ҚазҰУ-да «Су Бейхай және Қытайда қазақ тарихының зерттелуі» атты республикалық дөңгелек үстел өтті

2025 жылдың 7 қарашасында Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде Қазіргі заманғы Қытайды зерттеу орталығы мен Алматы қытайтанушылар қауымдастығының ұйымдастыруымен «Су Бейхай және Қытайда қазақ тарихының зерттелуі» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік дөңгелек үстел өтті.

Іс-шараның мақсаты – әйгілі тарихшы ғалым Су Бейхайдың ғылыми мұрасын талдау және оның еңбектеріндегі қазақ тарихы мен мәдениетіне қатысты деректерді саралау болды. Дөңгелек үстелге еліміздің жетекші жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарының ғалымдары, докторанттар мен магистранттар қатысты.

Шараны ұйымдастырушы тарих ғылымдарының докторы, профессор Нәбижан Мұқаметханұлы мен философия докторы (PhD), доцент Динара Дәуен жүргізді. Құттықтау сөз сөйлеген профессор Нұржамал Алдабек қазақ-қытай тарихи байланыстарын жаңа көзқараспен зерделеудің маңыздылығын атап өтті. Сонымен қатар «Kelun-Kazpharm» ЖШС атқарушы директоры Мерей Сламұлы «Қазақ ұлтының тұтас тарихы» атты еңбектің жарық көруіне қолдау білдіргенін айтып, қытайтану ғылымының өркендеуіне тілектестігін жеткізді.

Басқосу барысында профессор Нәбижан Мұқаметханұлы Су Бейхайдың ғылыми және шығармашылық өмір жолына тоқталып, оның еңбектерінде қазақ халқының тарихы мен этногенезіне қатысты тың мәліметтер бар екенін атап өтті.

Филология ғылымдарының докторы Дүкен Мәсімханұлы өз баяндамасында Су Бейхайдың Қытай деректеріндегі ежелгі түркілер туралы зерттеулерін талдап, бұл еңбектердің түркітану мен шығыстану ғылымындағы орнына назар аударды. Ал тарих ғылымдарының докторы Тұрғанжан Төлебаев Су Бейхайдың ежелгі Қазақстан тарихына қатысты көзқарастарын баяндап, оның ғылыми әдістемесінің ерекшелігін көрсетті. Этнограф-жазушы Байахмет Жұмбайұлы Алтай өңіріндегі жартас суреттерін зерттеу барысында Су Бейхайдың қолданған тәсілдерін талдап, оның дала өркениетін танудағы маңызын атап өтті. Сондай-ақ философия ғылымдарының докторы Жігер Жанәбіл Су Бейхайдың «Қазақ ұлтының тұтас тарихы» еңбегіне жан-жақты шолу жасап, ондағы тұжырымдардың ғылыми мәнін айқындады.

Жиын соңында қатысушылар өзара пікір алмасып, Су Бейхай мұраларын қазақ тіліне толық аудару және оның еңбектерін академиялық айналымға енгізу қажеттігін атап өтті. Шараны ұйымдастырушы Нәбижан Мұқметханұлының “Қазақтар Су Бейхайдың алдында қарыздар” деген сөзі қатысушылардың қазақ тарихы мен этнотерриториясына қатысты таным көкжиегін кеңейтіп, екі ел арасындағы мәдени-тарихи байланысты жан-жақты зерделеуге үлкен маңыз берді.