикасы Ғылым академиясы Президиумының 1991 жылғы 28 қарашадағы № 89 Қаулысы негізінде мекеме нысанында құрылды.

"Қазақстан Республикасының білім ғылымын интеграциялау жөніндегі кейбір шаралар туралы" Үкіметтің 2000 жылғы 14 ақпандағы қаулысымен ҚР ҒА Мемлекет және құқық институты Қазақ мемлекеттік заң университетімен біріктірілді. Акционерленуіне байланысты "Қазақ гуманитарлық-заң университеті" АҚ - да-2008 жылы Мемлекет және құқық институты Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ құрамына кіреді. ҚазҰУ жанындағы Мемлекет және құқық Институтының ашылуынa академик Ғайрат Сапарғалиев пен әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ректоры (2008-2010 жылдар) Бақытжан Жұмағұлов маңызды рөл атқарды.

Институт қызметінің мақсаты:

1) іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулер негізінде заң ғылымының дамуын ғылыми қамтамасыз ету;

2) Қазақстан Республикасы заңдарының жобаларына ғылыми құқықтық сараптама жүргізу.

2.2. Институт қызметінің міндеттері:

заң және өзге де сабақтас (білім) ғылым салалары бойынша беделді дербес ғылыми мектептер мен бағыттар құру;

институттың әлемдік заң ғылымындағы жетістіктерін тану үшін алғышарттар қалыптастыру;

институт бейініне сәйкес ғылыми білімді дамытудағы негізгі үрдістерді зерттеу және анықтау;

әлемдік ғылымның жетістіктері мен даму үрдістеріне сәйкес құқықтық ғылымдар саласында іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізу;

ғылыми болжамдарды кейіннен олардың теориялық және қолданбалы бөліктерінде ғылыми ізденістер стратегиясын әзірлей отырып жүзеге асыру;

алынған нәтижелерді іс жүзінде қолдануға белсенді жәрдемдесу;

аяқталған ғылыми-зерттеу жұмыстарын талқылау және баспасөзге ұсыну;

докторлық және кандидаттық диссертациялардың қолжазбаларын көпшілік алдында қорғауға арналған талқылау және ұсыныс;

заң жобаларын және басқа да нормативтік-құқықтық актілердің, заң құжаттарының жобаларын әзірлеуге және сараптауға қатысу;

басқа ғылыми - зерттеу мекемелерімен және жоғары оқу орындарымен зерттеу қызметін үйлестіру, оларға зерттеу жүргізуге және институт бейіні бойынша ғылыми кадрлар даярлауға жәрдемдесу;

белгіленген тәртіппен ғылыми атақтар беру туралы өтінішхат;

басқа ғылыми ұйымдармен және кәсіпорындармен тікелей байланыс орнату;

ғылыми-зерттеу әзірлемелері саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру;

ҚазҰУ-ға көмек көрсету, ғылыми-педагогикалық кадрлардың қалыптасуы мен өсуінде;

өткізілетін ізденістердің негізгі бағыттары бойынша жетекші жоғары оқу орындарымен және ғылыми мекемелермен ғылыми шығармашылық байланыстарды нығайту және дамыту;

институт қызметінен туындайтын, Жарғыға, ҚазҰУ-дың ішкі актілеріне қайшы келмейтін өзге де міндеттер. әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы.

Конкурстарға, гранттық және бағдарламалық-нысаналы бағдарламаларға қатысу.

Салимгерей Арон Аманжолович

Г. С. Сапарғалиев атындағы Мемлекет және құқық Институтының директоры, з. ғ. к., доцент

Сылкина Светлана Михайловна

Мемлекет және құқық институтының аға ғылыми қызметкері.Заң ғылымдарының кандидаты.

Нурпеисов Дархан Кадырбаевич

Мемлекет және құқық Институтының құқықтық талдау орталығының меңгерушісі.Жетекші ғылыми қызметкер,заң ғылымдарының докторы, профессор, ХАА академигі.

Демесинов Нурлан Алибекович

Мемлекет және құқық институтының ғылыми қызметкері.

1991 жылдан 2008 жылға дейінгі кезеңде институт қызметкерлері 56 іргелі тақырып әзірледі, оның нәтижелері бойынша 50-ден астам монография, оқулықтар мен оқу құралдары жарияланды. 2000 жылдан 2002 жылға дейін Институт ҚР БҒМ іргелі зерттеулердің мемлекеттік бағдарламасы бойынша 11 ғылыми жобаны зерттеуді үйлестірді. 2003 жылдан 2005 жылға дейін мемлекет және құқық Институты Қазақстан Республикасындағы құқықтық ғылымдар саласындағы іргелі зерттеулердің мемлекеттік бағдарламасы бойынша бас ұйым болып белгіленді. Қазіргі уақытта мемлекет және құқық институты Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың ғылыми бөлімшесі болып табылады. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ректорының 2009 жылғы 27 наурыздағы N65 бұйрығымен институтқа 2009-2011 жылдарға арналған "Жаһандану жағдайында Қазақстан Республикасының азаматтық қоғамы мен саяси жүйесін жетілдірудің мемлекеттік-құқықтық негіздері" ҚР БҒМ мемлекеттік бағдарламасы бойынша бес іргелі тақырыптың орындалуын үйлестіру және бақылау функциялары жүктелді.

Жалпы, мемлекет және құқық Институты Қазақстан Республикасында құқықтық реформаны жүзеге асыруда және қазақстандық заң ғылымының прогрессивті дамуында көрнекті рөлге ие болды және тиесілі. Бір кездері институт қызметкерлері Қазақ КСР-нің 1978 жылғы Конституциясының, Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясының, Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясының, Қылмыстық және азаматтық кодекстердің және басқа да заңдардың жобаларын әзірлеуге қатысты. 2007 жылы ҚР ҰҒА академигі Г. Сапарғалиева Парламент 2007 жылғы 18 мамырда қабылдаған "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар туралы" заң жобасын әзірледі. Мемлекет және құқық институтының қабырғасында конституциялық құрылыс, Мемлекеттік қызмет, азаматтық-құқықтық қатынастар, мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру негіздері, инвестициялық қызмет негіздері, Экономикалық, жер, қылмыстық, әкімшілік құқық бойынша 200-ден астам заң жобалары мен басқа да нормативтік құқықтық актілер дайындалды.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың мемлекет және құқық институты жанынан Қазақстанда эйджингке қарсы мәселелер бойынша ғылыми зерттеулердің келешегін ескере отырып, "Антиэй" ("қартаюға қарсы") орталығы құрылды. Орталықтың негізгі мақсаты мемлекеттік-құқықтық ғылым тұрғысынан адамның салауатты өмір салтын және адамның белсенді ұзақ өмір сүруін қалыптастыру мәселелері бойынша ғылыми-зерттеу қызметін ұйымдастыру және жүзеге асыру болып табылады.