«Білім беру процесіндегі жасанды интеллект: мүмкіндіктер, тәуекелдер және этикалық мәселелер» тақырыбында халықаралық оқу-әдістемелік конференциясы

2025 жылдың 29 қазанында Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің заң факультетінде «Білім беру процесіндегі жасанды интеллект: мүмкіндіктер, тәуекелдер және этикалық мәселелер» тақырыбында халықаралық оқу-әдістемелік конференция өтті.

Іс-шараны мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конституциялық және әкімшілік құқық кафедрасы ұйымдастырды. Конференция офлайн және онлайн  режимінде өтті.

Конференцияда Қазақстан, Өзбекстан және Қырғызстанның жетекші ғалымдары мен профессорлары сөз сөйлеп, жасанды интеллектті құқықтық білім беруде қолданумен байланысты өзекті мәселелерді, білім беру процесін цифрландыру перспективаларын және технологияларды пайдалануда этикалық жауапкершілікті тәрбиелеудің маңыздылығын талқылады.

ҚазҰУ заң факультетінің деканы, з.ғ.к. Ахатов Уалихан Ақыпбекұлы конференцияны ашып, жасанды интеллектті заманауи білім беруге енгізудің өзектілігін және Қазақстан мен басқа елдердің ғылыми қауымдастығы өкілдері арасында тәжірибе алмасудың маңыздылығын атап өтті.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конс­титу­циялық және әкімшілік құқық кафедрасының меңгеру­шісі, з.ғ.к. Усеинова Карлығаш Рахимжановна құқықтық пәндерді оқыту процесіне цифрлық технологияларды енгізу мәселелерін қозғай отырып, жасанды интеллект қазіргі заманғы білім берудің ажырамас бөлігіне айналып келе жатқанын, оқу мен зерттеу үшін жаңа мүмкіндіктер ашатынын, сонымен қатар оны қолданудың этикалық және құқықтық негіздерін түсінуді қажет ететінін атап өтті.

Конференцияда баяндама жасаушылар арасында: Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті конституциялық және азаматтық құқық кафедрасының профессоры, з.ғ.д. Ибрагимов Жамаладен Ибраһимұлы өз баяндамасында жоғары білім беруде жасанды интеллект технологияларын қолдану әлеуеті туралы ойларымен бөлісті. Ол жасанды интеллект оқытудың формалары мен әдістеріне ғана емес, сонымен қатар білім беру процесін адамдар мен технологияның өзара әрекеттесуі ретінде түсінуге де әсер ететінін атап өтті.

Ташкент мемлекеттік заң университеті халықаралық құқық және адам құқығы кафедрасының доценті, з.ғ.д. Азходжаева Роза Алтыновна өз баяндамасында білім берудегі жасанды интеллект технологияларының даму үрдістерін, сондай-ақ GPT қолдану мен әсер етудің ықтимал сценарийлерін қарастырды. Сондай-ақ, ол білім беруде GPT қолданудың оң және теріс аспектілеріне тоқталды.

Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды ұлттық зерттеу университеті мемлекет және құқық теориясы мен тарихы кафедрасының меңгерушісі, PhD, қауымдастырылған профессор Бирманова Ақсұңқар Исланбекқызы жасанды интеллект қазіргі уақытта білім беру жүйесін трансформациялауда негізгі факторға айналып келе жатқанын атап өтті. Баяндамашы жасанды интеллект арқылы білім беруді жаңғырту дәстүрлі білім беру моделінен икемді, бейімделгіш және білім алушыға бағытталған модельге көшуді білдіретінін атап өтті. Интеллектуалды жүйелер жеке оқыту жолдарын құруға, бағалауды автоматтандыруға және оқытушылар мен студенттер арасындағы кері байланыстың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конституциялық және әкімшілік құқық кафедрасының профессоры, з.ғ.к. Ибраева Алуа Саламатовна өз баяндамасында құқықтық білім беру бағдарламаларын әзірлеу және жетілдіруде жасанды интеллект технологияларын қолдану тәжірибесімен бөлісті. Ол заманауи цифрлық құралдар оқу бағдарламаларын терең талдауға, пән мазмұнындағы олқылықтарды анықтауға және заман талаптарына сай икемді және бейімделгіш білім беру жолдарын жасауға мүмкіндік беретінін атап өтті. Профессор жасанды интеллект оқу материалдарының өзектілігін бағалауда, білім беру нәтижелерін болжауда және еңбек нарығында сұранысқа ие құзыреттіліктерді дамытуда тиімді көмек бола алатынын атап өтті. Жасанды интеллектті пайдалану білім беру процестерін дәлірек модельдеуге мүмкіндік береді, академиялық стандарттар мен инновациялық оқыту әдістерін біріктіруге мүмкіндік береді. Баяндамашы Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың цифрлық технологияларды интеграциялауға және пәнаралық тәсілге негізделген инновациялық бағдарламаны құрудағы тәжірибесіне тоқталды. Ол бұл бағдарламаны әзірлеуде халықаралық үрдістер ескерілгенін және жасанды интеллект деректерді талдау және білім беру мазмұнын оңтайландыру құралы ретінде пайдаланылғанын атап өтті.

Ш. Уалиханов атындағы Көкшетау университеті Құқық кафедрасының меңгерушісі, з.ғ.к. Рахметулина Багдат Сагингановна студенттердің аналитикалық және зерттеу жұмыстарында жасанды интеллектті пайдалану арқылы құқықтық білім беру сапасын жақсартуға назар аударды. Ол жасанды интеллект сот шешімдерін талдауға, көп көлемді құқықтық ақпаратпен жұмыс істеуге және құқықтық құжаттарды дайындауға көмектесе алатынын, осылайша болашақ мамандарда жаңа құзыреттіліктерді дамытатынын мәлімдеді.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конституциялық және әкімшілік құқық кафедрасының доценті, з.ғ.к. Баймаханова Дина Муратовна қазіргі білім берудегі ең өзекті және даулы тақырыптардың бірі - жасанды интеллекттің студенттердің өзіндік жұмысына (СӨЖ) әсері туралы айтты. Ол бір жағынан, жасанды интеллект өзін-өзі оқыту үшін кең мүмкіндіктер ашатынын, жедел кеңес алуға, мәтінді талдауға, құқықтық жағдайды модельдеуге және оқу материалдарын дайындауға қол жеткізуді қамтамасыз ететінін атап өтті. Екінші жағынан, мұндай технологияларды пайдалану бірқатар күрделі әдіснамалық және этикалық мәселелерді тудырады. Баяндамашы студенттердің жасанды интеллектке шамадан тыс тәуелділігі академиялық тапсырмаларды орындау кезінде олардың сыни ойлауы мен тәуелсіздігін төмендетуі мүмкін екенін атап өтті. Сондықтан, студенттер пассивті пайдаланушылар емес, білім беру процесінің белсенді қатысушылары ретінде әрекет ететін жасанды интеллектті саналы және тиісті пайдалану дағдыларын дамыту өте маңызды.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конституциялық және әкімшілік құқық кафедрасының профессоры, з.ғ.к. Кегембаева Жанар Аманжанқызы студенттерге әкімшілік актілерді жобалауға байланысты құқықтық дағдыларды оқытуда жасанды интеллектті пайдаланудың инновациялық тәсілін ұсынды. Ол заманауи технологиялар жасанды интеллектті адамның аналитикалық жұмысының орнына емес, құқықтық жағдайларды модельдеу және тәжірибеде қолдану құралы ретінде пайдалану арқылы білім беру сапасын айтарлықтай жақсарта алатынын атап өтті. Профессор оқытудың тапсырмалары тұжырымдамасына - жасанды интеллект жүйелеріне дәл және логикалық сұраныстарды тұжырымдау мүмкіндігіне назар аударды. Оның пікірінше, бұл заңгерлерді әдіснамалық даярлауда жаңа бағытқа айналуда, себебі алынған нәтижелердің дұрыстығы мен құқықтық дәлдігі қойылған сұрақтың дұрыстығына байланысты.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ халықаралық құқық кафедрасының доценті, з.ғ.к. Тусупова Алмагүл Жагалтаевна білім беруде жасанды интеллектті пайдалануды, әсіресе авторлық құқыққа, жасалған материалдар үшін жауапкершілікке және жеке деректерді қорғауға қатысты университеттің ішкі ережелерін әзірлеу қажеттілігін атап өтті. Ол сондай-ақ халықаралық құқық жасанды интеллект арқылы жасалған нәтижелердің құқықтық мәртебесіне қатысты мәселелерді шешетінін және бұл ұлттық білім беру саясатында көрініс табуы керектігін атап өтті. Ол сондай-ақ білім беруде жасанды интеллектті пайдаланумен байланысты бірқатар шектеулерді атап өтті: студенттердің сыни ойлау дағдыларын жоғалту қаупі, түпнұсқа жұмыстың орнына автоматты түрде жасалған мәтіндерді қолдану мүмкіндігі және ақпаратты бұрмалау немесе кемсітушілік алгоритмдер сияқты этикалық мәселелер.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конституциялық және әкімшілік құқық кафедрасының доценті, з.ғ.к. Нажия Хусаиновна Калишева өз сөзінде жасанды интеллект технологияларының қарқынды дамуы заңгерлер қауымдастығы үшін жаңа қиындықтар туғызатынын, құқықтық тетіктерді түсінуді және бейімдеуді талап ететінін атап өтті. Оның айтуынша, жасанды интеллектті құқықтық реттеу қазіргі заманғы құқықтағы ең өзекті тақырыптардың бірі болып табылады, себебі ол жауапкершілік, адам құқықтарын қорғау, киберқауіпсіздік және этикалық стандарттар мәселелерімен тікелей байланысты.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конституциялық және әкімшілік құқық кафедрасының доценті, з.ғ.к. Мынбатырова Нұрлайым Камбатыровна өз сөзінде заманауи жасанды интеллект технологиялары білім беруді, әсіресе құқықтық оқыту саласында даму үшін жаңа көкжиектер ашып жатқанын атап өтті. Ол жасанды интеллект тек көмекші құрал ғана емес, сонымен қатар оқытуды да, студенттерді бағалауды да оңтайландыра алатын білім беру процесінің толыққанды қатысушысына айналып келе жатқанын атап өтті. Спикер жасанды интеллектті білім беру процесіне интеграциялаудың практикалық мүмкіндіктері туралы егжей-тегжейлі айтып өтті. Атап айтқанда, ол жазбаша тапсырмаларды автоматтандырылған бағалау, бейімделгіш тестілеу, академиялық көрсеткіштерді талдау және жеке оқу жолдарын құру сияқты салаларды атап өтті. Оның айтуынша, интеллектуалды жүйелерді пайдалану оқытушылардың уақытын үнемдеп қана қоймай, бағалаудың объективтілігін де жақсартады.

Конференция барысында қатысушылар білім беру процесіне цифрлық технологияларды енгізу тәжірибелерімен бөлісті, жоғары білім беруде жасанды интеллектті қолданудың қауіптері мен перспективаларын талқылады және цифрландыру жағдайында оқытудың жаңа әдіснамалық тәсілдерін әзірлеу қажеттілігін атап өтті. Қатысушылар жасанды интеллект қазіргі заманғы білім берудің ажырамас бөлігіне айналып, оқу мен зерттеу үшін жаңа мүмкіндіктер ашатынын, сонымен қатар оны қолданудың этикалық және құқықтық негіздерін түсінуді қажет ететінін атап өтті.

Ұйымдастырушы – әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың мемлекет пен құқық теориясы және тарихы, конституциялық және әкімшілік құқық кафедрасы