Қазір елімізде энергетика саласы жақсы дамып келеді. Соның ішінде әлемде жоғары сұранысқа ие – атом энергетикасы. Атом энергетикасы – елді ұзақ онжылдықтар бойы тұрақты, экологиялық таза және қолжетімді энергиямен қамтамасыз етуге қабілетті перспективалы шешімдердің бірі бола алады. Атом энергетикасының негізі атом электр станциясы (АЭС) екенін білесіздер. Себебі АЭС басқа да электр станцияларынан бірқатар маңызды артықшылықтарға ие.
Мысалы, АЭС ауа райына қарамастан, электр энергиясын үздіксіз беруді қамтамасыз етеді. Атом электр станциялары парниктік газдарды іс жүзінде шығармайды, бұл оларды климаттың өзгеруіне қарсы күресте маңызды құрал етеді. Бүкіл әлем бойынша атом электр станцияларының ондаған жылдар бойы жұмыс істеуі 60 миллиард тоннадан астам көмірқышқыл газының шығарындыларын болдырмауға көмектесті. Электр энергиясын өндіруде көмір мен газға қарағанда отын аз мөлшерде пайдаланылады. Бұл атом энергиясын экономикалық және экологиялық тұрғыдан негізделген таңдау ретінде ерекшелендіреді.
Экономикалық тұрғыдан қарастырғанда, Қазақстанда АЭС құрылысы кезеңінде 8 мыңға жуық жұмыс орны және пайдалану кезеңінде 2 мың жұмыс орны ашылады. АЭС-тің әрбір қызметкері сабақтас салаларда қосымша 10 жұмыс орнын құруды ынталандырады. Нәтижесінде атом станциялары салынатын аймақтар дамуға жаңа серпін алады.
Қазіргі таңда Қазақстан әлемдегі ең ірі уран қорына ие. Бұл еліміздің отын импортына тәуелді болмауға мүмкіндік береді. АЭС құрылысы энергетикалық тәуелсіздік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ете отырып, көрші елдерден электр энергиясын сатып алу қажеттілігін азайтады. Қазіргі заманғы үшінші буын реакторларында ерекше белсенді және пассивті қауіпсіздік жүйелері бар. Олар жер сілкінісі мен су тасқыны сияқты табиғи апаттардан, сондай-ақ қабатты қорғаныс қабықтарының арқасында ішкі апаттардан қорғалған. Сонымен қатар атом энергетикасында отынды қайта өңдеу технологиялары енгізілуде. Бұл қалдықтардың 90 пайызға жуығын қайта пайдалануға мүмкіндік береді, радиоактивті қалдықтардың көлемін азайтады.
Атом электр станциясын салу жобасы Қазақстан үшін маңызды стратегиялық жоба. АЭС құрылысы атом энергетикасы және ядролық физика саласындағы мамандарды даярлауда ынталандыру болмақ. Қазақстанда ядролық энергетикамен байланысты білім беру бағдарламалары мен ғылыми жобалар жұмыс істейді. Атом саласының дамуы ғылыми жаңалықтар мен инновацияларға жаңа мүмкіндіктер бере отырып, жас ғалымдар мен студенттерді тартады.
Атом энергетикасы – бұл электр энергиясының сенімді көзі ғана емес, сонымен қатар Қазақстан үшін орнықты даму саласында көшбасшы болу мүмкіндігі. Экологиялық тазалық, экономикалық пайда, энергетикалық тәуелсіздік және жұмыс орындарын құру – осының бәрі атом электр станцияларын салуды елдің болашағы үшін маңызды қадамға айналдырады. Бұл жоба Қазақстанға ағымдағы энергетикалық проблемаларды шешуге және алдағы онжылдықтарда орнықты даму жолында берік негіз құруға мүмкіндік беретін прогрестің қозғаушы күші бола алады.
Айкен НҰРПЕЙІСОВ,
«Ядролық физика» мамандығының 1-курс докторанты
Мәулен НАСУРЛЛА,
Ядролық физика
институты Төмен
энергиялы ядролық реакциялар зертханасының меңгерушісі, PhD
Басқа жаңалықтар
